Waarom Booksmart het high-school-huisfeestjes-genre overstijgt

Het is de laatste schooldag van het laatste jaar en beste vriendinnen Molly (Beanie Feldstein) en Amy (Kaitlyn Dever) zijn bezig met hun administratie. Zelfs hun leraar zegt tegen ze dat ze even moeten relaxen, dat ze moeten genieten van hun vrijheid, maar het duo staat bekend om hun goede cijfers & hun goede gedrag, en kan dat nog niet helemaal loslaten. De één gaat na de zomer naar Yale, de ander gaat tampons maken in Botswana voordat ze naar Colombia gaat. En aangezien de boeken al die jaren voorrang kregen, schoot een sociaal leven er bij in. Best een awkwardmoment dus, als Molly en Amy erachter komen dat hun feestende, skateboardende, wiet-rokende klasgenoten óók allemaal toegelaten zijn tot Stanford en Harvard, of gaan werken bij Google. Het een sloot het ander dus helemaal niet uit: they could have had both! Molly en Amy besluiten één nacht lang te gaan feesten, ter compensatie voor al hun serieuze jaren. Op naar het zwembadfeest bij de knapste jongen van de klas.

Booksmart is op het eerste gezicht een lichtelijk typische high school-film, met als overduidelijke uitzondering dat deze film gaat over twee jonge vrouwen (waarvan één lesbisch is), in plaats van jonge mannen (die altijd hetero zijn). Het heeft alle herkenbare ingrediënten van het genre (een huisfeest, een coming-of-age-zwembadscène, de nerds vs. de popular kids), maar regisseur Olivia Wilde maakt van Booksmart méér dan een ‘vrouwelijke versie’ van het genre. Gelukkig maar. Booksmart is grappig (Feldstein en Dever zijn beide duidelijk komische talenten), slim, vernieuwend (inclusief een ontroerend onhandige lesbische seksscène) en draait volledig om de band tussen Molly en Amy. Het plot, waarin natuurlijk ook van alles op romantisch gebied gebeurt, dient slechts als raamwerk voor het portret van deze twee vriendinnen. Booksmart gaat daarin net een stap verder dan Lady Bird, Eighth Grade en The Edge of Seventeen. Oók allemaal high school-films met een jonge, vrouwelijke hoofdpersoon, maar die films zijn allemaal gefocust op de protagonist (Lady Bird/Kayla/Nadine) als individu en haar persoonlijke ontwikkeling, terwijl Booksmart volledig om vriendschap draait. Daarin lijkt het een stuk meer op films als Superbad en Dazed and Confused. Maar dan met vrouwen.

Regisseur Olivia Wilde maakt van Booksmart méér dan een ‘vrouwelijke versie’ van het genre

Maar wacht eens even, waarom vergelijk ik deze film onmiddellijk met allemaal andere films? Booksmart staat automatisch in een traditie – dat blijkt ook uit wat erover wordt geschreven. Beanie Feldstein is het zusje van Jonah Hill, dus een *Superbad-*vergelijking is snel (en vaak) gemaakt. Ze speelde de beste vriendin van Saoirse Ronan in Lady Bird, dus ook die film is al gauw een deel van het referentiekader. Én het genre leent zich natuurlijk makkelijk voor vergelijkingen. Waarom voelt dat dan toch ongemakkelijk, in het geval van Booksmart? Ik dacht eerst dat het te maken had met precies die genre-typeringen: dat het ergens jammer is dat Booksmart vasthoudt aan alle bekende stijlfiguren. Het voelt daardoor bijna als een female reboot van iets. Een Ocean’s 8, of die all female versie van Ghostbusters van een paar jaar geleden. Nu moet ik toegeven dat ik Ocean’s Eight echt heel fantastisch vond (Cate Blanchett en Sandra Bullock als queer partners in crime? Echt precies mijn ding), maar female reboots impliceren tóch dat vrouwelijke makers en vrouwelijke acteurs eerst nog een keer moeten maken wat mannen eerder hebben gemaakt. Dat ze op die manier hun plek in Hollywood veroveren, door letterlijk te laten zien: wat jullie kunnen, dat kunnen wij óók. En dat ze daarná pas zelf iets mogen bedenken.

Nu is Hollywood ook een notoir seksistische omgeving waarbij er inderdaad vaak op safe gespeeld wordt. Safe, in dit geval, betekent dat er sneller films worden gemaakt van mannelijke regisseurs en schrijvers, of dat oudere ideeën gerecycled worden. Dat is het probleem van de female reboot. Vrouwen mogen dan eindelijk eens een keer de hoofdrol spelen, ze moeten dat wél doen met een bekend, succes-gegarandeerd, concept. Ziedaar Ocean’s Eight. En dat idee, hoe noodgedwongen ook, doet toch af aan de kijkervaring. Want alhoewel Booksmart tien keer beter is dan alle Superbad-kopieën bij elkaar (echt waar), de marketing en de interpretatie ervan (ikzelf ben hier dus net zo goed schuldig aan) blijven hangen in het al-eerder-door-mannen-gemaakte kader.

Female reboots impliceren dat vrouwelijke makers eerst nog een keer moeten maken wat mannen eerder hebben gemaakt

Aan de andere kant: je kunt deze film ook niet los zien van haar voorgangers. Net als, eigenlijk, iedere film. Net als ieder boek. Ieder toneelstuk. Ieder liedje. Uiteindelijk staat elk cultureel object in een lange traditie van cinema/literatuur/theater/muziek. Ook wel logisch, eigenlijk. De makers ervan zijn alleen nu, zo ongeveer voor het eerst, vrouwen. Vrouwen zoals Olivia Wilde, die duidelijk méér maken dan alleen ‘de vrouwelijke Superbad’. Vrouwen zoals Beanie Feldstein, die méér zijn dan ‘het zusje van’. Dat maakt me misschien ongemakkelijk: om te merken dat ik een originele film waarin vrouwen zo centraal staan, niet kan zien zonder de traditionele (vaak mannelijke) context ervan in acht te nemen. Als een onontkoombare, ellenlange schaduw van cultuurgoed waarin vrouwen ontbreken.  

Maar goed: to end on a positive note, hopelijk evolueren die culturele kaders met ons mee. Zodat we het niet meer hoeven te hebben over de female reboot, over de ‘vrouwelijke’ coming-of-age-film. Dat Booksmart gewoon een goeie film genoemd wordt. En dat het wellicht het begin markeert van een veranderde traditie.