Hoe Ruth Bader Ginsburg eigenhandig Amerika vrouwvriendelijker maakte

De tijd die ik bespaar door mij zelden bezig te houden met het Nederlandse politieke landschap (wie is onze minister van Justitie?) benut ik ten volste om mij druk te maken over de politiek in Amerika. Gek eigenlijk. Ik ga er vrijwel nooit naartoe. Maar goed – daardoor wist ik natúúrlijk wie Ruth Bader Ginsburg was: de 85-jarige juridische droom van iedere linksige Amerikaan. En daarom wilde ik de documentaire RBG zien.

Ruth Bader Ginsburg – door haar fans ook wel Notorious RBG genoemd – strijdt haar hele leven lang al voor gendergelijkheid. In 1956 studeerde ze rechten aan Harvard en was ze één van de negen vrouwen in een klas met verder ongeveer vijfhonderd mannen. Destijds was het traditie van de decaan om alle vrouwelijke studenten uit te nodigen voor een diner, waarbij hij aan iedere vrouw vroeg waarom zij een plek innam die eigenlijk voor een man was bedoeld. (‘It was all in good fun’, zei die decaan hier later over. Ginsburg zegt dat ‘vernedering er nou eenmaal bij hoorde, als je een vrouw was.’)

Bader Ginsburg zorgt er eigenhandig voor dat de Amerikaanse wet stukje bij beetje vrouwvriendelijker wordt

Bader Ginsburg behoorde tot de beste studenten uit haar jaar – ze kreeg overigens ook nog een kind in haar eerste jaar, waar ze dus voor zorgde terwijl ze studeerde – maar na haar studie wilde geen enkel advocatenkantoor haar aannemen, omdat ze (je raadt het al) een vrouw was. Uiteindelijk moesten de vrienden van haar echtgenoot, die wél bij een kantoor werkten, hun werkgever overtuigen om haar een kans te geven. In de eerste zaak die ze bepleitte voor de Supreme Court, het Amerikaanse Hooggerechtshof, schreef ze:

‘The pedestal upon which women have been placed has all too often, upon closer inspection, been revealed as a cage.’

RBG op je shirt. Bader Ginsburg geeft de merchandise graag kado aan vrienden.

In de rechtszaken die ze aanneemt (en wint) laat Bader Ginsburg zien hoe die kooi er precies uitziet; in RBG zien we hoe die kooi er voor haarzelf uitzag. Als ze les moet geven aan de universiteit en voor de tweede keer zwanger is, doet ze er bijvoorbeeld alles aan om die zwangerschap te verbergen – ze is er zeker van dat ze anders ontslagen zal worden.

De zaken die ze wint voor het Hooggerechtshof – waar ze later zelf haar plaats in zal nemen – gaan allemaal over gender equality. Dankzij de inzet van Bader Ginsburg moeten de lonen voor mannen en vrouwen gelijk liggen; mogen vrouwen naar de militaire academie; zijn ook vrouwen verplicht tot jury duty en krijgen zowel mannen als vrouwen financiële bijstand als hun partner overlijdt. En dat zijn maar een paar voorbeelden. Zo zorgt ze er eigenhandig voor dat de Amerikaanse wet stukje bij beetje vrouwvriendelijker wordt. Genoeg reden om RBG aan te merken als notorious.

‘Who else got six movies about her and is still living?’ In 2019 komt film nummer zes over RBG uit: On the Basis of Sex, met Felicity Jones en Armie Hammer. 

Een opvallend deel van RBG gaat over haar vriendschap met haar notoir conservatieve collega Antonin Scalia. Scalia was een man die vond dat de wet gelezen moest worden zoals deze bedoeld was ten tijde van het opstellen ervan. Oftewel, zoals Ginsburg het verwoordt, in een tijd waarin We, The People slechts We, White Men betekende.

Bader Ginsburg laat zien dat haar vriendschap met Antonin Scalia niets afdoet aan haar idealen

En toch zie je in de film dat Scalia en Ginsburg goede vrienden waren. Zij is slim, hij is grappig. Ze gaan samen naar de opera, worden samen geïnterviewd en prijzen elkaars werk. Ze blijven te allen tijde kritisch op elkaars standpunten, maar kunnen er wél over in gesprek. Nu zeg ik niet dat je met iedere extreemrechtse racist in je Twitter-mentions beste vrienden moet worden, maar de vriendschap tussen Ginsburg en Scalia is een welkome afwisseling in een discussieveld waarin alleen al in gesprek gaan met de verkeerde persoon soms wordt gezien als een social justice faux pas.

Ruth Bader Ginsburg laat zien dat haar vriendschap niets afdoet aan haar idealen. En wanneer ze gevraagd wordt hoeveel van de negen mensen in het Hooggerechtshof idealiter vrouw moeten zijn, zegt ze stellig: negen. ‘Er waren eerder altijd negen mannen, en daar zei ook niemand iets over.’