Hey, filmherinnering! Wat doe jij hier opeens?

 Als ik naar een film zit te kijken is het lastig te zeggen wat me ervan zal bijblijven. Logischerwijs kán ik dat ook achteraf pas weten natuurlijk, maar ik bedoel dat ik er ook geen inschatting van kan maken. Scènes die ik heb gezien duiken soms ongevraagd maanden later op in mijn hoofd.

Het is meestal niet de clou van de film, of een sleutelscène, of de catchphrase van de hoofdpersoon. Veel vaker is het alleen een beeld of een gevoel. De laatste tijd denk ik bijvoorbeeld vaak aan de scènes uit ⁠On Body and Soul van Ildiko Enyedi, waarin twee personages (werknemers in een slachthuis) ’s nachts dromen dat ze herten zijn. Ze drinken samen uit een beekje in het bos en zoeken met hun hoeven onder de sneeuw naar bladeren om te eten. Overdag slachten ze weer koeien. Ik weet niet waarom ik daar juist de laatste tijd aan moet denken. Ik zag die film ongeveer een jaar geleden. 

Het ding is: toen ik er diezelfde week nog een column over schreef, kon ik niet weten dat die scènes een jaar later opeens weer door mijn hoofd zouden gaan. Nu ik die column teruglees zie ik wel dat ook toen die dromen met de herten mij fascineerden, maar ik had het eigenlijk vooral over de dieren in het slachthuis.

Films zijn beelden en gevoelens die zich nestelen tussen al mijn andere herinneringen

Terwijl ik deze column schrijf heb ik net Widows gezien, de nieuwe film van Steve McQueen, een steengoede heist movie over drie weduwen die een roof ondernemen om de rommel op te ruimen die hun mannen hebben achtergelaten. Twee dagen geleden nog zag ik Gräns, een vervreemdende film van Ali Abassi, met daaronder een diep menselijk verhaal over identiteit, wreedheid en vergiffenis. Beide films zou ik kunnen aanwijzen als uitstekende voorbeelden waarom ik het heerlijk vind om naar de bioscoop te gaan, en ik zou iedereen aanbevelen om ze ook te zien, maar ik kan nu nog niet zeggen wat me ervan zal bijblijven.

Toch is dat vaak de vraag als zo aan het einde van het jaar de films langzaamaan gerangschikt worden: wat is je bijgebleven? Om een film op je jaarlijst te zetten moet je op z’n minst herinneren dat je ‘m hebt gezien.

Maar ik weet niet of dat een criterium zou moeten zijn. Films zijn niet alleen goed als ze memorabel zijn, soms is het misschien ook wel genoeg als ze je in ieder geval in het moment zelf kunnen wijsmaken dat ze dat zijn.

De reden dat ik toch begon over mijn ongevraagde herinneringen aan de herten in On Body and Soul, is dat het wel iets zegt over wat films eigenlijk zijn, in ieder geval voor mij. Het zijn niet alleen maar verhalen die ik uit elkaar kan pluizen in een column. Het zijn ook beelden en gevoelens die zich nestelen tussen al mijn andere herinneringen, om daar soms plotseling door mijn onderbewuste uit te worden opgediept en mij achter te laten met de vraag of ik het zelf heb meegemaakt, of dat het een film was, en of dat niet gewoon hetzelfde is.