Regisseur Park Chan-wook (Decision to Leave) van A tot Z

Antonioni, Melville, Visconti
Gezien het oog voor detail in zijn films, zou je kunnen denken dat Park Chan-wook (Oldboy, The Handmaiden) een enorme control freak is die alle componenten van het filmmaken minutieus heeft uitgedacht. Dat beeld wil Park iets nuanceren: ‘Ik vertrouw graag op de creatieve inbreng van de crewleden. Een film moet een samenwerking zijn, geen alleenheerschappij van de regisseur. Daarom geef ik mijn crew nooit huiswerk. Ik wil ze niet te veel in een richting duwen. Alleen voor Decision to Leave heb ik een uitzondering gemaakt. Omdat het mijn eerste samenwerking was met cameraman Kim Ji-yong (A Bittersweet Life) gaf ik hem een lijstje met films om te kijken, zodat we vanaf het begin op één lijn zouden zitten. Ik wilde hem meenemen in de sfeer van Antonioni’s Il deserto rosso, de films van Jean-Pierre Melvilleen die van Luchino Visconti.’

Beck
Park: ‘Het hoofdpersonage, rechercheur Hae-joon, is gebaseerd op de Zweedse detective Martin Beck: een goedaardige en warme man. De Martin Beck-verhalen zijn mijn favoriet. Wie goed oplet ziet de boeken ook terugkomen in de film. Toen mijn editor die ene scène eruit wilde knippen, ben ik op mijn strepen gaan staan. Niemand komt aan mijn Martin Beck.’

Cannes 
Na het afnemen van het interview op het festival werd bekend dat Park de prijs voor beste regie heeft gewonnen voor Decision to Leave. Dit was niet de eerste keer dat hij in de prijzen viel in Cannes. Zo won zijn film Oldboy (2003) de Grand Prix, werd Thirst (2009) bekroond met de Juryprijs en won The Handmaiden (2016) Cannes’ Vulcan-prijs voor beste techniek. 

DOP
Park: ‘Er lijkt een vloek op mijn films te rusten: het is tegenwoordig moeilijk om een DOP [director of photography, red.] voor langer dan één project aan me te binden. Ik heb veel samengewerkt met Jeong Jeong-hun, hij deed het camerawerk voor mijn vroegere projecten als Oldboy, Lady Vengeance en I’m A Cyborg, But That’s OK en later ook Thirst en The Handmaiden. Maar na het succes van de The Handmaiden kreeg hij veel klussen overzees [It - Chapter Two en Last Night in Soho, red.] en had hij het te druk. Voor mijn serie The Little Drummer Girl werkte ik daarom samen met Kim Woo-hyung, maar ook hij had een te volle agenda voor nog een samenwerking. En als ik zie hoe goed mijn huidige cameraman Kim Ji-yong het doet, vermoed ik dat ik voor mijn volgende film weer op zoek moet naar een ander. Balen voor mij, maar ik gun het ze natuurlijk van harte.’

De eetscènes zijn bedoeld om een zeer niet-sexy fenomeen uit te leggen

Eten en erotiek
Als een van de journalisten vraagt naar de erotische betekenis van de eetscènes in Decision to Leave, zegt Park dat hij haar moet teleurstellen. ‘Het is niet mijn intentie geweest om het eten een seksuele lading te geven. De eetscènes, waarbij rechercheur Hae-joon een maaltijd koopt voor de ondervraagde Seo-rae, zijn juist bedoeld om een zeer niet-sexy fenomeen uit te leggen: de bureaucratie bij de politie. In Zuid-Korea zit er een limiet op de uitgaven van rechercheurs als het gaat om eten. Hierdoor krijgt de ondervraagde vaak een hele vieze maaltijd. In deze film geeft de rechercheur Seo-rae een luxe sushi-set, wat betekent dat het uit de zak van de rechercheur zelf moet komen. Zo wilde ik laten zien dat rechercheur Hae-Joon vindt dat Seo-rae beter verdient, maar het is zeker geen erotische maaltijd.’

Filmkritiek
Park begon zijn carrière na een studie filosofie als filmcriticus. Als filmmaker is zijn eigen werk vaak onderwerp van filmessays, lesstof, opiniestukken en recensies. Of hij alles leest? ‘Alsjeblieft niet! Ik word er ongemakkelijk van als mensen mij prijzen en probeer me niet te veel bezig te houden met kritiek. Ik lees dus zo min mogelijk. Misschien lees ik alles als ik gepensioneerd ben, dat lijkt me wel een mooie dagbesteding.’ 

Groenig blauw 
Daar waar de vormgeving van The Handmaiden bestond uit de ene grote set na de andere, vol handgeschilderde boeken, flamboyante inrichtingen en historische kimono’s, zoekt Park voor Decision to Leave de nuance op. Ook nu heeft production designer Ryu Seong-hie (Memories of Murder, Oldboy, Mother) manieren gevonden om de strekking van de film terug te laten komen in het setontwerp. ‘Een voorbeeld van onze aanpak is het appartement van Seo-rae en haar overleden man. Je kan door de vormgeving veel vertellen over de situatie thuis. Zo zou de woonkamer een plek voor hen beiden moeten zijn, maar blijkt uit de inrichting dat er voor Seo-rae weinig ruimte is. De keuken is daarentegen juist wel helemaal op haar afgestemd. De muren zijn groenig blauw: vanuit de ene hoek lijkt het groen, vanuit de andere hoek blauw. En ook de print is op meerdere manieren te interpreteren: soms lijkt de tekening op bergen en soms kun je er juist golven in herkennen. Het ontwerp en de kleur drukken een bepaalde dualiteit uit: verschillende perspectieven geven je andere informatie. Die dualiteit staat ook centraal in de film, waar de waarheid niet altijd voor het oprapen ligt.’

iPhone
In 2011 maakte Park met zijn broer Park Chan-kyong de film Night Fishing, die volledig gefilmd is op een iPhone. En ook in Decision to Leave vliegen de Apple-symbolen je om de horen. Wie regelmatig een K-drama opzet weet dat veel Zuid-Koreaanse content juist wordt gesponsord door de grote concurrent van Apple, het Koreaanse merk Samsung. Park grinnikt als hij vertelt dat hij hier veel vragen over krijgt. ‘De reden dat er zoveel iPhone’s in de film zitten is puur praktisch: het vele smartphonegebruik stond in het script en Apple bood zich aan als leverancier van de props. Daar moet je verder niet te veel achter zoeken. Ik wilde zo veel mogelijk communicatiemiddelen inzetten. Het is tegenwoordig haast onmogelijk dat twee mensen een relatie ontwikkelen, vooral in de liefde, zonder dat daar een smartphone bij komt kijken. Sommige mensen lezen het als een kritiek op de gedigitaliseerde maatschappij, maar dat is niet mijn insteek. Het enige wat ik wil is een realistisch hedendaags verhaal neerzetten. Dat kan niet zonder smartphones.’

Jung Seo-Kyoung
Sinds 2005 werkt Park samen met scenarist Jung Seo-Kyoung als co-writer. Zij houdt hem scherp. Park: ‘Decision to Leave is voortgekomen uit twee aparte ideeën die ik had. Enerzijds een Martin Beck-achtige detective en anderzijds een verhaal over een mistige stad. Toen ik in beide scripts vastliep, stelde Jung voor om ze te combineren. Dit bleek uiteindelijk een gouden greep te zijn.’

Alle natuurverschijnselen komen uit de koker van de VFX-afdeling

Koreaanse golf
Velen merken het succes van Squid Game (2021) en Parasite (2019) aan als hoogtepunten uit de Hallyu, de Koreaanse Golf. Maar vergeet ook Park Chan-wook niet. Hoewel hij met Stoker en The Little Drummer Girl ook Engelstalige producties heeft voortgebracht, weet hij een internationaal publiek naar Koreaanse films te trekken. En ook qua thematiek, waarin klassenverschillen en misdaadproblematiek als gevolg van Zuid-Korea’s hyper-kapitalistische samenleving centraal staan, past zijn werk in hetzelfde rijtje als dat van Bong Joon-ho en Lee Chang-dong (Burning).

Little Drummer Girl
Over The Little Drummer Girl gesproken: in 2018 reisde Park met acteurs Florence Pugh, Alexander Skarsgård en Michael Shannon af naar de Akropolis van Athene, waar ze bij hoge uitzondering mochten filmen. Parks tv-bewerking van het gelijknamige boek van John le Carré uit 1983 is een aanrader voor mensen die houden van explosief experimenteel theater, met een flinke dosis Koude Oorlog-spanning.

Mist 
Ken je dat, dat je zo’n fan bent van een nummer dat je er een hele film over wil maken? Het overkwam Park met het nummer The Mist, een Koreaanse klassieker. ‘Ik heb altijd veel geluisterd naar de versie van zangeres Jung Hoon-hee. Het is zo’n nummer dat je zingt als je in de keuken bezig bent of als je in een sentimentele bui bent. Toen ik erachter kwam dat er ook een duet-versie was tussen een man en een vrouw, inspireerde het me tot het schrijven van een hartstochtelijke en ietwat onmogelijke romance: Decision to Leave

Natuurverschijnselen
Bij het zien van Decision to Leave zou je wellicht niet meteen verwachten dat er veel budget nodig was voor de special effects (VFX), maar niets is minder waar. Park: ‘Alle natuurverschijnselen in de film, zoals regen, sneeuw, mist, de wolken, de zon en de golven komen uit de koker van de VFX-afdeling. En hoewel hij het uitstekend heeft gedaan, denkt VFX-supervisor Lee Jeon-hyoung [ook van Okja, red.] wel twee keer na over een volgende samenwerking met mij. Als VFX’er wil je natuurlijk dat mensen zien hoe knap het is wat je hebt gemaakt, maar de natuurverschijnselen in deze film zijn zó realistisch dat ze niet opvallen. Het gebrek aan waardering is dus eigenlijk het grootste compliment mogelijk, maar erg bevredigend is het niet.’

Ondertiteling
‘Nu mijn films een steeds groter internationaal publiek hebben, ben ik bezig met onderdelen van het filmmaken die eerst helemaal niet op mijn radar stonden. Een voorbeeld hiervan is de ondertiteling. Toen ik een naam bedacht voor het fictieve stadje waar het verhaal zich afspeelt, wilde ik iets wat goed te herkennen was als Koreaans en iets wat tegelijkertijd weinig ruimte innam in de ondertiteling. Zo kwam ik uit op Ipo, lekker kort en duidelijk.’

Vertigo heeft alles, het is een oneindige inspiratiebron

Park Chan-wook
Park is net als Kim en Lee een veel voorkomende achternaam van Zuid-Korea. Maar vergis je niet, de uitspraak is anders dan het Nederlandse synoniem voor grote wandeltuin. Je komt meer in de buurt als je zijn naam uitspreekt als Pak Tjan’oek [pak̚t͡ɕʰanuk̚ ], waarbij de tweede k bijna niet hoorbaar is. 

Referenties
Park: ‘Tijdens het maakproces probeer ik altijd te vermijden dat je andere films nadoet. Toch is het haast onvermijdelijk dat er directe of indirecte referenties zitten naar andere films. Bij Decision to Leave was al snel duidelijk dat het mensen deed denken aan Verhoevens Basic Instinct (1992). Ik adoreer die film enorm, maar ik heb de film sinds hij uit is gekomen niet meer gezien. Het gaat dus te ver om die film echt aan te wijzen als belangrijke inspiratiebron.’

Snap je?
‘Een bijverschijnsel van het schrijven voor een steeds internationaler publiek, is dat ik niet te veel typisch Koreaanse grapjes in mijn film wil stoppen. Er zijn bepaalde zinnen, situaties of vormen van humor die een internationaal publiek simpelweg niet zou kunnen begrijpen en waarvan het te lang duurt om het uit te leggen. Door het weg te laten kan het publiek zich volledig focussen op de clues van het verhaal. Voor de Koreanen is de film daarmee misschien iets minder herkenbaar of gelaagd, maar je moet hierin een keuze maken.’ 

Tang Wei 
De rol van Seo-rae lijkt actrice Tang Wei op het lijf geschreven. En dat is ook zo: Park maakte het personage speciaal voor haar. Zo kwam een langgekoesterde wens in de vervulling. ‘Toen ik Tang Wei zag in Ang Lee’s Lust, Caution kon ik het idee van een samenwerking niet loslaten. Ik was dan ook heel blij dat ze, nog voordat het script er was, had ingestemd met haar deelname aan Decision to Leave. Ze was als een muze tijdens het schrijfproces, haar kunde en acteerstijl gaven me veel inspiratie.’

Uitbundig 
Iemand aan tafel vraagt waarom Park in Decision to Leave voor een ingetogen stijl heeft gekozen. Maar Park is het niet helemaal eens met de vraagstelling: ‘In vergelijking met mijn vorige films is dit verhaal wellicht meer ingetogen als het gaat om actie. Maar dat geldt zeker niet voor de emotionele ontwikkeling van de personages. Door weg te blijven van expliciet geweld of seks, wil ik de focus leggen op subtiele uitingen, zoals een opgetrokken wenkbrauw of een samengeknepen vuist. Dit betekent niet dat er geen seksualiteit of agressie in de film zit. Integendeel. Maar die sterke emoties zitten nu verpakt in subtiele blikken en bewegingen.’

Door weg te blijven van geweld of seks, wil ik de focus leggen op een opgetrokken wenkbrauw of een samengeknepen vuist

Vertigo 
‘Mijn werk is niet los te denken van Alfred Hitchcocks Vertigo. Die film heeft alles, het is een oneindige inspiratiebron, niet alleen voor Decision to Leave maar voor mijn hele carrière.’

Waaghals
De meest gewaagde zet uit Parks carrière was niet de octopus uit The Handmaiden, maar het schrijfproces van Decision to Leave. ‘Voor het eerst heb ik de volgorde van eerst schrijven, dan casten omgedraaid. Zoals ik al vertelde kwam Tang Wei al vroeg bij het project. Ik zei tegen mijn co-writer dat ik wilde dat haar tegenspeler iemand als Park Hae-il zou zijn, niet verwachtende dat die vrijwel meteen ja zou zeggen. Toen had ik opeens twee bevestigde acteurs, nog voordat er iets op papier stond. Het is een enorme luxe om met je eerste keus te mogen werken, maar het is tegelijkertijd ook gevaarlijk. Er is altijd een kans dat een acteur afzegt. Dan heb je speciaal voor iemand een script geschreven en valt de vervanger enorm tegen. Dat is mijn grootste nachtmerrie.’

The Handmaiden

X-rated
Tijdens het groepsinterview wordt duidelijk dat Parks reputatie nog altijd grotendeels bepaald wordt door de expliciete en controversiële seksscènes uit The Handmaiden. Ook in 2022, zes jaar na het verschijnen van de film, wekken die X-rated scènes nog steeds de interesse van menig journalist. ‘Het is opvallend hoe één film zo de toon kan zetten in je carrière. Het is wat het is. Wie weet zal ik na Decision to Leave wel bekend staan als die regisseur met een obsessie voor sentimentele rechercheurs.’

OldboY
Een andere bepalende film uit Parks oeuvre is Oldboy (2003). Die film is net als Decision to Leave een neo-noir, al zit ie aan het andere kant van het spectrum qua actie en bloedvergieten. Oldboy is onderdeel van Parks onofficiële Vengeance-trilogie, verder bestaande Sympathy for Mr. Vengeance (2002) en Sympathy for Lady Vengeance (2005). In 2013 maakte Spike Lee een Amerikaanse remake van de culthit, zonder veel succes. De re-release van Parks origineel is momenteel te zien in Cineville. 

Zin in
De Park Chan-wook-fan kan in diens handen wrijven, want de regisseur heeft niet één maar drie nieuwe projecten aangekondigd. Zo komt er een A24- en HBO-productie aan gebaseerd op Viet Thanh Nguyens boek The Sympathizer, werkt hij aan een sciencefictionproject en zit er een remake van de Franse horrorfilm Le couperet in de pijpleiding. Zin in!