Het is donderdag 6 juni 2013 en Ed Snowden zit al twee-en-een-halve week in Hongkong. Hij is daar in het geheim naartoe gevlogen nadat hij, systeembeheerder bij de National Security Agency, een gigantische hoeveelheid topgeheime informatie heeft gekopieerd over de immense reikwijdte van Amerika’s wereldwijde dataverzameldrift. Informatie die hij gaat doorspelen aan documentairemaker Laura Poitras en schrijvend journalist Glenn Greenwald.
Over drie dagen is Snowden wereldnieuws, maar nu nog niet. Poitras, Greenwald en de inderhaast ingevlogen Schotse Guardian-redacteur Ewen MacAskill zijn hem al vier dagen aan het ondervragen in zijn hotelkamer in The Mira. Dát er een lek is bij de NSA heeft Greenwald eerder die dag met een eerste artikel in The Guardian duidelijk gemaakt. Poitras’ Snowden-documentaire Citizenfour komt pas veel later uit, won eerder dit jaar een Oscar, en draait nu in Nederland in de bioscoop.
Snowden zit op bed, vergezeld van twee laptops. Het 24-uursnieuws op de televisie heeft plaatsgemaakt voor een clipzender.
Citizenfour is niet echt film over de inhoud van Snowdens onthullingen. Natuurlijk, je krijgt een idee van het gewicht en het belang ervan, maar de documentaire gaat vooral over de geheime ontmoeting tussen de klokkenluider en de journalisten, en de impact die de eerste onthullingen hebben in de media. CNN en BBC World News flitsen geregeld langs op de hotel-tv. Aan het einde van de bewuste donderdag is Greenwalds laatste vraag aan Snowden: ‘Heb je al nagedacht over wanneer je klaar bent om naarbuiten te treden?’
In de volgende scène zijn Greenwald en MacAskill vertrokken en zit Snowden in zijn badjas alleen op bed, vergezeld van twee laptops. Het 24-uursnieuws op de televisie heeft plaatsgemaakt voor een clipzender. Het moment in de film duurt niet lang en het liedje dat klinkt wordt niet vermeld op de aftiteling. De clip die gewoon geheel toevallig op dit moment langskomt op Snowdens televisie is ‘Come & Get It’ van de Amerikaanse zangeres Selena Gomez.
Snowden is er in gesprek met Greenwald en MacAskill heel duidelijk over: hij is niet van plan om zich te verschuilen. Hij wil niet in de schaduw blijven. Hij heeft een morele keuze gemaakt om de geheime afluistermethoden aan het licht te brengen en daar staat hij achter. En terwijl het complete Amerikaanse inlichtingenapparaat zich afvraagt wie de informatie gelekt heeft – en als ze het al weten, waar Snowden uithangt – zingt Selena uitdagend: When you're ready, come and get it...
You ain’t got to worry, it's an open invitation
I'll be sittin’ right here, real patient
All day, all night, I'll be waitin’ standby
Dat is even een ironisch moment in een verder natuurlijk hartstikke serieuze documentaire. De officiële muziek van Citizenfour is dan ook serieus, beklemmend en onheilspellend. De film begint en eindigt met een nummer van Nine Inch Nails’ instrumentale dubbel-album Ghosts I-IV uit 2008.
NIN-frontman Trent Reznor is tegenwoordig een hoge pief bij Apple, waar hij een grote rol speelt in het opzetten van de Spotify-concurrent die het techbedrijf volgende week lanceert. Het is geen geheim dat Apple zich erg kwaad maakt over de bemoeienis van de NSA met de gegevens van zijn klanten. Mede-oprichter Steve Wozniak noemde Snowden laatst zelfs een ‘persoonlijke held’.
Welke informatie iTunes van plan is bij te houden over je luistergedrag is niet bekend, maar Reznors medewerking aan Citizenfour is in ieder geval een signaal.
Citizenfour is nu te zien. Kijk hier voor de draaitijden.
Lees meer columns van Job, bijvoorbeeld over Mad Max: Fury Road, Ex Machina, Frank, Bloed, Zweet & Tranen, Timbuktu, Wild, Selma, Girlhood en Rihanna, Birdman, P’tit Quinquin, Free Range, The Riot Club, The Hunger Games: Mockingjay - Part I en Mommy.
En voor meer filmmuziek check je de Spotify Cineville Playlist van Job:
