Wie heeft er iets te melden in The Worst Person in the World? En wat dan?

Het stamt uit een lijstje van de Amerikaanse auteur John Updike, deze regel voor recensenten: als je een boek beoordeelt, doe dat dan op basis van wat het pretendeert te zijn. Try to understand what the author wished to do. Dan pas kun je zeggen of dat streven geslaagd is. ‘Do not blame him for not achieving what he did not attempt.’ John Updike heeft het over het bespreken van boeken, maar je zou zijn advies net zo goed ter harte kunnen nemen bij het bespreken van films. Probeer te begrijpen wat de maker wil maken, en kijk daarna of dat gelukt is. Maar wat pretendeert Joachim Trier te doen met The Worst Person in the World?

Julie is een negentwintigjarige millennial in Oslo, bijna dertig. Ze heeft geen idee wat ze wil in het leven. In de eerste tien minuten wordt haar achtergrond geschetst: ze heeft geneeskunde (frisse, blonde paardenstaart) en psychologie (alternatief roze kapsel) gestudeerd voordat ze besloot te kiezen voor fotografie (bruine pony), omdat ze – zo lijkt het, in ieder geval – van semi-artistieke Instagramfoto’s houdt.

Julie krijgt een relatie met striptekenaar en veertiger Aksel, die wél heel goed weet wat hij wil (kinderen) en wat hij is (zelfbenoemd kunstenaar). Julie wil geen kinderen, of is daar in ieder geval nog niet aan toe, en is eigenlijk ook niet erg tevreden met haar relatie, al blijft het voor de kijker – maar wellicht ook voor Julie zelf – onduidelijk waarom dat precies is. Ze gaat op zoek naar een ander, ontmoet de spannende barista Eivind en wil daar misschien ook wel iets mee. Of misschien ook niet. Tot zover de plotontwikkeling: er gebeurt nog veel meer, maar daarvoor zul je gewoon de zaal in moeten.

Ik weet het niet!

Wat in ieder geval duidelijk wordt: Julie doet zelden iets met overtuiging. Haar studie fotografie wordt nauwelijks getoond in de film, zo onbelangrijk is die voor haar, blijkbaar; haar werk bij een boekhandel wordt neergezet als een bijbaantje voor besluiteloze losers (echt een belediging voor boekwinkeliers! Ik waardeer jullie wel hoor! –FV); ze schrijft twee halfhartig-feministische artikelen om vervolgens één in de prullenbak te gooien; en haar verliefdheid op Eivind lijkt vooral een slap excuus om het uit te mogen maken met Aksel.

Julie lijkt geen sterke wil of motivatie te hebben, geen sterk beeld van zichzelf, geen idee waar haar professionele ambities liggen, hoe ze eruit zou willen zien, met wie ze haar leven zou willen delen, hoe ze haar toekomst voor zich ziet, et cetera. Waar al deze onduidelijkheid ook op wijst: Julie heeft geen persoonlijkheid.

En nu komt dus de vraag waar ik mee zit sinds het kijken van deze film: is dit nu juist het punt, of niet? Dat het hoofdpersonage geen persoonlijkheid heeft?

Wat is er zo leuk aan Julie? Julie is een vehikel, een leegte

Aan de ene kant denk ik: tsja, dat is dan misschien juist het kenmerk van de zogenaamd-typische besluiteloze millennial die te veel keuzes moet maken en te veel druk ervaart en daardoor niet weet wat ze moet en wie ze is. (Ik zeg zogenaamd, want ik ben niet zo’n fan van het generatiedenken, en heb er vertrouwen in dat er heel veel millennials zijn die gewoon knopen kunnen doorhakken en wel een persoonlijkheid hebben.) Misschien is dit dan wat Joachim Trier wil laten zien: zolang je geen beslissingen maakt, kun je geen identiteit ontwikkelen.

Aan de andere kant wordt Julie óók neergezet als een aantrekkelijke, leuke vrouw. ‘Je bent een geweldige meid,’ zegt Aksel. Ja, really? Hoe kun je dat zeggen over een persoonlijkheidsloos persoon? Wat is er zo leuk aan Julie? Julie is een vehikel, een leegte. Ze is niemand. Van Aksel, daarentegen, weten we inmiddels alles. We weten wat hij belangrijk vindt, waar hij voor staat, wat hij wil. Wie hij is. Hij krijgt van dit script een hele monoloog over fysieke media toebedeeld, terwijl Julie over het algemeen weinig zegt. Het is een opvallend contrast. Maar ook dit roept de vraag op: is dit nu juist het punt, of niet?

Ik weet het niet!

Blijkbaar ben ik zelf opeens ook een besluiteloze millennial

Ik dacht aan de clichés die kunnen ontstaan als mannen vrouwelijke personages creëeren (door middel van oppervlakkige, seksistische, seksueel geladen beschrijvingen), en dat mijn vriendinnen en ik nog steeds hardop moeten lachen om ‘She breasted boobily to the stairs and titted downwards’. Is de leegte van Julie juist dat wat Trier wil laten zien, of is Julie een flat character, te wijten aan een gebrekkig geschreven scenario? Is de leegte van deze vrouw representatief voor de grootstedelijke (vrouwelijke?) millennial van nu, of is ze slechts een (toegegeven, iets artistiekere) versie van een ultra-oppervlakkig geschetst vrouwelijk personage, de men-writing-women-vrouw, die knap is en verder alleen maar bestaat in relatie tot mannen?

Ik kan Joachim Trier blijkbaar niets kwalijk nemen zolang ik het antwoord op deze vragen niet heb – do not blame him for not achieving what he did not attempt. Visies op de zaak zijn welkom, en in de tussentijd blijf ik maar gewoon hinken op deze twee gedachtes. Blijkbaar ben ik zelf opeens ook een besluiteloze millennial.