Ga je mee, kiddo? Kijken naar Hollywoodklassiekers op het tv’tje in groezelige motels, rijden in een dikke Amerikaanse auto, mee op pad met een moeder die praat in one-liners, als Bonnie & Clyde en lovers (of eerder mothers) on the run: roadmovie Kiddo ademt filmreferenties. Het verhaal gaat over de 11-jarige Lu (Rosa van Leeuwen), wier moeder Karina (Frieda Barnhard) ooit de benen heeft genomen. Aan de andere kinderen in het fijne pleeggezin vertelt Lu de wildste verhalen over haar moeder: ze is Hollywoodster en doet haar eigen stunts. Als Karina plotseling weer voor haar dochters deur staat, kan Lu haar geluk niet op. Een gezamenlijk ommetje met die eerdergenoemde Amerikaanse wagen mondt uit in een roadtrip naar Polen, terwijl de twee de balans opmaken over een relatie die nooit de kans heeft gehad echt te groeien.
Evengoed als de film een ode is aan de verbeeldingskracht van Hollywood, daagt het de stereotypen die de filmindustrie heeft genormaliseerd ook uit: ‘In films smullen mensen van een mannelijke anti-held, maar als een vrouw onaardig of gemankeerd is moeten mensen er niets van hebben’, analyseert regisseur Zara Dwinger, in gesprek bij ons op kantoor in Amsterdam ‘Met deze film wilde ik laten zien dat vrouwen, in dit geval Karina, ook stomme dingen mogen doen, fouten mogen maken of problemen mogen hebben met hun mentale gezondheid, zonder dat je dan meteen gefaald hebt als mens.’
Mensen smullen van een mannelijke anti-held, maar als een vrouw onaardig of gemankeerd is moeten ze er niets van hebben
Die boodschap is gericht aan een breed publiek: zo was de zaal tijdens de wereldpremière op de Berlinale niet alleen gevuld met badge-dragende filmprofessionals, maar vooral ook met kinderen in de leeftijdscategorie van Lu. Precies zoals Zara het hebben wil: ‘Voor een jonge kijker kan film nog zo veel betekenen. Het heeft veel impact als je jezelf voor het eerst herkent in een verhaal op een groot scherm. Ik vind het belangrijk om die kijker iets van hoop en houvast mee te geven.’
Het jeugdige publiek brengt ons bij een ander onderscheid dat heersend is in de filmindustrie, namelijk het idee dat jeugdfilms een vak apart zijn. Er zijn speciale geldpotjes voor, ze draaien op afzonderlijke festivals, de inhoud moet overeenkomen met de kijkwijzer-richtlijnen voor kinderen en je krijgt als regisseur al snel het stigma dat je alleen maar filmprojecten met kinderen doet. Maar Zara is niet zo bezig met die hokjes. In het script van Kiddo zoekt ze samen met c0-scenarist Nena van Driel de nuance op, met als gevolg een film die niet misstaat tijdens een avondje filmtheater voor volwassenen.
**Kinderfilm, jeugdfilm, film. Hoe deel je Kiddo zelf in? **
‘Ik wilde een film maken voor kinderen, maar niet alléén voor kinderen. Ik geloof niet zo in die tweedeling tussen jeugdfilm en films voor volwassenen. Vanaf een bepaalde leeftijd, zeg tien jaar, denk ik dat een film gewoon een film moet zijn. Ik wil kinderen serieus nemen en niet net doen alsof zware onderwerpen niet bestaan. Tegelijkertijd moet de inhoud natuurlijk niet schadelijk zijn voor kinderen om naar te kijken en ben ik ook altijd bezig met de vraag of ze het verhaal wel kunnen begrijpen. Dat was bij Kiddo soms wel zoeken. Wanneer is het té heftig en wanneer is het té ingewikkeld?’
‘Het hielp om in de film het perspectief van Lu aan te houden. Want als kind snap je nog niet precies wat alles betekent. Nena en ik waren geïnteresseerd in het idee van onconventioneel ouderschap. Excentrieke ouders of vaders en moeders die dealen met mentale problemen. Maar kinderen denken niet in diagnoses, labels of kaders, ze zien enkel het gedrag. Lu ziet dat haar moeder anders is dan andere ouders, al is ze niet bezig met de vraag waarom dat dan zo is. Het is gewoon zo. Die benadering geeft de vrijheid om niet alles te moeten verklaren. Uiteindelijk hoeft de kijker niet alles te snappen, zolang de situatie maar invoelbaar is. Dat schept veel ruimte om het verhaal luchtiger te houden.’
**Het is inderdaad opvallend hoe je potentieel zware thema’s als pleegzorg, een moeder met mentale problemen en kind-ontvoering hebt weten te verwerken in een speelse, eigenzinnige vertelling. Kun je wat meer vertellen over die aanpak? **
Als debuterend maker staat er veel op het spel
‘Als debuterend maker staat er voor je gevoel veel op het spel. Je voelt de druk dat je film echt héél goed moet worden. Dat verlamt me. Het is zo’n grote opgave dat je het eigenlijk nooit kan halen. Bij een jeugdfilm is die druk er een beetje af, omdat het allemaal wat minder serieus hoeft te zijn. Er was ruimte voor speelsheid en luchtigheid. Daardoor voelde ik de vrijheid om meer te experimenteren met vorm en stijl.’
‘Zo wilde ik op een pop culture-achtige manier een beeldtaal ontwikkelen die duidelijk zou maken wanneer Karina liegt en wat er echt is gebeurd. Nena en ik zijn allebei enorme filmnerds, dus we vonden het leuk om dit vorm te geven met veel referenties aan Hollywood, filmfragmenten en motieven als lovers on the run. Een Amerikaanse roadmovie, maar dan net niet. Net zoals Karina allemaal grote verhalen vertelt, die in werkelijkheid allemaal net anders blijken te zijn.’
Karina’s personage maakt het Lu niet altijd even makkelijk. Het ene moment is ze enorm onberekenbaar en onverantwoordelijk en het volgende moment doet ze, op haar manier, heel erg haar best. Lu is altijd vergevingsgezind. Wat wilde je de kijker meegeven via deze moeder-dochterband?
‘Het belangrijkste was om niet alleen de negatieve kant van onconventionele ouders te laten zien, maar ook ruimte over te houden voor het positieve. Ik vind het mooi om een vrouw in al haar mankementen een podium te geven. Karina is wie ze is. In dit geval ook nog een moeder die fouten maakt. Ik hoop dat mensen zich herkennen en haar niet meteen veroordelen. Ik hoop films te maken waarvan ik blij was geweest als ik ze zelf had gezien.’
Ik wil de kijker hoop geven
‘Natuurlijk doet Karina dingen waar haar dochter last van heeft, maar het betekent niet dat Karina er niet mag zijn. Dat was ook een doorslaggevende factor in het casten van Frieda Barnhard. Ik had bij haar meteen het idee: voor jou kan ik empathie voelen. Dat is belangrijk om de nuance in het personage van Karina te brengen. Want ze had ook door kunnen slaan naar een soort kwaadaardige moeder. Of een labiele moeder. Maar ik zie in hoe Frieda Karina vertolkt een kwetsbaarheid die je laat meeleven. Maar toch is het niet alleen maar positief en luchtig. Uiteindelijk is de film ook bitterzoet*,* omdat niet alles goed komt. Het echte leven eindigt ook niet altijd met een happy end. Wel wil ik de kijker via het perspectief van Lu hoop geven: ook als je een moeder hebt als Karina kun je voor jezelf opkomen en er op jouw manier mee om leren gaan. Ik ben er trots op dat we een film hebben gemaakt die dit bespreekbaar maakt, juist ook voor kinderen die er wellicht op dit moment zelf mee te maken hebben.’
Portretfoto’s van Zara Dwinger © Iris Duvekot.
Filmstills © Douwe Hennink
