Ruim een half jaar na de release van Amy is de documentaire over Amy Winehouse nog steeds in Cineville te zien. Hij draait nog maar in één zaaltje in Amsterdam, maar toch. De film liet niemand onberoerd en doet binnenkort mee voor de Oscars. En nu is er wéér een documentaire over een jonge zangeres die ten onder ging aan drank en drugs. De vergelijking met Janis Joplin werd bij het overlijden van Amy Winehouse in 2011 al gemaakt en zo kort na Amy is het even onvermijdelijk om Janis: Little Girl Blue in het perspectief van dat bioscoopsucces te zien.
Dat Janis – vorig jaar ook al op het IDFA te zien – zo kort na Amy verschijnt, is natuurlijk toeval. Regisseur Amy (!) Berg begon in 2007 al aan haar film, toen Amy Winehouse levend en wel op het hoogtepunt van haar roem was. Sinds 1970, toen ze door een overdosis om het leven kwam, was er geen echte documentaire meer aan Janis Joplin gewijd. In 1974 bracht Universal Pictures wel al Janis uit – die een jaar later ook de Nederlandse bioscopen haalde, als we IMDb mogen geloven – maar die film bestaat uit niet veel meer dan een reeks aan elkaar gemonteerde concertopnamen en televisie-interviews. Janis: Little Girl Blue is een klassieke muziekdocu die het levensverhaal van zijn onderwerp wil vertellen: een onaantrekkelijk meisje uit Texas dat op school wordt gepest, naar Californië vertrekt om het te maken als zangeres, doorbreekt als frontvrouw van de hippieband Big Brother & The Holding Company en solo gaat wanneer ze binnen een paar jaar de top heeft bereikt.
Hoewel er ook genoeg kritiek was op Amy (dat gretig gebruik maakt van paparazzibeelden) en ook de vorig jaar verschenen Kurt Cobain-docu Montage of Heck (dat Cobains eigen mythevorming voor zoete koek slikt), lukt het beide documentaires om hun verhaal te vertellen zonder gebruik te maken van de in dit soort films gebruikelijke, saaie, pratende hoofden. Janis: Little Girl Blue ontkomt daar helaas niet aan.
De opkomst en ondergang van Janis Joplin komt niet helemaal uit de verf in Janis: Little Girl Blue. Het wringt een beetje dat haar verhaal voornamelijk wordt verteld door mannen, terwijl het nu juist zo uitzonderlijk is dat zij als vrijgevochten vrouw in de jaren zestig haar plaats opeiste. Ze verdient een fatsoenlijke biopic. Misschien kan die ons een beetje laten begrijpen hoe iemand als Janis Joplin aan de heroïne raakt en nog voor het verschijnen van haar tweede solo-album het leven laat. Er is al jaren sprake van een speelfilm over haar leven, en dit jaar lijkt het er eindelijk van te komen. In augustus beginnen de opnamen voor Janis, met Nina Arianda in de hoofdrol.
Janis: Little Girl Blue heeft wel een troef: de brieven die Joplin stuurde naar haar familie. Fragmenten hieruit worden in de film voorgelezen door Chan Marshall, beter bekend als Cat Power.
'Ik heb de film laten zien aan de leden van Big Brother & The Holding Company en ze zeiden tegen mij dat ze dachten dat het Janis was die de brieven voorlas,’ zei Berg laatst in een interview. Net als Joplin is Cat Power een witte zangeres uit het zuiden van de VS met een grote liefde voor soulmuziek. Haar plaat The Greatest (2006) is daarvan het beste voorbeeld. En net als Joplin heeft Cat Power lange tijd een heftig drugsprobleem gehad (alcohol), waar zij overigens wél bovenop is gekomen. En op Cat Powers album Jukebox (2008) staat een cover van de ballad ‘A Woman Left Lonely’, één van de hoogtepunten van Joplins laatste album Pearl (1971).
Als het nummer door Spooner Oldham en Dan Penn al niet speciaal voor Janis Joplin was geschreven, is het evenmin verwonderlijk dat ze het als eerste opnam. ‘A woman left lonely will soon grow tired of waiting,’ luidt de openingsregel. ‘She’ll do crazy things on lonely occasions’. Op haar laatste dag, 3 oktober 1970, is Janis Joplin ook alleen. En doet ze rare dingen. De opnames van Pearl zijn bijna klaar; ze hoeft nog maar één nummer in te zingen. Er zijn op dat moment twee mannen in haar leven – zoals er altijd wel één of een paar mannen in haar leven waren. Geen van beiden is die avond bij haar.
Rijkeluiszoon Seth Morgan, een 21-jarige college dropout die ze had leren kennen als haar coke-dealer, is Janis Joplins laatste verkering. Iemand die haar waarschijnlijk meer is toegewijd, is David Niehaus. En anders dan Morgan, die in 1990 met drugs en alcohol in zijn bloed bij een verkeersongeluk om het leven komt, zit Niehaus wél in Janis: Little Girl Blue. Hij lijkt nog steeds verdrietig. Begin 1970 leert hij Joplin kennen op het strand van Rio de Janeiro, waar ze allebei op vakantie zijn. In plaats van zijn wereldreis voort te zetten, gaat hij met zijn nieuwe vlam mee terug naar Amerika. Maar als ze voor de zoveelste keer weer terugvalt in haar heroïneverslaving kan hij het niet langer aanzien en trekt hij verder.
Bekijk met dit in je achterhoofd de volgende concert-opname uit de zomer van 1970 – een paar maanden na het vertrek van Niehaus en drie maanden voor Joplins dood. Het fragment is gefilmd in een stadion in Toronto met 37.000 man publiek. Het is te zien in die docu uit 1974, het is te zien in de concertfilm Festival Express die in 2004 uitkwam en het is nu ook weer een highlight van Janis: Little Girl Blue. Joplin zingt ‘Cry Baby’, een zeven jaar oude soulhit van Garnet Mimms & The Enchanters. In de break, die na twee minuten komt, improviseert ze een parlando. ‘I had a man. He said: honey, you know that I love you, see, but I got to go find myself.’
Het is duidelijk dat Joplin nog ontzettend zit te hunkeren naar Niehaus. ‘And when he comes back home... There, just like the Capricorn that I am, I’ll be standing there waiting.’
Op 3 oktober 1970 arriveert er een lieve brief voor Joplin in het hotel waar ze tijdens de opnames voor Pearl in verblijft. De brief is van David Niehaus. Maar de zangeres ziet haar post niet. Ze is alleen. Ze heeft heroïne. En ze wordt niet meer wakker.
Janis: Little Girl Blue is nu te zien. Kijk hier voor alle draaitijden. Meer Job? Kom woensdag 27 januari naar Fullscreen in De Balie. Rapper en regisseur Sef is te gast en Job vertoont de beste clips van de afgelopen maand op het grote doek.
Lees meer columns van Job, bijvoorbeeld over The Hateful Eight, Carol, Steve Jobs, Les Cowboys, The End of the Tour, Youth, The Lobster, The Martian, Slow West, Straight Outta Compton, Victoria, Amy, Eden, The One I Love en Prins.
En voor meer filmmuziek check je de Spotify Cineville Playlist van Job:
