‘Les temps sont durs pour les rêveurs.’ Het zijn harde tijden voor dromers, zegt de verteller in Amélie.
En tenslotte, na het reclameblok, blijft in de bioscoopstoel alleen de cynische versie van mijzelf achter
Ik zit weer in de zaal. Wat zijn bioscoopreclames toch bizar! Of misschien zijn reclames in het algemeen bizar. Maar op een groot scherm wordt het groteske nog grotesker. De reclame voor een bank, waarin een multiculturele (sorry, er is geen passender woord voor) familie aan een door zacht zonlicht verlichte ontbijttafel zit, terwijl een voice-over praat over hypotheken en de kosten van je gezinsuitbreiding. Het resultaat van een brainstorm met als vermoedelijke kernwoorden Diversiteit en Vertrouwen. Een unlimited abonnement op unlimited connecties, met unlimited epische muziek als soundtrack van de domste taglines die ik ooit heb gehoord. En tenslotte, na het reclameblok, blijft in de bioscoopstoel alleen de cynische versie van mijzelf achter, waar ik dagelijks en vaak tot in den treure mee wordt geconfronteerd. En jullie nu ook.
En de film is nog niet eens begonnen.
Ik dacht – eveneens te wijten aan die cynische versie van mijzelf – dat Amélie (a.k.a Le fabuleux destin d’Amélie Poulain) twintig jaar na de originele release totaal passé zou zijn. Dat de sprookjesachtige Franse manic pixie dream girl, gespeeld door de sprookjesachtige Audrey Tautou, nooit kan opboksen tegen de betonnen werkelijkheid (pandemie, late stage capitalism, klimaatverandering, etc. etc.) anno 2022.
Voor die enkele lezer die de film niet gezien heeft (gelukkig, u heeft toch nog een filmzaalkans!): Amélie Poulain is een twentysomething Française, gevormd door een eenzame jeugd en rare ouders, die besluit om zich op een creatieve en anonieme manier te bemoeien met het leven van mensen om zich heen. Ze koppelt haar collega aan een vaste gast van het koffietentje waar ze werkt, ze retourneert nostalgisch kinderspeelgoed aan een inmiddels vijftigjarige oud-buurman, ze neemt wraak op een vervelende groenteboer door zijn pantoffels stiekem te vervangen met exact dezelfde pantoffels, maar dan een paar maten kleiner.
Wat ik mij afvraag tijdens het zien van deze film: zouden Willem-Alexander en Máxima hun eerstgeborene (op 7 december 2003) Amalia hebben genoemd naar Amélie Poulain? (Na een oppervlakkige Google-zoektocht heb ik dit vermoeden helaas niet kunnen bevestigen, dit soort informatie zou het koninklijk paar waarschijnlijk ook niet openbaren, maar ik kwam er wel achter dat prinses Laurentien eigenlijk Petra heet. Toch een leuke wetenswaardigheid.)
Andere, in sommige gevallen wél onomstotelijk vast te stellen, invloeden van Amélie: dat koffietent Les Deux Moulins in Montmartre nog dagelijks wordt bezocht door mensen die de film hebben gezien, dat we allemaal een half liedje van Yann Tiersen op de piano kunnen spelen, dat we verlangen naar speurtochtromantiek en bij elke verhuizing weer hopen op een oude, wijze buurman met wie we een bijzondere vriendschap zouden kunnen sluiten (gebeurt nooit).
Amélies pre-9/11-wereldje is onschuldiger, netter, overzichtelijk
De film ging één dag voor 11 september 2001 in première. De ergste gebeurtenis in Amélie is de dood van Prinses Diana, Lady Di – in deze film op z’n Frans, lee-di-di. Dat was natuurlijk een tragedie, daar wil ik niets aan afdoen. Maar die ramp voelt minder alomvattend dan de existentiële globale crises die zich tegenwoordig aan de lopende band aan ons voordoen. Amélies pre-9/11-wereldje is onschuldiger, netter, overzichtelijk. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom deze film, zo vertelt regisseur Jean-Pierre Jeunet in een interview, vertoond wordt in een gevangenis in Mexico als er een opstand dreigt uit te breken. De gevangenen worden er rustig van, naar het schijnt. (Persoonlijk geloof ik dit verhaal niet, en ik heb het idee dat J.P. Jeunet het zelf ook niet gelooft, maar goed ik kan niet in zijn brein kijken, en ach het zal wat, het is een vermakelijke anekdote.)
Mijn punt: twintig jaar geleden was er misschien meer ruimte voor een onschuldige film. Keken we er onbevangen naar. Nu niet meer. Nu ben ik cynisch. Nu moet de Koningshavenbrug in Rotterdam, een rijksmonument, uit elkaar worden gehaald omdat de constructie te laag is voor het megajacht dat Jeff Bezos (net worth: 177 miljard) laat bouwen. In 2001, daarentegen, bezat Jeff Bezos nog maar 2 miljard. Vroeger was alles beter, wil ik daar toch maar even mee zeggen.
Amélie Poulain is een product van haar tijd (dromerige idealist), zoals ik dat ook ben (boze millennial)
Amélie Poulain is een product van haar tijd (dromerige idealist), zoals ik dat ook ben (boze millennial). De film zelf is ook een product van zijn tijd: de Wes-Anderson-esque, zogenaamd-nostalgische filmbeelden waarmee Amélies jeugd in de eerste tien minuten wordt verteld, doen aan als een sepiafilter op Instagram. Ooit een bijzonder technologisch trucje, nu hopeloos verouderd.
Het maakt uiteindelijk niet uit. Na een half uurtje in het Amélie-universum wil ik ook naar Parijs, wil ik platen draaien op een platenspeler, wil ik de trappen op bij de Sacre-Coeur, wil ik alsnog op zoek naar die bijzondere vriendschap met een oude wijze buurman. Ik woon in een lange straat, ik heb nog hoop.
Maar het waren toen al harde tijden voor dromers, en dat zijn het nog steeds.
