Mathilde

large_CV_BUGONIA2.jpg

medium_CV_BUGONIA2.jpg

small_CV_BUGONIA2.jpg

thumbnail_CV_BUGONIA2.jpg

large_CV_BUGONIA_tekst2.jpg

medium_CV_BUGONIA_tekst2.jpg

small_CV_BUGONIA_tekst2.jpg

thumbnail_CV_BUGONIA_tekst2.jpg

Artikelen

large_CV_BUGONIA_BANNER.jpg

medium_CV_BUGONIA_BANNER.jpg

small_CV_BUGONIA_BANNER.jpg

thumbnail_CV_BUGONIA_BANNER.jpg

Beeldcolumnist Mathilde Bindervoet krijgt een filmpje kersverse baby te zien en moet denken aan het 'akelige' _Bugonia_.

Was getekend: Bugonia. Zijn we niet ooit allemaal een alien geweest?

Jente

Jesse

Het klinkt een beetje als een flauwe grap en het klinkt een beetje als _Billy Elliot_: een jonge herder stuit met schapen en al op een nachtelijk rave in het bos en wil daarna niets liever dan zelf dj worden – tot groot ongenoegen van zijn conservatie vader. Maar zo vergezocht is het allemaal niet in komisch drama _DJ Ahmet_, het debuut van schrijver en regisseur Georgi M. Unkovski. ‘Er vinden veel van dit soort raves plaats hier in de bossen, buiten de steden. Het lijkt verzonnen, maar het is echt iets wat je zomaar tegen kan komen’, vertelt Unkovski, die met _hier_ doelt op de Noord-Macedonische regio waar hij opgroeide.

Unkovski studeerde film in New York en Praag, maar keerde terug naar zijn moederland om in Skopje aan de slag te gaan als directeur van een Macedonisch productiebedrijf. In 2019 draaide hij bij hem in de buurt _Sticker_, een korte film over bureaucratie op een school. _Sticker_ werd geselecteerd voor Sundance en won meer dan 50 prijzen op festivals over de hele wereld. 

Ook voor zijn speelfilmdebuut _DJ Ahmet_ zocht Unkovski het dichtbij huis. Ahmet, de jonge herder die graag dj wil worden, komt uit een klein dorp uit Noord-Macedonië en is onderdeel van de Yörük – een nomadisch Turks volk met z’n eigen tradities en gebruiken. Ahmet wordt verliefd op een meisje dat al vergeven is en botst met zijn strenge vader over zijn plichten en toekomst als herderszoon.

**Je komt uit de regio waar de Yörük wonen, maar niet uit het dorp waar de film zich afspeelt. Hoe ben je in contact gekomen met de dorpelingen?**

‘Ook al was het dorp dichtbij, het voelde ver weg. Ik wilde niet zozeer een film over de Yörük maken, maar ze laten zien alsof we ze al kennen. Arif, de jongen die Ahmet speelt, komt uit het dorp waar we hebben gefilmd. Hij was de sleutel tot authenticiteit.’

**Hoe is **DJ Ahmets** setlist ontstaan? Had je een playlist in gedachten tijdens het schrijven?**

‘Al voordat ik begon met schrijven was ik geobsedeerd door traditionele techno en elektronische muziek. Dat is waar de eerste ideeën voor de film vandaan kwamen. Ik wilde in ieder geval niet dat de soundtrack zou klinken als doorsnee Balkan. Het moest een moderne film worden. Ik heb naar zóveel muziek geluisterd tijdens het schrijven. Het was nog knap lastig om een samenhangende sound te creëren. De score had meer traditionele elementen, maar het moest ook passen bij de hiphop en electro die in de film zit. Er zitten Westerse, Afrikaanse en Balkan elementen in; het was vallen en opstaan, kijken wat werkt en wat niet.’

**Heb je de playlist nog die je hebt gebruikt tijdens het schrijven?**

‘Ja! Er staan meer dan 400 nummers op. Ik zat er heel diep in, misschien meer dan goed was. Muziek is een drijfveer voor me. Of ik nou films maak of niet, het staat altijd centraal in de dingen die ik doe.’

‘Ook als we er de woorden niet voor kunnen vinden, hebben we de behoefte om onze emoties te delen. Muziek is een van de middelen waarmee dat kan. De kern van de relatie tussen Ahmet en Aya is een wederzijds begrip. Er is niets krachtiger dan dat.’



>Voor mij voelt het passend dat iemand van die leeftijd vreemde, out-of-context dingen meemaakt

**Het idee van een herder die een rave binnenwandelt voelt bijna als een flauwe grap, tot je het ziet. Hoe was het om de rave – inclusief figuranten en loslopende schapen – te filmen?**

‘Het was mid-december, het begon echt koud te worden en we moesten een soort zomerfeest faken met 200 figuranten en schapen. Uiteindelijk hebben we iets moois gekregen, maar het liep heel anders dan gepland. We hadden het niet helemaal onder controle. Het koste vooral heel veel tijd en we waren erg druk met achter schapen aan zitten. Het storyboard hebben we na een uur weggegooid.’

‘Schapen zijn ontzettend koppige beesten. We hadden herders op de set die probeerden ze in beweging te krijgen, maar zodra ze het feest in de verte zagen bleven ze stilstaan. We hebben 14 uur gedraaid in twee dagen, en uiteindelijk hadden we maar 20 of 30 seconden aan beeldmateriaal. Wat je ziet in de film is het enige bruikbare beeld. Ik denk dat ik voorlopig niet meer ga werken met schapen.’

**Het heeft bijna iets magisch.**

‘Daar spelen we op verschillende manieren mee in de film. Soms weet je niet of je naar Ahmets fantasie kijkt, of dat het echt gebeurt. Voor mij voelt het passend dat iemand van die leeftijd zulke vreemde, out-of-context dingen meemaakt.’

**De film gaat over raven in het bos, maar ook over traditionele dans en schapenhoeders. Vond je het belangrijk om die balans tussen generaties en tradities te bewaken?**

‘De film is heel persoonlijk. Ik ben niet opgegroeid in dit dorp, maar ik denk dat er universele momenten in onze levens bestaan, zeker als je jong bent, waarop je je een outsider voelt. Waarop het voelt alsof je familie en de hele wereld tegen je is. Je zoekt naar een balans tussen je verantwoordelijkheden, de verwachtingen die anderen van je hebben, en je eigen vrijheid. Ik heb geprobeerd geen kant te kiezen tussen traditie en moderniteit, of tussen de generaties. Ik denk niet dat jonge mensen wel gelijk hebben en ouderen niet. Er is vaak een gebrek aan communicatie en begrip. Voor mij ging de film over het zoeken naar een compromis, een manier waarop we samen kunnen werken en een plek kunnen vinden in de samenleving.’

>Roze is een van de favoriete kleuren van de Yörük. De kleur staat voor een bepaalde levensvreugde

**Tijdens het kijken moest ik zelf steeds aan Footloose denken, door dit dorpje vol mensen die bijna bang zijn voor de kracht van muziek. Had je zelf bepaalde inspiratiebronnen in gedachten?**

‘Absoluut! Films uit het verleden waar ik van houd. _Billy Elliot_ is er zeker één, en _Little Miss Sunshine_. Die zijn denk ik het meest van invloed geweest. En _Tobacco Girl_, een fantastische korte documentaire die zo’n 20 jaar geleden in in Europese dorpen is gedraaid. Die raad ik aan iedereen aan. Over het algemeen houd ik van personages die in moeilijke situaties zitten, die moeten dealen met dingen die buiten hun comfortzone liggen.’

**Hoe was het om voor je eerste speelfilm te werken met zoveel jonge acteurs?**

‘We hebben tweeduizend kids gezien voordat we op dit drietal uitkwamen. Ze waren fantastisch. Het zijn kinderen die zijn opgegroeid in het dorp. Ze zijn vanaf een hele jonge leeftijd gewend te werken. Ze waren de sterren van de show. Ze waren elke dag helemaal blij. Soms kon ik daar zelf kracht uithalen. Als het op een dag zwaar werd om met alle druk om te gaan, keek ik hun kant op en wist ik dat ik goed zat. Ze hebben nooit geklaagd. Agush [die het kleine broertje Nahim speelt, red.] zat elke ochtend als eerste in de make-upstoel.’ 

**Vond je het belangrijk om met lokaal talent te werken?**

‘Dat niet alleen. Het is een film in het Turks, en ik wilde dat het zou werken voor een Turks publiek. Het moest authentiek voelen – echt. We hebben veel tijd besteed aan de dialecten die in de film worden gesproken, er zitten allerlei verschillende vormen van Turks in de film. Die authenticiteit was de enige manier waarop we het konden doen. Anders zou het fake voelen. Het publiek prikt daar zo doorheen.’

**Het roze schaap steelt de show in DJ Ahmet. Waarom is ze neonroze, en niet brat-groen of lichtblauw?**

‘De bijnaam van het schaap was Barbie. Er zijn een paar redenen dat ze roze is. Roze is een van de favoriete kleuren van de Yörük. De kleur staat voor een bepaalde levensvreugde die kids hebben. En daarnaast vond ik dat het Zwarte Schaap wel een rebrand kon gebruiken. Ik wilde dat het kleurrijk zou zijn, dat de film je met een goed gevoel zou achterlaten.’

Interviews

Met schrijver-regisseur Georgi M. Unkovski praten we over zijn zoektocht naar authenticiteit, zijn struggles met de soundtrack en hoe het is om een film te maken met schapen.

Georgi M. Unkovski over DJ Ahmet: ‘Ik heb tijdens het schrijven naar zóveel muziek geluisterd’

Tessa

Filmmaker Jafar Panahi wordt gezien als een van de belangrijkste Iraanse filmmakers van deze tijd. Ooit werkte hij als assistent van Abbas Kiarostami (_Through the Olive Trees_), maar het duurde niet lang voordat Panahi zelf voortdurend in de prijzen viel. In 1995 debuteerde hij op het Filmfestival van Cannes met zijn eerste speelfilm _The White Balloon_, waarmee hij de Caméra D’Or binnensleepte. In 2000 ontving hij de Gouden Leeuw voor _The Circle_ en in 2015 de Gouden Beer voor _[Taxi Teheran](https://cineville.nl/nl-NL/films/taxi)_. Nadat hij dit jaar de Gouden Palm kreeg voor _It Was Just an Accident_, is Panahi de vierde filmmaker ooit — na Henri-Georges Clouzot, Michelangelo Antonioni en Robert Altman — die het is gelukt de belangrijkste prijzen van de drie grootste filmfestivals te winnen. 

Panahi’s carrière is vanaf het begin gemarkeerd door conflicten met het Iraanse regime, door zijn sociaal-geëngageerde films over de Iraanse samenleving. In 2010 wordt de filmmaker gearresteerd en schuldig bevonden aan ‘propaganda tegen de Iraanse overheid’. Hij wordt veroordeeld tot een beroepsverbod en mag twintig jaar lang geen films maken, interviews geven of zijn land verlaten, op straffe van zes jaar gevangenschap. Maar hij laat het er niet bij zitten en zoekt de grenzen van het beroepsverbod op.

‘Op het moment dat ik hoorde dat ik twintig jaar geen films mocht maken, ervaarde ik een shock’, vertelt Panahi, die we samen met zijn Nederlandse tolk Natascha Erfanipour spreken in een hotel in Amsterdam. Panahi: ’Ik dacht bij mezelf: wat moet ik doen als ik geen films mag maken? Alle ideeën in mijn hoofd gingen over mij in relatie tot de film en cinema. Dus overal waar ik aan dacht, was met mezelf voor de camera.’  

In 2011 draait hij in zijn eigen appartement _This Is Not a Film_, over het leven van een kunstenaar die zijn kunst niet mag maken en in 2015 rijdt hij in _Taxi Teheran_ als interviewende taxichauffeur door de straten van Teheran. Alle films die Panahi tijdens zijn beroepsverbod maakt, hebben de vormen van docufictie en reflecteren op de relatie tussen de filmmaker, zijn filmpraktijk en het filmverbod.

Op 11 juli 2022 wordt Panahi opnieuw gearresteerd. Nadat hij in hongerstaking gaat, wordt hij op 3 februari 2023 weer vrijgelaten. De rechter zette een streep door het opgelegde beroepsverbod en sindsdien mag Panahi officieel weer films maken. Niettemin legde hij het script van _It Was Just an Accident_ niet voor aan de Iraanse autoriteiten en maakte de film dus – zoals gewoonlijk – clandestien. 


>Terwijl ik hier buiten zit, zitten zij nog daarbinnen – en ik moet iets voor hen kunnen betekenen

In vergelijking met zijn vorige werk, is _It Was Just an Accident_ veel traditioneler van vorm. Panahi blijft achter de camera en vertelt het verhaal van automonteur Vahid, die zijn oude beul denkt te herkennen als deze toevallig zijn garage binnenloopt. In de gevangenis was Vahid geblinddoekt, en daarmee is het ook niet het uiterlijk, maar de stem van de beul en het zachte gekraak van zijn kunstbeen die zijn kwelgeest weggeven. 

Overvallen door woede en wraakgevoelens besluit hij de man te ontvoeren en te drogeren. Maar dan slaan de twijfels toe: is het ‘m wel echt? Vahid gaat op zoek naar medegevangenen die de identiteit van de beul kunnen bevestigen. Terwijl ze wachten tot hij weer bij bewustzijn komt, ontstaat er steeds meer discussie over wat ze nu moeten doen.

**It Was Just an Accident is qua opzet en narratief heel anders dan uw vorige films, waarbij u zelf voor de camera stond. Op welke manier heeft u tijd in gevangenschap invloed gehad op uw werk?**

‘Ik ben een sociaal geëngageerde filmmaker en ik leef in de samenleving waar ik films over maak. Toen mijn werkverbod werd opgegeven, werd mijn manier van kijken naar cinema ook weer anders. Dus van voor de camera, ging ik naar achter de camera en kwam ik weer terug op de plek van regisseur.’ 

‘Ik heb zeven maanden met verschillende mensen in de gevangenis geleefd, gepraat en hun verhalen gehoord. Zij hebben me een nieuw idee gegeven. Ik was op dat moment niet bezig met het maken van een film, maar als je uit de gevangenis komt, ben je elke dag bezig met de mensen die je daarbinnen hebt ontmoet. Terwijl ik hier buiten zit, zitten zij nog daarbinnen – en ik moet iets voor hen kunnen betekenen. Dus heb ik hun woorden laten weerklinken in mijn film.’



**De verschillende personages hebben hun eigen emotionele reactie op het wederzien van hun oude beul. Hoewel er sprake is van vergeldingsdrang, zien we ook morele wroeging over of zij even ‘slecht’ zijn als hem als ze hem martelen of doden.**

‘Wraak is qua thematiek de bovenlaag van deze film. Het maakt het mogelijk om het verhaal te vertellen. Als we verder kijken, kom je verschillende lagen en diepere betekenissen tegen. Wat gaat er in de toekomst gebeuren? Hoezo gaan mensen altijd van het ene soort geweld over in het andere soort? Moeten we niet stilstaan en nadenken of we het geweld willen voortzetten of stoppen?'

>Of je hebt ooit in die onderdrukking geleefd – of het ligt in het verschiet

‘Aan de ene kant kan je denken: ik herken mezelf in de boekverkoper Salar, die het geweld stopt en veel meer naar de toekomst kijkt. Of je herkent je misschien in Hamid, die de beul wil doden. Voor mij is het belangrijk dat je als kijker met die vragen achterblijft.'

‘Wraak is een universeel gevoel. Of je hebt ooit in die onderdrukking geleefd – of het ligt in het verschiet. Ook jullie land heeft daar ooit mee te maken gehad. Om eerlijk te zijn ben ik geschrokken van de plekken waar ik de afgelopen tijd ben geweest. Omdat ik de geur van censuur rook, op plaatsen waar ik dat niet had verwacht. Ik voel dat iedereen bang is voor de toekomst. Zelfs in de VS had ik het gevoel dat journalisten zachter gingen praten omdat ze bang zijn dat ze afgeluisterd worden. Ik herken dat soort gedrag en weet waar dit soort gedragingen toe kunnen leiden.’

**In uw film verwijst u naar Samuel Beckett’s absurdistische theaterstuk _Wachten op Godot_, waarbij twee zwervers dagenlang naast een dorre boom wachten op een zekere Godot, die nooit komt opdagen. Waarom koos u voor deze referentie?**

‘Alle personages hebben gewacht op de persoon [de beul, red.] die ze hebben gevonden. Daarnaast gaat het erover wat ze doen als hij straks weer bij bewustzijn is. Gaan we het geweld wel of niet voortzetten? Dat is een vraag die heel lang doorklinkt. Toen herinnerde ik me Becketts theaterstuk en heb ik een boom neergezet en er een dramatische mise-en-scène van gemaakt. Ik wilde dat het allemaal daar op die plek plaatsvond, dat daar een beetje lege dialogen gevoerd werden, die ook een diepgaande betekenis hebben.’

**U gebruikt de auto vaak als mobiele filmset in uw films, en ook in deze film speelt het busje van Vahid een belangrijke rol. Is dit een praktische keuze, of zit er meer achter?**

‘De auto hielp me om een bepaald ritme en een bepaalde snelheid te vinden. Om eerlijk te zijn snap ik niet zo goed waarom dat als een statement wordt gezien. Heel veel mensen zeggen altijd dat Iraanse cinema veel in auto’s gefilmd wordt. Maar kan je überhaupt een film noemen die niet in een auto gedraaid is? In elke film stappen mensen de auto in en gaan mensen naar werk, naar de supermarkt, of op reis – alles. Maar als je in Iraanse cinema een auto gebruik dan zeggen ze: hé kijk, daar heb je weer een auto. In dit geval was er geen andere oplossing. Mijn personages vonden een man en hebben ‘m vastgebonden: ze konden hem toch niet meenemen op een paard? Het moest wel in de auto. Je mag de autosymboliek overal in zoeken, maar het is voor mij een manier om alle personages op dezelfde plek te krijgen.’ 

**Toch zijn er ook veel Iraanse filmmakers, [waaronder uw eigen zoon Panad Panahi](https://cineville.nl/nl-NL/magazine/interview-panah-panahi), die de vrijheid en de veiligheid van de auto voor Iraniërs benadrukken.**

‘Elke film verschilt van elke film. En iedereen voelt zich ook anders over dit thema. Het is wel waar dat auto’s de _underground cinema_ helpen. In underground cinema wil je niet zichtbaar zijn voor de buitenwereld.’ 


**Hoe kijkt u naar de toekomst en uw volgende films? Blijft u achter de camera zitten?**

‘Afhankelijk van de situatie blijf ik daar zitten of niet. Dus als ik weer een straf krijg... misschien kom ik dan wel weer terug voor de camera. Een sociaal geëngageerde filmmaker werkt met de huidige stand van zaken. Je vraagt jezelf af in wat voor soort staat-van-zijn je bent. Hoe kijk ik nu? Dat is een belangrijke vraag voor mij. Ben ik vandaag in de gevangenis, uit de gevangenis, of ergens anders? Ik baseer mijn films op de situatie waar ik op dat moment in zit. Of het nu voor of achter de camera is.’ 

Regisseur Jafar Panahi is al decennia een luis in de pels van het Iraanse regime. Na zijn vrijlating uit de beruchte Evin-gevangenis en het opheffen van zijn beroepsverbod in 2023, won hij dit jaar de Gouden Palm met _It Was Just an Accident_.

Jafar Panahi over It Was Just an Accident: 'Als je uit de gevangenis komt, ben je elke dag bezig met de mensen die je daarbinnen hebt ontmoet'

Emin

**Pavements**
Als we documentaire _Pavements_ moeten geloven, was Pavement de beste en invloedrijkste Amerikaanse indie-band van de jaren 90. Wat we ook moeten geloven is dat er recent sprake was van een kleine Pavement-revival: er werd gelijktijdig gewerkt aan een off-Broadway musical (‘Slanted! Enchanted! A Pavement Musical!’), een uitgebreide expo met verzamelstukken en een klassieke biopic à la Bohemian Rhapsody, met hoofdrollen voor jonge sterren als Joe Keery, Fred Hechinger en Natt Wolff. Op zoek naar het verhaal van Pavement, drukt filmmaker Alex Ross Perry zijn stempel als verslaggever, aanstichter, grappenmaker én oprechte fan. De muziek is misschien niet voor iedereen, maar meta-docu Pavements is als film even ongrijpbaar en fascinerend als de band waar het hier allemaal om draait. (JH)

**Christy**
Drie weken voor zijn achttiende verjaardag wordt Christy uit zijn pleeggezin gezet. Hij moet terug naar arbeiderswijk Knocknaheeny in Cork, waar hij onderdak krijgt bij zijn vervreemde broer Shane en diens jonge gezin. Shane ziet het als een tijdelijke situatie, maar Christy begint zich steeds meer thuis te voelen binnen de hechte gemeenschap in de wijk. Als Christy weer in contact komt met zijn louche neef, groeit het ongemak tussen de broers. Tussen de pastelkleurige huizen, glooiende heuvels en het zachte licht van Cork, vertellen regisseur Brendan Canty en schrijver Alan O'Gorman een kalm coming-of-age verhaal dat draait om de stille moed van Christy om opnieuw te beginnen, de kracht van broederschap en het lieve karakter dat achter een verharde façade schuil kan gaan. (TdV)

**Nouvelle vague**
Met _Nouvelle vague_ brengt Richard Linklater (_Dazed and Confused, Boyhood_) een liefdesbrief aan de experimentele Franse New Wave. In korrelig zwart-wit reconstrueert hij de verfilming van Jean-Luc Godards _[À bout de souffle](https://cineville.nl/nl-NL/films/a-bout-de-souffle)_, één van de boegbeelden van de beweging. Eerst moet Godard (Guillaume Marbeck) zijn film nog van de grond zien te krijgen, en reist hij van Parijs naar Cannes om grootse filmfiguren erover te vertellen en te overtuigen. Agnès Varda, François Truffaut, Éric Rohmer: allemaal hebben ze wel iets te zeggen over zijn filmidee. Godard zelf is een pittige tante. Onuitstaanbaar zelfs – maar dat helpt als je een baanbrekende film wil maken. Hij verzint de regels en buigt ze om. Zoals Godard iedereen van zijn visie wist te overtuigen, zeggen wij: deze filmgeschiedenis is het (her)ontdekken zó waard. (EK)

**On vous croit**
Een gestreste moeder, twee kids met tegenzin, een sociaal werker, twee advocaten, een vader overtuigd van zijn eigen onschuld en een rechter. Rechtbankdrama _On vous croit_ heeft maar een paar personages en 78 minuten nodig om een heel systeem aan de kaak te stellen. Moeder Alice is opgetrommeld nadat haar kinderen 2 jaar geen contact met hun vader hebben gehad (of gewild). Alice weet donders goed waarom. Wat ze óók weet, is dat elk verkeerd woord in het TL-verlichte kantoortje haar haar kinderen kan kosten. En dus zit jij samen met haar op het puntje van de stoel. Is Alice de perfecte moeder en een welwillende co-ouder? Zou ze niet wat beter kunnen meewerken? Schiet ze niet wat snel uit haar slof? Regisseurs Arnaud Dufeys en Charlotte Devillers (die eerder als verpleegkundige werkte met slachtoffers van seksueel geweld) geven met de titel van hun film – Frans voor ‘we geloven je’ – eigenlijk al weg wie hier gelijk zou moeten krijgen. De echte vraag is of de rechter dat ook zo ziet. (JB)

**Splitsville**
Twee koppels, een relatiebreuk en een open huwelijk. In screwball‑komedie _Splitsville_ mag een hoop en gebeurt van alles. Van alle betrokkenen snapt Carey (Kyle Marvin) er nog het minste van. Hij wil niets liever dan samen zijn met zijn verloofde Ashley (Adria Arjona), maar die verveelt zich en kiest voor een nieuw vrijgezellenbestaan. Op zoek naar een schouder om op uit te huilen, belandt Carey op de bank bij beste vriend Paul (Michael Angelo Covino) en diens echtgenote Julie (Dakota Johnson), die hem doodleuk vertellen dat ze niet geloven in monogamie. Of jij daar nu wel in gelooft of niet; of je nu helemaal klaar bent met daten of aan het begin staat van een scheiding; en of je nu van romcoms houdt of van vechtfilms — _Splitsville_ gooit alles in de strijd om het je 105 minuten lang volledig naar de zin te maken. (JH)

Tips

Een screwball-komedie, rechtbankdrama en ode aan de nouvelle vague. Dit zijn de goeie films van november

Hoeveel familie-epossen bestaan er wel niet in de wereld van film? Van klassiekers als _[The Godfather](https://cineville.nl/nl-NL/films/godfather)_ tot [_Yi Yi_](https://cineville.nl/nl-NL/films/yi-yi)  (recent als re-release nog te zien in Cineville), en van het eigenzinnige [_Boyhood_](https://cineville.nl/nl-NL/films/boyhood), waarvan de opnames 11 jaar lang duurden, tot het zes uur durende [_La meglio gioventù_](https://cineville.nl/nl-NL/films/la-meglio-gioventu-0). De films zijn dramatisch, ingewikkeld en bovenal episch. Ze vertellen het verhaal van gezinnen gedurende meerdere decennia, of gaan juist over één specifiek moment. En wát doen ze het goed in de filmzalen. Maar heb je weleens een Palestijns familie-epos gezien? Cherien Dabis’ _[All That’s Left of You](https://cineville.nl/nl-NL/films/all-thats-left-of-you)_ is voor ons de allereerste. Haar film is groots, indringend én anders. Anders, omdat het gaat over een familie die jarenlang gebukt gaat onder de Israëlische bezetting.

Ja, _All That’s Left of You_ is een politieke film. Nee, _All That’s Left of You_ gaat niet over de politiek. Als Palestijn is simpelweg bestaan al een statement. Iedere ademhaling betekent dat je er bent, iedere poging tot verzet betekent dat je niet weg te krijgen bent. Het zal altijd een politieke zaak zijn. Dus, _All That’s Left of You_ is een groots familie-epos, maar wel tegen de achtergrond van decennialange onrechtvaardigheid.


De Westelijke Jordaanoever, 1988. Een tienerjongen in een felgele trui stuit op een protest. Demonstranten roepen leuzen, dragen keffiyehs en wapperen met Palestijnse vlaggen. De jongen doet mee en trekt steeds dieper de menigte in, totdat er schoten klinken en het beeld op zwart gaat. We zijn opeens in 2022 en een mysterieuze vrouw kijkt recht in de camera. Ze wil een verhaal vertellen. Een verhaal dat de reden moet zijn voor deze ontmoeting, met iemand – of ons.

Zo begint _All That’s Left of You_, een familieverhaal dat acht decennia beslaat. De mysterieuze vrouw, Hanan, praat tegen iemand. Is het een persoon of zijn wij het, de kijker? Hanan is Palestijns, zit in een Israëlisch koffietentje en heeft lang – heel lang – gewacht op dit moment.

Haar verhaal is een epos over de al meer dan 80 jaar durende bezetting, vol Palestijns verzet. Het begint in 1948, het jaar van de Nakba, en eindigt via 1978 en 1988 in 2022, in een koffietent in het stadsdistrict Jaffa in Tel Aviv, dat ooit Palestijns gebied was.

>We hadden kranten en bioscopen waar films met Shirley Temple draaiden

_All That’s Left of You_ reist door de tijd en portretteert Palestina op vernieuwende, nog nooit eerder vertoonde manieren. Oude steden zijn gereconstrueerd en de jaartallen (1948, 1978, 1988 en 2022), die op het eerste gezicht willekeurig lijken, zijn zorgvuldig uitgekozen door schrijver, regisseur en actrice Cherien Dabis. ‘Ik heb me echt ondergedompeld in deze tijdsperiodes, en heb veel onderzoek moeten doen’, vertelt Dabis, als we haar spreken op het Amsterdamse filmfestival Paff. ‘De film komt niet alleen voort uit onderzoek, maar is ook geïnspireerd op de verhalen waarmee ik ben opgegroeid. In mijn hoofd had ik altijd al een levendig beeld van hoe Palestina er ooit uit heeft gezien, nog voordat alles veranderde.’ 

We willen de tijdspanne van haar film in kaart brengen en leggen Dabis de vier verschillende periodes voor waarin het verhaal zich afspeelt. Hoe brengt ze het verleden tot leven en waarom koos ze juist voor deze jaren?


**1948**

‘Ik heb me moeten verdiepen in de Palestijnse archieven om deze periode opnieuw tot leven te kunnen brengen. We hebben oude foto’s verzameld en geprobeerd om die beelden na te bootsen. Elk detail hebben we onderzocht. Hoe zagen de huizen in Jaffa eruit? Wat voor meubels hadden de mensen? Hoe kleedde men zich?’

‘Veel mensen weten niet wat de Nakba is. Als Palestijns-Amerikaanse merkte ik al in de VS dat men daar tot op de dag van vandaag niet weet dat er in 1948 een etnische zuivering plaatsvond: 800.000 Palestijnen zijn verjaagd om plaats te maken voor een Joodse meerderheidsstaat. Ik vond dat ik dit vergeten verhaal moest vertellen.’

‘Ik wilde dat de details tot in de puntjes werden uitgewerkt, zodat overlevenden van de Nakba die de film zien, het gevoel zouden krijgen dat ze weer even thuis waren. We zijn die oudere generatie nu aan het verliezen, en velen van hen hebben nooit terug kunnen keren naar Palestina. Ik wilde dat deze film een gevoel van terugkeer zou zijn, dat het de Palestijnen weer even in die sfeer zou plaatsen en hen aan hun jeugd zou herinneren.’

‘Met _All That’s Left of You_ laat ik zien wat nog nooit eerder is laten zien: wat Palestijnen ooit hadden. Een Palestina van vóór de bezetting. Dat Jaffa een culturele hub was, een zeehaven en een ontzettend belangrijke Palestijnse stad. Het stond er vol met sinaasappelboomgaarden met mooie huizen ertussen. We hadden kranten en bioscopen waar films met Shirley Temple draaiden. Jaffa was ooit een prachtig kosmopolitisch centrum.’

'Ik wilde de door Israël gecreëerde mythe – dat Palestina alleen woestijn was – doorbreken. Ze zeiden dat er nooit mensen waren of stellen dat zij de woestijn juist lieten bloeien. Het Israëlische narratief is bijna overal dominant. Het is heel belangrijk dat mensen weten dat we er niet alleen waren, maar dat we ook onze eigen bezit, grond en cultuur hadden. Zoveel mensen verloren alles in 1948. Dus als mensen niet weten wat er in dat jaar is gebeurd, is het onmogelijk om te begrijpen wat er vandaag gebeurt. Wat begon in 1948 is sindsdien gewoon doorgegaan, tot nu toe. Het is alleen maar geëscaleerd tot genocide.’


**1978**

‘Eerst wilde ik het jaar 1967 verfilmen, het jaar dat de rest van historisch Palestina werd bezet. Maar toen dacht ik: ik wil niet het begin van de bezetting laten zien, ik wil me juist verder in de bezetting verdiepen. Het verhaal moest gaan over een periode waarin de bezetting wreder werd, en meer onderdeel van het dagelijkse leven van de Palestijnen. In deze periode is er ook nog hoop dat de bezetting niet meer zo lang zal duren. Natuurlijk weten wij, het publiek, al dat dat niet zo is.’

‘Dit deel van de film begint met een bruiloft. Je ziet dat de familie het beste maakt van de omstandigheden. Maar je ziet ook dat alles anders is. Sharif, die in 1948 een vader, zakenman en charmeur was, heeft alles verloren, is bitter en boos. Het gezin is van een prachtig huis tussen de sinaasappelbomen verplaatst naar een krappe woning in een vluchtelingenkamp, waar ze op dat moment  al geruime tijd wonen. Ze bevinden zich in een totaal andere wereld. Sharif weigert te accepteren wat er is gebeurd, leeft in pijn en wanhoop, verlangend naar wat hij had.’

>Deze momenten – jaargetallen, periodes – laten zien hoeveel Palestijnen hebben moeten doorstaan

‘De politieke gebeurtenissen spelen zich grotendeels op de achtergrond af. Ik praat veel over de politiek als ik het heb over _All That’s Left of You_, maar eigenlijk is het een film over een familie en hoe zij gevormd worden door deze historische gebeurtenissen. Ik wilde de menselijke tol laten zien van al deze gebeurtenissen, waar we al tientallen jaren in de kranten over lezen.’

‘In 1978 zie je voor het eerst de drie generaties samen. Je ziet de grootvader, vader en kleinzoon. Grootvader Sharif klemt zich vast het verleden, maar zoon Salim wil in het heden leven en de situatie accepteren, wat volkomen begrijpelijk is, omdat hij ziet hoeveel zijn vader lijdt. Ondertussen is kleinzoon Noor juist geïnspireerd en beïnvloed door zijn grootvader. Noor kent niets anders dan bezetting. Je ziet dus deze verschillende generaties en verschillende mannelijke reacties op de bezetting.’


**1988**

‘In 1988 is Noor een tiener. Hij woont een protest bij en ervaart een moment van geweld. Deze gebeurtenis schudt de hele familie op en zet alle verhoudingen op scherp. 1988 is het jaar van de Eerste Intifada, de totale en grotendeels vreedzame opstand van de Palestijnen. Ze leefden op dat moment al twee decennia onder volledige bezetting en waren wanhopig op zoek naar hun vrijheid. Overal waren vreedzame demonstraties, maar de Israëlische soldaten reageerden met traangas en open vuur.’

‘Deze momenten – jaargetallen, periodes – laten zien hoeveel Palestijnen hebben moeten doorstaan. Het woord bezetting klinkt redelijk onschuldig, maar in de praktijk is het zó bruut. Iedere dag leven Palestijnen onder een gewelddadige militaire bezetting, maar de rest van de wereld heeft nooit helemaal willen begrijpen wat dat op emotioneel vlak betekent.’

>Als je de archiefbeelden vergelijkt met de film, dan zal je zien dat het allemaal superveel op elkaar lijkt

‘Ik wilde het standpunt laten zien van een Palestijns kind dat niets anders kent dan Israëlische intimidatie. De kleinzoon wil een andere wereld leren kennen en de Israëlische soldaten weg hebben.’

‘We hebben veel historici en mensen die de periode hebben meegemaakt erbij gehaald om ons precies te vertellen wat er gebeurde. Vrouwen speelden een grote rol bij de protesten van  1988, dus ik zorgde ervoor dat een vrouw de leiding heeft op het moment dat Noor gewond raakt. We hebben een echte verpleegster binnengehaald om die rol te spelen. We gebruikten opnieuw historische foto’s ter inspiratie om de geschiedenis tot leven te wekken. Als je de archiefbeelden vergelijkt met de film, dan zal je zien dat het allemaal superveel op elkaar lijkt. Ik ben trots op hoe hard ik en mijn hele team hebben gewerkt. Het is de eerste keer dat je deze historische periode in een film  ziet afgebeeld. Vanuit dat oogpunt gezien is _All That’s Left of You_ echt een historisch belangrijke film.’

‘De jaren 1978 en 1988 spelen zich af in het vluchtelingenkamp waar de familie op een bepaalde manier meer en meer claustrofobisch is geworden, en ook meer geïsoleerd van de wereld. Ze zitten vast in een getto waar ze niet mogen vertrekken. Nadat Noor gewond raakt, zitten zijn ouders plotseling in een ambulance, op weg naar Haifa, dat ooit een Palestijnse stad was en nu onderdeel is van Israël. Ik wilde hiermee laten zien hoe op een uur rijden de wereld er compleet anders uitziet. De rit gaat van onverharde weggetjes naar perfect geasfalteerde snelwegen.’

‘Het ziekenhuis in Haifa is groter dan in het kamp en ze hebben veel meer mogelijkheden om mensen te behandelen. Ze spreken hier voor het eerst Joodse families en Joodse doktoren. Iedereen spreekt Hebreeuws en er hangen overal Israëlische vlaggen. De familie schrikt er ontzettend van. Ik wilde kijkers in de voeten van de Palestijnse familie plaatsen. Dus als de personages Hebreeuws spreken, is er geen ondertiteling. Zij en wij hebben geen idee wat er gezegd wordt.’


>Vrede is niet mogelijk zonder erkenning van historische gebeurtenissen

**2022**

‘Eigenlijk was het plan om de film te laten eindigen in het heden, maar vanwege de gebeurtenissen van 7 oktober 2023 wilde ik juist de nadruk leggen op alles wat daarvoor is gebeurd. Veel mensen denken dat het conflict in 2023 is begonnen en ik wilde laten zien wat de Palestijnen hebben moeten doorstaan in aanloop naar dat moment. Het is belangrijk dat mensen die context weten. Want, zoals ik al zei, wat begon in 1948 is nooit gestopt. Het is een voortdurende Nakba geweest.’

'In 2022 is Hanan, mijn personage, gevestigd in een Westers land. Daarom is ze in staat om bepaalde dingen vrijuit te zeggen en wordt het verhaal naar een ander niveau getild. Ze kan praten over de Palestijnse menselijkheid en ontmenselijking. Want waarom worden er überhaupt grenzen gesteld aan menselijkheid? Waarom betalen de Palestijnse mensen zo'n hoge prijs voor misdaden die ze niet hebben begaan? En waarom lijdt het Palestijnse volk door Jodenvervolging?'

‘Ik hoop dat _All That’s Left of You_ de harten van mensen opent. Dat is echt wat ik wil. Ik heb het gevoel dat de film precies op het juiste punt eindigt. Ik bedoel: als het verder in de tijd zou gaan, na 2022, dan zou het helaas veel gewelddadiger worden. De film hoeft niet verder te gaan, omdat mensen elke dag op hun schermen het brute geweld zien dat Palestijnen in Gaza ervaren. Veel Palestijnen in Gaza zijn eigenlijk vluchtelingen uit Jaffa, de stad waarmee de film begint. Vrede is niet mogelijk zonder erkenning van historische gebeurtenissen. Erken Palestijns lijden en onteigening, want je kunt geen vrede bouwen op ontkenning.’

Met _All That’s Left of You_ brengt Cherien Dabis de Palestijnse geschiedenis tot leven. In gesprek met Dabis leggen we haar de vier jaartallen voor die een sleutelrol spelen in haar verhaal.

Cherien Dabis over All That’s Left of You: 'Ik vond dat ik dit vergeten verhaal moest vertellen'

Emma Stone en Yorgos Lanthimos slaan de handen weer ineen, dit keer voor een film over een imker, complotdenken, aliens en een ontvoering. 


Paranoïde imker Teddy (Jesse Plemons) gelooft dat aliens vanuit Andromeda op weg zijn om de wereld te vernietigen. Samen met zijn neef ontvoert hij een machtige farmaceut (Emma Stone) in de hoop een ramp te voorkomen.

Het plot van *Bugonia* is echt niet oké. Twee complotdenkers maken plannen om de CEO van een vaag farmaceutisch megabedrijf te ontvoeren: niet oké. De ene complotdenker dwingt de andere tot chemische castratie: niet oké. Samen grijpen ze de CEO, scheren haar kaal en martelen haar in een kelder: niet oké. Ergens in de verte sluimert de vraag of het allemaal wel oké zou zijn als de ontvoerde Michelle Fuller (Emma Stone) geen mens was, maar een machtige alien die naar aarde is gestuurd om ons uit te roeien, zoals haar belangrijkste kidnapper Teddy (Jesse Plemmons) beweert. Michelle de kapitalist noch Teddy de activist is sympathiek en hun in eerste instantie intellectuele gevecht mondt uit in een extreem lichamelijke, zwartkomische en apocalyptische bedoening. Met de vrolijke groeten van regisseur Yorgos Lanthimos (*Poor Things*) en schrijver Will Tracy (*Succession, The Menu*). Is Michelle een buitenaards wezen? Heeft Teddy een goede reden om boos te zijn? Wie sterven eerder uit: jij en wij of de bijen? *Bugonia* is een wilde rit. Aan het einde voel je je gegarandeerd niet oké.

Ik wil niet klinken als een complotdenker, maar volgens mij kan hitmachine Yorgos Lanthimos bij onze Cineville-data.

Emma Stone en Yorgos Lanthimos slaan de handen weer ineen, dit keer voor een film over een imker, complotdenken, aliens en een ontvoering.

Was getekend: Bugonia. Zijn we niet ooit allemaal een alien geweest?

Gerelateerde films

Bugonia

Laatste artikelen

Georgi M. Unkovski over DJ Ahmet: ‘Ik heb tijdens het schrijven naar zóveel muziek geluisterd’

Jafar Panahi over It Was Just an Accident: 'Als je uit de gevangenis komt, ben je elke dag bezig met de mensen die je daarbinnen hebt ontmoet'

Een screwball-komedie, rechtbankdrama en ode aan de nouvelle vague. Dit zijn de goeie films van november

Cherien Dabis over All That’s Left of You: 'Ik vond dat ik dit vergeten verhaal moest vertellen'