Foto's: Robbert Doelwijt Jr. (Met mes), Mark de Blok (Femi) & Lauren Murphy (I Don't Wanna Dance)
Maanden heb je aan de dialogen geschaafd, met de fondsen gepraat, casting calls en repetities gehouden. Productie-assistenten en runners opgetrommeld, callsheets geprint, lunchmenu’s doorgenomen, locaties gescout. De lenzen zijn gekeurd, de kleding is doorgepast, de auto’s staan klaar. Een speelfilmproductie is als een goed geoliede goederentrein waar steeds meer dozen en kratten op worden gestapeld tot de boel eindelijk kan gaan rijden. Eindbestemming: de première, met een volle zaal vol vrienden in het allermooiste filmtheater. Als de hele boel op stoom is, is het lastig remmen. Maar op de sets van Femi en Met Mes, en tijdens de postproductie van I Don’t Wanna Dance, kregen filmmakers Dwight Fagbamila, Sam de Jong en Flynn von Kleist te horen dat alles in de wacht moest. Er waaide een nieuw virus over de wereld en iedereen moest binnenblijven. De crew naar huis, de studio's op slot en de draaiboeken dicht.
Hoofdrolspeler Yfendo van Praag op de set van I Don't Wanna Dance in 2019
Rollercoaster van emoties
Fagbamila is al sinds begin 2017 met zijn eerste lowbudget speelfilm Femi bezig, over een jonge aanstaande vader (gespeeld door Yannick Jozefzoon), die worstelt met zijn verleden. Met financiering van het Filmfonds kon er in maart 2020 eindelijk worden gedraaid in Eindhoven. ‘We hebben maar negen van de 24 draaidagen kunnen afmaken. Daarna moest alles op slot,’ vertelt Fagbamilaaan aan de telefoon. ‘Dat was natuurlijk hartstikke zuur. Eerst dachten we nog: over twee weken kunnen we weer. Maar dat bleek anders te gaan.’
Tegen de tijd dat de eerste lockdown voorbij was, was het volop lente, en Femi moest in een winterse omgeving worden opgenomen. De opnamen werden dus over de zomer heen getild. Fagbamila: ‘We hadden kale bomen nodig, dat werkt niet in april of mei. Eind november was het pas weer koud genoeg om door te pakken, tot midden december. Toen de tweede lockdown werd aangekondigd hadden we nog maar drie dagen te gaan. Dat was echt heel spannend. Ik dacht: het zal toch niet wéér? Tijdens de lunch al bleken de geruchten waar te zijn. Omdat nog niet duidelijk was wat de AV-sector zou doen, heb ik de rest van de dag met halve concentratie uitgedraaid. Thuis realiseerde ik me: no way dat wij door mogen. Ik ging slapen met het idee dat we het allemaal weer moesten optillen. Maar toen ik wakker werd hadden we groen licht. Echt een rollercoaster van emoties.’
Regisseur Sam de Jong met mondkapje op de set van Met Mes
Ook op de set van Sam de Jongs nieuwe satire Met mes liepen de emoties hoog op, maar dan in goede zin. De film – De Jongs eerste film op eigen bodem sinds zijn uitstapje naar New York, Goldie (2019) – moest in de zomerzon worden gedraaid en dat kon, vlak na de eerste lockdown. De Jong: ‘Het was voor veel mensen de allerleukste draaiperiode in lange tijd. Ik denk omdat iedereen na die eerste tijd thuiszitten weer iets kon aangrijpen en kon samenwerken. Het voelde als een verliefdheid. Iedereen stond lachend op de set en er was geen stress, omdat het Filmfonds het mogelijk had gemaakt om een extra draaidag toe te voegen. We waren iedere dag op tijd of zelfs eerder klaar, dat had ik nog nooit meegemaakt. Aan het eind was er echt een euforische sfeer. We mochten zelfs een kleine wrap party houden. Sabri Saad El-Hamus, die samen met zijn zoon Shahine El-Hamus in de film zit, heeft toen een Soefi-dans met ons gedaan, de zikr. Dat was een mooie ontlading.’
Aan het eind was er echt een euforische sfeer
Chef Corona
Dat het zo goed ging op de set van Met Mes had wat voeten in de aarde. Alles moest corona-proof. ‘We hadden al voor ogen dat we ‘licht’ wilden draaien, met een kleine crew en weinig setlicht,’ zegt De Jong. ‘Voor het coronaprotocol kwam dat goed uit. In zo’n protocol moet je super-omslachtig eerst een doorloop met de acteurs doen, dan iedereen eruit, dan het lichtteam erin. Dat hebben we vermeden door met zo min mogelijk crewleden te werken. Elk departement heeft wat mensen ingeleverd. Wat ook hielp is dat we op redelijk afgelegen plekken draaiden. De film speelt zich af in een soort opgetild, niet-bestaand universum. Daardoor hadden we veel controle. Alleen op een pleintje in Amsterdam-Noord was het wat drukker, omdat er veel kinderen waren die niet op vakantie konden. En omdat we met Oussama Ahammoud werkten, die daar een soort volksheld is.’
Iedere ochtend je temperatuur meten op de set van Met Mes
Om de gezondheid van de crew te waarborgen kwam er een Chef Corona: Jaap Everts. Die moest zorgen dat iedereen zich netjes aan de regels van het RIVM hield. ‘Jaap schroomde niet om zich overal tussen te wurmen met z’n flesje alcoholspray en te zeggen dat het nu écht tijd was om je handen te wassen. Dat is goed hoor, want je vergeet het snel. Het werd een soort ritueel om elke ochtend even langs Jaap om je temperatuur te meten.’ Ook op de set van Femi moest tijdens de tweede draaiperiode alles worden aangepast aan de nieuwe omstandigheden: minder crewleden, meer afstand en heel veel mondkapjes. Fagbamilla: ‘We waren met z’n twintigen en draaiden vooral in kleine huisjes. Dat was best lastig. En iedere keer dat je naar buiten ging werd je mondkapje nat van de regen, dus dan liep je rond met zo’n nat ding. Maar dat is een klein offer als je gewoon kan draaien.’ Of iedereen zich altijd braaf aan de anderhalvemeter hield? ‘Kijk, ik ga mijn regie-aanwijzingen niet de hele tijd over de set heen schreeuwen, dus soms nam ik wel de vrijheid om die afstand met een korreltje zout te nemen.’
Een natte scène op de set van Femi. In het midden: cameraman Aziz Al-dilaimi
Tussendoor werd iedereen getest. De acteurs vrijwel dagelijks, de rest minder vaak, afhankelijk van hun rol. Op de set van Met mes werkten ze met zones. Zone 1 zat het dichtst op de camera: regie, geluid, camera, set dresser, opnameleider en gaffer. In Zone 2, ietsje verder weg, hoefden mensen zich alleen maar te testen als ze klachten hadden. Bij Femi was het één keer bijna raak. Fagbamilla: ‘We hadden net de doorloop van de eerste scène van die dag gedaan. De acteurs gingen terug de make-up in en toen kregen we bericht dat één van hen, Victor IJdens, positief was getest. Iedereen meteen naar huis. We dachten: dit krijgt een staartje, straks zitten we allemaal tien dagen in quarantaine. Maar de volgende dag liet Victor zich weer testen. Bleek het vals-positief te zijn.’
Regisseur Flynn von Kleist geeft aanwijzingen op de set van I Don't Wanna Dance
Uit de flow
Regisseur Flynn von Kleist had zijn debuutfilm I Don’t Wanna Dance – een op het leven van hoofdrolspeler Yfendo van Praag gebaseerd verhaal over een vijftienjarige danser die probeert los te breken uit de destructieve relatie met zijn moeder – gelukkig al grotendeels in 2019 gedraaid. In 2020 zaten ze vol in de postproductie. ‘We waren net een week klaar met de beeldmontage en toen ging alles dicht,’ vertelt Von Kleist. ‘De geluidsmontage en de beeld- en kleurcorrectie hebben we dus tijdens de eerste lockdown moeten doen. Dat was heel anders dan normaal. Meestal zit je met de camerapersoon, de regisseur en de grader in één ruimte, maar nu had het bedrijf dat de kleur deed een online systeem gebouwd waarmee we vanaf huis konden meekijken op goede, gekalibreerde Macbooks. Het is natuurlijk belangrijk dat je naar iets kijkt dat er betrouwbaar uitziet.’
Het moeilijkst is als je in een vacuüm terecht komt
De productie ging zo net voor de eindstreep opeens in een lagere versnelling, terwijl de puntjes nog op de i moesten worden gezet. ‘De centrale beweging was weg, alles raakte een beetje versplinterd. Er waren geen festivals, geen zicht op een première en dus geen reden om de film af te maken. En dingen zoals titelontwerp zijn heel gedetailleerd en technisch. Als je dat op afstand doet wordt het stroperig. Het gaat je dan zelfs een beetje tegenzitten, ook omdat we geen bakken met geld hadden en afhankelijk zijn van goodwill. Uiteindelijk zijn we voor de titels in zee gegaan met iemand die zich alleen daarmee bezig ging houden en die er zelf ook iets creatiefs aan over hield, in plaats van bij één partij die nog tien andere projecten had lopen. Dat bracht een nieuwe impuls.’
En Von Kleist hoefde zich niet te vervelen: vrij snel na de opnamen van I Don’t Wanna Dance kon hij aan de slag met de research voor twee true crime documentaireseries. ‘Schrijven, research en ontwikkelen kan in deze tijd gelukkig nog wel. Ik ben blij dat ik door kon werken. Het moeilijkst is als je in een vacuüm terecht komt.’
*Regisseur Dwight Fagbamila op de set van *Femi
Fagbamila heeft tussen de twee draaiperiodes wel even zo’n vacuüm ervaren. ‘Qua nieuwe projecten kreeg ik weinig uit de grond, want ik zat best wel in de put eerlijk gezegd. We waren echt uit de flow. Maar ik heb de film wel geprobeerd dichtbij me gehouden. We kwamen maandelijks bij elkaar, en in de zomer heb ik eraan verder geschreven. En wat wel zo is: door die extra tijd konden we op het scenario reflecteren en de planning strak krijgen. Normaal gesproken gaat het heel gehaast, je móet door. Nu hebben we bijvoorbeeld de openingsscène teruggekeken en zijn we tot de conclusie gekomen dat ‘ie gewoon niet goed genoeg was. Die heb ik herschreven en in november opnieuw gedraaid. Als corona de draaiperiode niet had opgebroken, hadden we eigenlijk een minder goede film gehad. Dus ik denk dat corona ons gek genoeg uiteindelijk meer positiefs heeft gebracht dan negatiefs.’
Corona heeft ons gek genoeg meer positiefs gebracht dan negatiefs
In de zaal
Met mes wordt nu afgemixt, Femi zit in de beeldmontage en voor I Don’t Wanna Dance ligt er een eerste trailer klaar. Maar alle drie de makers wachten op het verlossende woord: wanneer mogen de filmtheaters weer open? Von Kleist: ‘Een van de dingen die we nog niet hebben kunnen doen, is de familie waarop de film is geïnspireerd uitnodigen voor een screening in de zaal. Dat kan niet via Zoom, je wil de energie en de reacties voelen. En omdat het een film is waarin dans een grote rol speelt, zou het leuk zijn om de dansgroep die erin zit een performance te laten doen bij de première. En die première plaats te laten vinden in Amsterdam-Noord, zodat de vrienden van de acteurs en de dansers ook de film kunnen komen zien. De groep kan niet wachten om weer bij elkaar te komen.’
De dansers op de set van I Don't Wanna Dance
Met mes staat, net als Femi, met potlood op de filmagenda voor de zomer. De Jong: ‘Omdat alle filmfestivals ook opschuiven, moeten we maar zien waar we terecht komen. Ik weet niet hoe het nu zit met Berlijn, Cannes en Locarno en zo, maar in ieder geval in een zaal! Daar heb ik zóveel zin in.’
I Don’t Wanna Dance heeft voorlopig een releasedatum op 6 mei. ‘Je moet de mogelijkheid dat de theaters dan nog dicht zijn echt uitschakelen in je hoofd. We gaan er gewoon van uit dat het kan. En dan zitten we net voor de enorme vloedgold aan films die in de wachtrij staan. Het zou heel leuk zijn als iedereen dan kwijlend naar binnen komt rennen.’
Wat een uitgesteld hoogtepunt moet dat worden, als het eindelijk weer kan, en als je dan eindelijk je debuut op groot scherm ziet, voor een volle zaal. Dat heb je dan mooi geflikt, tijdens die coronacrisis. Fagbamila: ‘Het voelde als een extra obstakel dat we hebben overwonnen met z’n allen. Een once in a lifetime experience. Toen het laatste shot gedraaid was kon ik het niet laten om mijn DoP, producent en hoofdacteur te omhelzen. Je mocht elkaar natuurlijk absoluut niet aanraken als het niet nodig was, maar toen konden we het niet laten.’
Acteurs Hadewych Minis en Shahine El-Hamus op de set van Met mes.
---
Met mes komt als het goed is deze zomer uit. Femi staat op de agenda voor november. I Don’t Wanna Dance draait, als we allemaal heel hard meeduimen, vanaf 6 mei in Cineville.
