Aladdin probeert met zijn tijd mee te gaan, en nu is het één grote (en nog steeds achterhaalde) chaos

Ik mocht vroeger geen Disneyfilms kijken van mijn moeder. Dat vond ze onfeministisch: die prinsessen die bewusteloos liggen te wachten tot hun prins op een wit paard ze wakkerkusten, of meisjes wiens stem ze werd afgenomen in ruil voor een huwelijk (?). Vrouwen die opgesloten zitten in torens of huizen of ander soort gebouwen, totdat ze worden gered door een man. Zoiets. Ik weet dus niet precies waar ik het over heb, ik ken de verhalen niet, want ik heb het nog nooit gezien. Ik mocht alleen op zondagochtend naar de VPRO kijken (dit verklaart overigens mijn persoonlijkheid).

Later in mijn leven merkte ik natuurlijk steeds meer dat ik iets had gemist, als iemand weer eens refereerde aan De kleine zeemeermin of The Lion King. Maar toen was het al te laat: op je twintigste voor het eerst naar Belle en het Beest kijken, daar is echt niets aan. Zonder de nodige dosis nostalgie kom je er niet.

Maar goed, omdat mijn eigen Purno de Purno-referenties onbegrijpelijk waren voor iedereen inclusief mijzelf, besloot ik nu toch maar naar de live-action versie van Aladdin te gaan. Ik heb voor de zekerheid de ‘originele’ Disney-versie van het Aladdin-verhaal gegoogled om te kijken of er een verschil was. Dat is er! Dit is namelijk de zogenaamd feministische versie van Aladdin, aangezien (SPOILER ALERT, hoewel dat écht niks uitmaakt bij deze film) in deze versie prinses Yasmine uiteindelijk de sultan wordt en zal heersen over het fictieve koninkrijk Agrabah. Inclusief een feministisch powerlied. Hoewel ik me nog steeds afvraag of dit mijn moeder nou tevreden zou stellen.

Verder is Aladdin namelijk niet zo met z’n tijd meegegaan, alle goede intenties van Will Smith, die de rol speelt van blauwe geest, ten spijt. Agrabah is bijvoorbeeld een soort combinatie van een stad in Noord-Afrika en/of het Midden-Oosten en/of het verre Oosten, met een Arabische look maar ook een Taj Mahal-achtig gebouw en allerlei Bollywood-verwijzingen. Weird. India en Marokko liggen namelijk echt héél ver uit elkaar.

Het enige wat ik kende van de originele film was het openingslied, Arabian Nights, waarin iemand zingt:

Where they cut off your hand
If they don’t like your face
It’s barbaric
But hey, it’s home!

De aanpassing van het lied in Aladdin 2.0 is niet zo progressief als de makers wellicht denken

Dit fragment uit de eerdere versie van Aladdin zag ik ooit in een college over Edward Saids concept van Oriëntalisme: het idee dat de wijze waarop in het Westen over het Oosten wordt gepraat als ‘Ander’, de Westerse identiteit bepaalt. Het Oosten (alsof het één, vrij uniform gebied is) is bijvoorbeeld ‘barbaars’ (zie Aladdin 1.0), en dat maakt het Westen ‘beschaafd’. Onzin, natuurlijk, maar die stereotyperingen zijn hardnekkig. Zo wordt het Oosten vaak als emotioneel, magisch, mysterieus en primitief afgeschilderd, waardoor het Westen daarmee vergeleken rationeel, feitelijk, wetenschappelijk en verlicht lijkt. En deze typering werd en wordt vervolgens weer gebruikt om kolonisatie of ander (oorlogs)geweld in het (Midden-)Oosten te legitimeren. Tsja.

De aanpassing van het lied in Aladdin 2.0 is dus ook niet zo progressief als de makers wellicht denken. In deze versie zingt Will Smith bij de opening: ‘It’s chaotic, but hey, it’s home!’. Jammer genoeg is ‘chaotisch’ ook precies een van die veelgebruikte stereotyperingen die juist bijdraagt aan het idee van het Oosten als een gebied dat ‘achterloopt’. Ik heb het liedje nog steeds in mijn hoofd, dat wel.

Een paar andere observaties: de slechterik Jafar (#HotJafar) wordt gespeeld door de Nederlands-Tunesische Marwan Kenzari, die ongeveer in iedere scène weer een ander accent (Brits, Arabisch, Nederlands) heeft. Heel internationaal. De Geest wordt gespeeld door Will Smith, die deze film echt draagt, als een soort 50-jarige Fresh Prince of Bel Air die de hele tijd dad jokes aan het maken is en, net zoals in de romantische komedie Hitch, allemaal versiertips geeft aan Aladdin. Oh ja én soms héél bizar groot is. Bij navraag blijkt dat een kenmerk van het personage van de Geest, maar ik kan je vertellen: het ziet er echt raar uit. Ik dacht, als je deze film kijkt met drugs op, is het vast heel leuk. Maar ja. Dat mocht ik ook niet van mijn moeder.

In ieder geval. Deze column is een beetje chaotisch, Aladdin heeft veel indrukken achtergelaten. De film zelf is óók een beetje chaotisch – er gebeurt echt van alles, met magische tapijten en lampen en een soort hypnotiserende toverstaf en wat al niet. En dan ben ik nog niet eens toegekomen aan alle ophef die er van tevoren over was. Maar die totale chaos – een mix van knullige marketing, ongevoelige casting, en CGI-blunders – hebben deze filmmakers toch écht zelf veroorzaakt. Daar heeft het Oosten niets mee te maken.