Hoe Cruella de Vil transformeert van puppymoordenaar tot seventies mode-icoon

Er draaien zo ongeveer drieduizend verschillende films in de zalen nu de filmtheaters weer open zijn en desalniettemin vond ik het makkelijk kiezen. Cruella natuurlijk. Ik heb Disney’s 101 Dalmatiërs (1996) nooit gezien (blame it on mijn Disneyloze opvoeding) dus ik kan Cruella niet echt vergelijken met de speelfilm uit 1996 en overigens ook niet met de tekenfilm uit 1961, maar natuurlijk wéét ik wie Cruella de Vil is. Cruella de Vil is een icoon, zoals Karbonkel, of The Joker. (Even een filmidee tussendoor: een origin story van Karbonkel? Ik zou ‘m willen zien.)

In ieder geval, zo ongeveer al mijn queer vrienden zijn wél opgegroeid met Disney en identificeerden zich allemaal met ofwel Ursula uit De kleine zeemeermin, ofwel Jafar uit Aladdin, ofwel Cruella de Vil. Dat heeft wellicht het een en ander te maken met de queer-coding van Disney-villains, namelijk de conservatieve gewoonte om de schurken van een verhaal queer eigenschappen te geven om hun slechtheid te tonen, en de helden zo hetero en cisgender mogelijk te maken (heel flauw, typisch Disney, precies waarom ik deze films dus niet mocht kijken van m’n moeder). Maar goed, misschien laat ik een doorwrochte analyse hiervan beter over aan een échte kenner, ik sta toch een beetje aan de zijlijn te roepen als het om dit pastelroze mediaconglomeraat gaat.

In ieder geval weet ik hierom dus niet alleen wie Cruella is, maar ook wat ze draagt, en dat ze zo’n heel lange sigarettenhouder heeft.

Cruella de Vil in 101 Dalmatiërs (1961)

Waar ik het wél over wil hebben: de manier waarop Cruella de Vil anno 2021 in de markt wordt gezet. In ieder geval als non-smoker, want het is niet meer toegestaan om te roken in een Disneyfilm, maar ook als getroebleerde ziel, waardoor haar boosaardigheid in perspectief wordt gezet. Cruella (dit keer gespeeld door Emma Stone) is geen puppy-moordende psychopaat, ze heeft gewoon een moeilijke jeugd gehad! 

De achtergrond: Cruella wordt in de jaren zestig geboren als Estella (inclusief zwart-wit haar) en wordt op de basisschool, waar ze gekleed gaat als een soort style rookie-era Tavi Gevinson, gepest door haar klasgenoten. Estella barst zo nu en dan in woede uit – dan komt haar Cruella-kant naarboven – en wordt daarom van school gestuurd. Ze verhuist met haar moeder (een vreemde rol van Emily Beecham) naar Londen. Voordat ze daar aankomen (spoiler alert!) stort haar moeder van een klif door toedoen van drie angstaanjagende dalmatiërs, en, nou ja, van het één komt het ander. 

Ik hou van films waarin vrouwen zichzelf en elkaar continu een genie vinden

Dat maakt Estella/Cruella echter niet tot puppymoordenaar. Het maakt haar tot modetycoon. Die dalmatiërs zijn het bezit van modeontwerper The Baroness (Emma Thompson als een soort Miranda Priestly uit The Devil Wears Prada), en dáár wil Cruella wraak op nemen. De strijd tussen Cruella en de barones wordt geschetst als een strijd tussen twee getalenteerde genieën die eigenhandig het glazen plafond vermorzelen en hun plek opeisen in de Londense punk/modewereld van de jaren zeventig.

Persoonlijk ben ik erg fan van die wereld (denk Vivienne Westwood, de Sex Pistols, alles hangt aan elkaar met veiligheidsspelden), van Emma Thompson, van films waarin iedereen goeie outfits aan heeft, en van films waarin vrouwen zichzelf en elkaar continu een genie vinden. Cruella is dus echt gemaakt voor mij. 

Cruella de Vil (die haar achternaam in deze film ontleent aan het automerk, niet aan haar duivelse persoonlijkheid) wordt zo anno 2021 eerder neergezet als een strong female lead dan als een magere inspiratiebron voor queer kinderen die hun identiteit nergens anders gerepresenteerd zien. Daarnaast is die Londense punk- en modewereld gelukkig subversief genoeg an sich om allerlei hetero-Disneyclichés totaal te omzeilen. Bestond de punkversie van Cruella maar in 1996. Dan had mijn jeugd er heel anders uitgezien.