Als je in de bioscoop zit en de film begint, doe je twee dingen: je kijkt en je luistert. Als we over film spreken, hebben we het niettemin meestal alleen over het eerste: wat zien we? Maar een film zonder geluid is geen film, al bijna 90 jaar niet meer, en zelfs toen films nog stom waren, was er vaak toch een pianist, een organist of een andere muzikant om de boel levendig te houden. Toch slokt het beeld – de acteurs, het verhaal, het productie-ontwerp – bijna al onze aandacht op. Alleen bij uitzondering onthouden we (flarden van) een soundtrack, terwijl de beelden in het geheugen gegrift blijven.
The Neon Demon, Nicolas Winding Refns film over de entree van een jong model in de modewereld, bevat adembenemende beelden. De manier waarop cinematograaf Natasha Braier kleuren vangt, is alsof het licht van een glitterbal door de scènes breekt. In combinatie met de synthesizerscore van Cliff Martinez is het een bijna hallucinante ervaring.
Zelden krijgt muziek zo veel ruimte om een film te doordrenken als in The Neon Demon. Tenzij je een uit de kluiten gewassen home-entertainmentopstelling hebt staan, heeft het geen enkele zin om hem te zijner tijd op je televisie te gaan zien. Dit moet je in de bioscoop meemaken. Je kan je richten op de oppervlakkigheid van de personages, het bloederige geweld tegen vrouwen, de clichématige portrettering van de gevoelloze modewereld. Óf je absorbeert The Neon Demon als een audiovisuele trip, door ademloos af te dalen in deze hypergestileerde, gruwelijke variant op Alice in Wonderland.
Componist Cliff Martinez werkt bijna volledig met synthetische geluiden. Hij dirigeert geen orkest, alles gebeurt in de computer en op synthesizers. Zijn soundtrack bevat geen akoestiek, het komt direct vanuit zijn machines naar je toe. Als de regisseur, zoals in The Neon Demon, hem in bepaalde scènes de volledige zeggenschap over het geluidsspectrum geeft – zonder dialoog of omgevingsgeluiden – heeft dat een bedwelmend effect. Zeker als het beeld net zo dromerig en surreëel is als het geluid, zoals tijdens het sleutelmoment in de film, waarin hoofdrolspeelster Elle Fanning transformeert van ingénue naar... neon demon?
Ze loopt haar eerste catwalkshow. Het pad is verduisterd en zoals Narcissus verliefd werd op zijn eigen weerspiegeling in de vijver, zo raakt het jonge model betoverd door haar eigen verschijning. Het blauwe licht dat de film tot nu toe heeft gedomineerd, gaat over in rood. Seks. Gevaar. Bloed. Je ziet het, en je hoort het. ‘Runway’, precies halverwege Martinez’ Neon Demon-soundtrack, slaat na twee minuten om van sprookjesachtig naar een nachtmerrie.
Het zal interessant zijn om te zien – én te horen – wat er gebeurt als Winding Refn zijn vruchtbare samenwerking met Martinez een keer tot in het extreme doortrekt. Het zou er echt eens van kunnen komen, vertelde de componist aan Vanity Fair: ‘Hij blijft me vertellen dat hij op een dag een stomme film gaat maken die compleet overheerst wordt door de muziek.’
The Neon Demon is nu te zien. Kijk hier voor alle draaitijden.
Lees meer columns van Job, bijvoorbeeld over High-Rise, Maggie's Plan, Strike a Pose, Quand on à 17 ans, Hardcore Henry, A Bigger Splash, Eddie the Eagle, Mountains May Depart, Belgica, Anomalisa, The Big Short, Janis, The Hateful Eight, Carol, Steve Jobs, Les Cowboys, The End of the Tour, Youth en The Lobster.
En voor meer filmmuziek check je de Spotify Cineville Playlist van Job:
