Je weet al hoe het afloopt. En dus begin je op voorhand al met een zwaar gemoed aan Amy en kan je ook aan het begin van de documentaire niet vrolijk worden van de scènes met een schijnbaar blije en gezonde Amy Winehouse. Regisseur Asif Kapadia heeft geen pratende hoofden gefilmd, dat hoefde ook niet, er is ontzettend veel beeldmateriaal van de zangeres, ook van voordat ze bekend en beroemd (en berucht) was.
Amy bestaat voornamelijk uit geluidsfragmenten van interviews, foto’s, liedjes, concertopnamen, paparazzi-footage, backstage-beelden en privé-filmpjes van vrienden, familie en haar eerste, bijna net zo jonge manager Nick Shymansky. Samen schetsen ze een beeld van een bijdehante, levenslustige en waanzinnig getalenteerde jonge vrouw. Iemand, ook, die haar plek in de wereld moet zien te vinden zonder stevig fundament onder haar fuck me-pumps. Dat geldt voor wel meer mensen van rond de twintig, maar die komen doorgaans niet in de hogedrukpan terecht van klikkende camera’s, rode lopers, awardshows, videoclips, festivals en vrijelijk verkrijgbare drank en drugs.
Was Back to Black er maar nooit geweest. Had de inspiratie ertoe maar ontbroken.
Het is gemakkelijk om te vergeten dat popsterren ook maar gewoon mensen zijn. De manier waarop tv-presentatoren en andere zogenaamde grappenmakers de spot drijven met Amy Winehouse tijdens een periode waarin het duidelijk heel slecht met haar gaat is pijnlijk om te zien. Zo’n Jay Leno van The Tonight Show bijvoorbeeld, die de zangeres ophemelt als ze voor het eerst in zijn programma te gast is, en haar een paar jaar later keihard te kakken zet als hij er de lachers mee op zijn hand weet.
I said nooo, nooo, no
Amy Winehouse' eerste album Frank (2003) werd goed ontvangen, maar er stonden geen hits op. Het is een hele coole plaat, met jazzy zang over serieuze beats en scherpe songs met een vaak geestige kwinkslag. Zelf dacht ze helemaal niet dat ze ooit beroemd zou worden, hoor je haar vertellen in Amy. Maar dan komt in de herfst van 2006 ‘Rehab’ uit.
‘Rehab’ was de eerste single van haar tweede plaat. De buzz is meteen enorm. Er zijn dan al wel wat verhalen geweest in de Britse tabloids over haar extracurriculaire activiteiten, maar omdat ze nog niet echt beroemd is overheersen die niet de conversatie. ‘Rehab’ is een hit en de tekst is grappig: they tried to make me go to rehab, I said nooo, nooo, no.
Behalve dat het precies zo is gegaan, en het hartverscheurend is.
De scène in Amy waarin ze de (belangrijkste) Grammy wint voor Record of the Year is adembenemend.
Het liedje is gebaseerd op een interventie van Amy’s beste vriendinnen. Als mijn vader het ook nodig vindt, laat ik mij behandelen, belooft de zangeres. Maar Mitch Winehouse – die alle medewerking verleende aan de makers van Amy maar er zelf allerminst fraai op staat – vindt dat zijn dochter ‘fine’ is – zoals het liedje het ook zegt – en dus zet die binnen de kortste keren de bloemetjes weer buiten. Dat was onze laatste kans om de echte ellende, die nog zou komen, te voorkomen, zegt goede vriend Nick Shymansky in Amy. Dan hadden we misschien geen Back to Black gehad, maar was Amy Winehouse er nu nog wel. 32 jaar zou ze volgende maand zijn geworden.
Haar tweede album Back to Black is een gigantisch succes. Best verkochte album van de eeuw in Groot-Brittannië (tot Adele langskwam), bijna drie keer platina in de VS, nummer 1 in Nederland ook. De scène in Amy waarin ze de (belangrijkste) Grammy wint voor Record of the Year is adembenemend. Na alle turbulentie zie je ineens weer dat jazz-zangeresje uit Londen dat nauwelijks kan geloven wat haar overkomt.
Was Back to Black er inderdaad maar nooit geweest. Had de inspiratie ertoe maar ontbroken. Had Amy Winehouse maar nooit die drugsverslaafde non-valeur Blake Civil-Fielder ontmoet, op wie ze stapelverliefd werd, met wie ze trouwde, die ze volgde in crack en heroïne en coke, van wie ze scheidde, waar ze nooit meer bovenop kwam, waarna ze bleef drinken, wat haar op 27-jarige leeftijd nekte.
Ze had wel weer een andere plaat gemaakt. Een andere vent ontmoet. En ondertussen iets geleerd over het leven. Dan maar even geen hits. Het was het niet waard. (Haar tweede manager Raye Cosbert, die rustig doorging met het boeken van concerten terwijl zijn ster totaal niet in staat was te performen, komt er trouwens ook niet best af in de film.)
Maar haar ‘odds were stacked’, zoals ze zingt in ‘Back to Black’. ‘I died a hundred times.’ Eén keer was het de laatste keer. Amy is het verhaal van een ontspoorde vrouw, van iemand die te redden was, maar waar niemand verantwoordelijkheid voor durfde of wilde nemen.
Als de take erop zit in het fragment hierboven, praat ze door de zangmicrofoon met producer Mark Ronson in de controlekamer. ‘Oh, it’s a bit upsetting at the end, isn’t it?’ grapt ze, en ook weer niet. Via haar koptelefoon horen we zijn antwoord: ‘I love that.’
Amy gaat donderdag 13 augustus in première, maar is dinsdag en woensdag op verschillende plekken alvast te zien. Kijk hier voor de draaitijden.
Lees meer columns van Job, bijvoorbeeld over Eden, The One I Love, Prins, Entourage, Citizenfour, Mad Max: Fury Road, Ex Machina, Frank, Bloed, Zweet & Tranen, Timbuktu, Wild, Selma, Girlhood en Rihanna, Birdman, P’tit Quinquin, Free Range, The Riot Club, The Hunger Games: Mockingjay - Part I en Mommy.
En voor meer filmmuziek check je de Spotify Cineville Playlist van Job:
