Petrunya rooft een kruis en wordt een ongrijpbare god op Dr. Martens

In God Exists, Her Name is Petrunya organiseert de orthodoxe gemeenschap in Stip ter gelegenheid van Driekoningen een wedstrijdje: de priester gooit een houten kruis in de rivier en wie ‘m als eerste opduikt, heeft gewonnen. Wat je precies wint, is onduidelijk. Een zegen? Geluk? Een plekje in de hemel? Goud, wierook en mirre? Geen idee, maar wat je in ieder geval krijgt: de eer. Aan de traditie mogen alleen mannen meedoen, dus als de 32-jarige, enigszins antisociale Petrunya gekleed in een bloemetjesjurk in de rivier springt en met het kruis boven water komt, ontstaat er een probleem.

Ze komt die ochtend nauwelijks haar bed uit: haar moeder schuift haar ontbijt onder de dekens, want Petrunya kan zich er niet toe zetten om die van zich af te slaan. Ze sjokt op haar Dr. Martens naar een tot mislukking gedoemde sollicitatie en sjokt net zo langzaam weer terug naar huis. Haar lethargische staat wordt voor een deel verklaard door de uitzichtloosheid van haar bestaan: ze is de dertig gepasseerd en heeft nog nooit een baan gehad, want de jeugdwerkloosheid in Macedonië is enorm. Haar geschiedenisdiploma lijkt maar weinig waard. Oh, en ze heeft ook geen man, en in de orthodoxe cultuur van het dorp is dat ook al een teken van totale mislukking. 

De traditie is van god los, zo blijkt

Als gevolg van haar duik wordt Petrunya, na een verwoede zoektocht van de autoriteiten naar de ‘voortvluchtige’, naar het politiebureau gebracht om een verklaring af te leggen. Ze is niet gearresteerd, want dat kan nu ook weer niet voor het opduiken van een kruis ('het is tenslotte 2018!', zegt de journalist die de patriarchale mechanismes van het incident in kaart probeert te brengen), maar Petrunya wordt constant geïntimideerd door politieagenten en de priester en men probeert haar steeds maar weer over te halen het kruis in te leveren. 

Regisseur Teona Strugar Mitevska en scenarist Elma Tataragic baseerden de film op een waargebeurd verhaal: in 2014 dook een vrouw de rivier in en haalde zij, tot grote onvrede van vrijwel iedere andere participant, het kruis uit het water. In het artikel daarover in Balkan Insight blijkt de religieuze dag, nog afgezien van de misogynie, op meerdere vlakken niet zo heilig: niet alleen werd het gewonnen kruis van de vrouw gestolen, de deelnemers misdragen zich ieder jaar weer en doen voornamelijk mee omdat de dorpswinkeliers ze de rest van het jaar gratis televisies en huishoudelijke apparaten geven. De traditie is van god los, blijkt. 

Petrunya’s wegen zijn ondoorgrondelijk, en dat is eigenlijk wel zo leuk

Het is een bijzonder uitgangspunt voor een bijzondere film. Petrunya is een ongrijpbare vrouw, en zeker geen gemakkelijke heldin. Waarom ze duikt blijft ook haarzelf onduidelijk, en maakt ze nou een feministisch statement door koste wat kost aan dat kruis vast te houden, of vindt ze haar duikende tegenstanders gewoon enorm vervelend? Gelooft ze eigenlijk wel in God? Maker Mitevska geeft hier en daar in interviews wel wat weg over Petrunya’s eventuele beweegredenen. Maar je hoeft het niet te weten om deze film op waarde te kunnen schatten. Petrunya’s wegen zijn ondoorgrondelijk, en dat is eigenlijk wel zo leuk.