Boeken en het schrijverschap hebben altijd een speciaal plekje gehad in het hart van Amira Duynhouwer. Op haar derde keek ze de film Matilda (1996) zo vaak dat ze alle dialogen uit haar hoofd kende. Haar zus vond dit maar creepy en verstopte de videoband, tot groot verdriet van de kleine Amira. Maar ook als peuter was ze al assertief: dan maar zelf de film naspelen. Ze pakte dikke boeken uit de kast en sloeg deze enthousiast open, om ze nooit meer weg te leggen. Zo ontwikkelde ze zich tijdens haar puberjaren tot zelfbenoemde fantasy- en sciencefiction-nerd, schreef ze op haar vijftiende een roman en had ze een bescheiden carrière als *spoken word-*artiest. Dat ze van al dat lezen en schrijven ook haar werk kon maken, was iets waarvan ze niet durfde te dromen. ‘Ik wilde altijd al schrijver worden, maar lang vond ik dat een onhaalbaar ideaal. Ik dacht: daar verdien je geen geld mee.’
Amira verhuisde van Deventer naar Amsterdam, werkte lange shifts in de horeca in de hoop ooit een eigen restaurant te openen, schreef zich in voor een studie literatuurwetenschappen en later rechten. Het leven bewoog zich langzaam weg van het schrijven. Maar toen kreeg ze een belletje dat haar leven zou veranderen: ‘Een goede vriend uit het spoken word-circuit wilde zich aanmelden voor de Filmacademie en het leek hem ook wel iets voor mij, dus vroeg hij mij mee. Uiteindelijk vond ik het daar zo vet dat ik me heb aangemeld.’
Ik heb eerst een stortvloed aan lowbudgetprojecten gedaan
Ze werd aangenomen bij de afstudeerrichting Scenario, maar zelfs toen was ze er niet van overtuigd dat ze daar ooit haar brood mee zou kunnen verdienen. Laat staan dat ze naast het schrijven ook nog zou regisseren. ‘Dat veranderde allemaal toen we een gastcollege kregen van regisseur en scenarist Willem Bosch (Feuten, Penoza, Baantjer – het begin). Hij was een hele grappige jonge gast die heel overzichtelijk de structuur van een speelfilm uitlegde. Die duidelijkheid was precies wat ik op dat moment nodig had. Toen dacht ik: wauw het kan gewoon wél! Vervolgens kon ik bij hem aan de slag als assistent voor zijn film Hiernamaals (2019), waardoor ik voor het eerst in aanraking kwam met het regisseren. Hij maakte er zo’n feestje van, het was altijd lachen op de set. Ik wist meteen: dit wil en kan ik ook.’
Na haar afstuderen in 2019 maakte ze van haar droom werkelijkheid. Zo was ze regieassistent bij de serie Anne+, schreef ze mee aan De Slet van 6VWO (2021) en regisseerde ze de shorts Kimya (2019) en Beti (2020). Momenteel ontwikkelt ze via de Ateliers-toekenning van het Filmfonds haar eerste speelfilm, doet ze een aflevering voor Mocro Maffia (2018-2021) en is haar televisieshort Save It (2021) in samenwerking met Studio Ruba vol in productie. In andere woorden: een indrukwekkend lijstje voor iemand die net is afgestudeerd, wat ons erg benieuwd maakt. Hoog tijd om Amira te vragen over haar inspiraties, motivatie en dromen.
Ja, ja en nog eens ja
‘Toen de knop bij mij om was dat het gewoon haalbaar is om scenarist en regisseur te worden, greep ik alles aan wat voorbijkwam. Ik zeg vaak ja op dingen en ben snel enthousiast. Zo heb ik eerst een stortvloed aan lowbudgetprojecten gedaan, maar ja, daardoor was ik wel echt mega blut. Toen heb ik Willem Bosch gebeld, die inmiddels een goede vriend en ook een soort mentor voor mij is. Hij is degene die ik altijd om advies kan vragen. Hij nam me op sleeptouw naar wat grotere projecten, zoals De Slet van 6VWO. Via Willem ben ik ook bij het productiehuis Pupkin Film terechtgekomen, waar het meteen heel goed mee klikte.’
‘Doordat producenten als Pupkin en Studio Ruba in mij geloofden en me steunen met aanvragen bij het Filmfonds, zijn er ook weer nieuwe deuren voor mij opengegaan. Het is ook een kwestie van doorpakken. Ik heb voor alle potjes die er zijn een aanvraag gedaan. Mijn filosofie was: fuck it, ik ga het gewoon proberen. En toen is het wonder boven wonder gelukt om mijn eigen films te realiseren. Ik heb daar echt heel veel geluk in gehad.’
Mijn filosofie was: fuck it, ik ga het gewoon proberen.
Empathie en ongeduld
‘De Filmacademie is een vakschool. Als je scenario doet, leer je heel goed schrijven, maar ze leren je niet waarover je kan schrijven. Dat moet echt uit jezelf komen. Ditzelfde geldt voor de hele filmwereld: er zijn een hoop mogelijkheden en er is veel expertise, maar je moet wel eerst zelf met een idee komen. Ik put vooral uit mijn eigen leven. Al mijn personages zijn bicultureel, net als ik, omdat de verwarrende positie waarin je opgroeit veel inspiratie biedt. Maar hoewel ik mijn eigen ervaringen als uitgangspositie gebruik, probeer ik me vaak juist in de ander in deze situaties te verplaatsen. Mijn film Beti bijvoorbeeld, gaat over mijn relatie met mijn stiefmoeder. Als kind haatte ik haar, maar toen ik ouder werd en zelf ook in gecompliceerde relaties belandde, zag ik pas hoe heftig ik eigenlijk tegen haar heb gedaan. Hoe moet dat voor haar geweest zijn? Met die vraag ga ik aan de slag in Beti. De film is een oefening in empathie. Ik heb die oefening echt nodig, want ik ben heel ongeduldig. Door te schrijven vanuit empathie probeer ik mezelf te leren dat iedereen z’n best doet en dat iedereen het in de kern goed bedoelt. Die houding is mijn grootste bron van inspiratie.’
Klassen, kleur en Raymann is laat
‘Na de Black Lives Matter-protesten deze zomer is er vanuit de filmwereld een toegenomen motivatie om meer divers te worden. Hierin wordt vaak de nadruk gelegd op kleur. En inderdaad, toen ik klein was keken mijn vrienden en ik zelden naar de Nederlandse tv, met uitzondering van een programma als Raymann is laat (2001-2010), puur omdat we onszelf niet herkenden in de personages en de verhalen op tv. In mijn werk, bijvoorbeeld in de film Save It, zet ik een gezin neer zoals ik die vroeger op tv gemist heb. De protagonist is een prachtig zwart meisje uit een heel warm gezin, niet een stereotype gezin waar de moeder boos een slipper door de kamer gooit. De film gaat over een ander perspectief, weg van dat stereotype. Ik vind het zelf fantastisch om dat gezin op de tv te kunnen zien.’
‘Maar hoewel kleur een belangrijk onderwerp is, denk ik dat de nadruk op klassen op dit moment in ons land veel belangrijker is. Mensen leven tegenwoordig veel meer in hun eigen bubbel, op sociale media omringd door mensen die hun denkbeelden delen, versterkt door algoritmes die dat denkbeeld terugspiegelen. Daardoor lijken we allemaal heel anders, maar dat is echt niet zo. In de kern zijn we allemaal mensen en het is echt belangrijk dat we dat niet uit het oog verliezen. We hebben elkaar nodig, nu meer dan ooit. Onze grootste problemen zijn op mondiaal niveau – de opwarming van de aarde, een pandemie – dat gaan we echt niet sneller oplossen door onze verschillen alsmaar te benadrukken, juist het tegenovergestelde. Een film kan dat doen, die kan iedereen verbinden. Een Star Wars-fan kan radicaal links of rechts zijn, op het moment dat ze in de bioscoop zitten boeit het niet, dan zijn ze gewoon Star Wars-fans, samen. We moeten meer empathie hebben voor elkaar en het uitdragen daarvan is de grootste taak voor ons als filmmakers.’
Als ik er even doorheen zit, kijk ik naar optredens van Beyoncé
Taylor Swift en de Odyssee
‘Om je goed te kunnen inleven moet je veel researchen en dat kost veel tijd als je het goed wil doen. Persoonlijk haal ik veel uit het lezen van boeken. Ik lees er altijd meerdere tegelijk, het gaat echt alle kanten op. Zo lees ik nu een boek over klassen vanuit globaal perspectief, eentje over hoe trauma effect heeft op je lichaam en een nieuwe vertaling van de Odyssee. Maar soms zit de research ook in kleine dingen. Een personage uit Save It is gebaseerd op een jeugdvriendin waarmee ik naar mijn eerste concert ging, van Taylor Swift. Tijdens het schrijven luisterde ik dus heel veel naar Taylor Swift, om in die sfeer te komen.’
‘Muziek is sowieso een belangrijke bron van inspiratie. Als ik er even doorheen zit, kijk ik naar optredens van Beyoncé, urenlang. Dan denk ik: kop op Amira, als het Beyoncé lukt om zo veel te bereiken, lukt het jou ook heus wel om even door te schrijven aan dat scenario. Al moet ik wel oppassen met die YouTube-filmpjes, want ik kan er nogal obsessief van worden. Zo zit ik momenteel in een fase waarin ik alles, werkelijk alles, van Ewan McGregor (Trainspotting, Big Fish) kijk.’
Een epische toekomst
‘Als ik echt groots droom, zou het mij heel gaaf lijken om een groot epos te maken. Een film als Forrest Gump, The Godfatherof The Curious Case of Benjamin Button. Ik ben dol op films die een heel leven omvatten. Vaak zijn het tragikomische verhalen, omdat iemands leven vol met verdrietige maar ook hele grappige momenten zit. Daarnaast biedt zo’n verhaal veel ruimte voor perspectief en nuance, dat maakt dat een verhaal niet meteen zo gedragen is.’
‘Of het haalbaar is? Inmiddels geloof ik dat er veel meer mogelijk is dan ik eerst dacht. En daarbij: we zitten in een bijzondere periode waarin veel grote streamingplatforms binnenkort in Nederland zullen neerstrijken, met de nodige investeringsbudgetten. Dus daar zal vast iets interessants uitrollen.’
Foto's: Lauren Murphy
