Cannes, 2024. Bij de ingang van het hotel waar het interview met regisseur Paolo Sorrentino plaats zal vinden, staan fans vol verwachting in de rij om een glimp op te vangen van de sterren die in de luxe suites overnachten: Bella Hadid, Selena Gomez, Anya Taylor-Joy, Margaret Qualley. Ze zijn getalenteerd, rijk, jeugdig en worden aanbeden om hun schoonheid, net als Parthenope (Celeste Dalla Porta), het titelpersonage uit Sorrentino’s nieuwste film, die in premiere gaat op het glamoureuze festival.
Na eerst verdwaald te zijn geraakt in het doolhof van spiegelwanden, fonteinen en influencers, treffen we de Italiaanse regisseur aan op het dakterras. Net als de supersterren die in het hotel overnachten, lijkt ook Sorrentino zo uit één van zijn eigen films te zijn gelopen. Achteroverleunend rookt hij een dikke sigaar en bekijkt hij ons, de groep journalisten, vanachter zijn dure designzonnebril. Zijn oorbel en grijze dos glinsteren onder de felle mediterrane zon.
Oscarwinnaar La grande bellezza (2013), Youth (2015) en Berlusconi-interpretatie Loro (2018) verbeelden stuk voor stuk de mooiste jonge vrouwen en de pracht en praal van jeugdigheid, gezien door de ogen van oude mannen die er, ondanks hun extravagance, rijkdom of macht, slechts naar kunnen verlangen. Sorrentino vertelt ons hoe hij zich altijd met dat verlangen naar schoonheid en jeugdigheid, en naar de jonge mooie vrouwen die het symboliseren, heeft kunnen identificeren, al hield hij de personages altijd ver op afstand van hemzelf.
Het personage uit La grande belleza komt tot de realisatie dat hij het eeuwige gefeest van de jongeren niet langer bij kan benen. De mannen uit Youth zoeken wanhopig naar het laatste sprankje jeugd in hun oude lichamen en in Loro zien we een corrupte politicus die de wereld om hem heen kapotmaakt, omdat hij denkt dat ware schoonheid en een eeuwige jeugd met geld of geweld te verkrijgen zijn.
Het is nieuw voor mij om zo mijn eigen emoties te tonen
Met* The Hand of God* (2021) sloeg Sorrentino een andere weg in: hij keerde terug naar zijn eigen jeugd in de stad Napels en maakte een persoonlijke film waarin hij het jong-zijn beschouwt vanuit het perspectief van een tiener. In Parthenope (2024), dat zich eveneens afspeelt in zijn geboortestad, stelt hij voor het eerst een vrouwelijk personage centraal. Door het zonovergoten camerawerk van Daria D’Antonio zal de vormgeving van de film sommigen doen denken zwoele parfumreclames of plaatjes uit een yacht-magazine. De camera zweeft begerig over het jonge lichaam van Parthenope, terwijl haar minnaars fluisteren hoe erg ze naar haar verlangen. Maar waar verlangen ze precies naar? Wie is Parthenope? Waar verlangt zíj naar? We lijken haar nooit echt te leren kennen. Ze blijft het enigma dat al zo vaak is voortgebracht door the male gaze, en dat om die reden is bekritiseerd.
Maar, zo nuanceert Sorrentino, Parthenope moet niet gelezen worden als een poging tot een realistisch vrouwelijk personage. ‘Ze is een mythe. Ze is alles wat ik niet ben. Ze symboliseert de dingen die ik had willen meemaken maar nooit heb ervaren. Je kan het the male gaze noemen, maar de film gaat eigenlijk meer over mij, maar dan verteld vanuit de antithese.’
De vraag die de bovenhand voert tijdens het interview is waarom Sorrentino zich zo bezig houdt met de thema’s jeugd en schoonheid. Hij wijst naar de groep journalisten, waarvan het grijze haar van het leeuwendeel eveneens glinstert onder de zon. ‘Zijn we niet allemaal bezig met deze thema’s en de implicaties van het verlies ervan?’ zegt hij lachend.
‘Emoties hierover komen terug in verschillende aspecten van het leven. Nostalgie, melancholie, jaloezie. Dat zijn gevoelens die horen bij alle leeftijden, want ze hebben te maken met de schaarste van de tijd die we hebben. Los daarvan zit ik, nu ik steeds ouder begin te worden, in een fase waarin ik mijn huidige gemoedstoestand sterk relateer aan toen ik jong was. Ik denk steeds vaker aan wat ik heb gemist in mijn jeugd en hoe ik die ervaringen weer zou kunnen herwinnen.’
Parthenope is als een wiskundig vraagstuk, dat alle grote wiskundigen nooit kunnen oplossen
‘Dat heeft er alles mee te maken dat mijn jeugd mij werd ontzegd, omdat ik mijn ouders plots verloor toen ik een tiener was. Vanaf dat moment moest ik volwassen zijn. Ik moest overleven. Ik ben altijd jaloers geweest op mensen als Parthenope, die een jeugd zonder einde hebben mogen beleven. Net als voor mijn vorige film The Hand of God, was het een erg pijnlijk verhaal om te vertellen, omdat het zo’n gevoelige snaar raakt bij mij. Ik heb alle emotionele en sentimentele capaciteit die ik had, ingezet om deze film te maken. Het is nieuw voor mij om zo mijn eigen emoties te tonen.’
‘Toch heb ik ervoor gekozen om het verhaal niet via mijzelf te vertellen, maar via het voor mij onbekende: iemand die leeft als Parthenope. Dat ze een vrouw is, versterkt voor mij het uitgangspunt dat ik de ervaringen die zij heeft niet ken en nooit zal kennen. Ze is voor mij als een wiskundig vraagstuk, dat alle grote wiskundigen nooit kunnen oplossen. Zo’n mysterie roept talloze vragen op. Ik loop ook rond met talloze vragen over de levens die voor mij een totaal mysterie zijn. Ik wilde in deze film die vragen ruim baan geven, zonder het beantwoorden van de vragen centraal te stellen. Niemand kent de ander écht. Alles wat je weet over de gevoelens of ervaringen van een ander, zal altijd beperkt zijn tot je eigen interpretatie. Dat wilde ik benadrukken.’
‘Het is een melancholische film, maar het toont ook jongeren die vol energie het leven aangaan en die vele gelukkige momenten beleven. Het filmen van deze scènes gaf veel nieuwe energie. Voor even had ik weer het gevoel dat ik jong was. Maar zodra de film klaar was, besefte ik dat dat slechts kortdurend was en dat ik ben veranderd in een oude man die een film nodig heeft om zijn jeugd te beleven. Dat is confronterend.’
