🎶 Baby, you can drive my car / Yes, I'm gonna be a star / Baby, you can drive my car / And maybe I love you 🎶
Precies nul keer is deze songtekst in Drive My Car te horen, een film die nota bene de titel deelt met het gelijknamige nummer van The Beatles (dat nu ongetwijfeld in je hoofd begint te spelen). Regisseur Ryusuke Hamaguchi baseerde Drive My Car op het gelijknamige korte verhaal van de Japanse succesauteur Haruki Murakami. Wie bekend is met Murakami's boeken, weet dat hij een ernstige vorm heeft van Beatlemanie (zie zijn roman Norwegian Wood of het verhaal Yesterday). The fab four zijn misschien nooit te horen, we herkennen hun nummer wel op een andere manier terug: Drive My Car volgt een man en een vrouw – de één een ster, de ander chauffeur – in een auto, een felrode Saab 900.
Van een nummer van 3 minuten, naar 37 pagina’s Murakami, naar een film van 3 uur. Het lijkt een bizarre sprong, maar Drive My Car bestaat uit meer bouwstenen: vermomd als kalme autorit is de film uiteindelijk een wirwar vol ‘intertekst’, verwijzingen en knipogen naar andere verhalen. Zo baseerde Hamaguchi zijn film op nóg twee verhalen van Murakami: Sheherazade, dat hij gebruikt als proloog, en Kino, dat het slot vormt.
De titel Sheherazade is op zichzelf al een verwijzing, naar de verteller van de verhalen uit Duizend-en-een-nacht, waarin de Perzische Sheherazade nacht na nacht verhalen vertelt aan de sultan, zodat hij zo geboeid blijft dat hij haar de volgende dag niet kan doden. In de proloog van Drive My Car zien we dat de relatie van theatermaker Yūsuke (Hidetoshi Nishijima) en scenarist Oto (Reika Kirishima) een soortgelijke wederdienst behelst. Na elke vrijpartij vertelt Oto haar verhalen aan Yūsuke, om vervolgens weer in slaap te sukkelen en ze te vergeten. Yūsuke onthoudt ze wel en vertelt ze ’s ochtends aan haar terug.
Ook in stilte wordt er een nieuw hoofdstuk aan hun verhaal toegevoegd
Als Oto plotseling overlijdt door een hersenbloeding, krijgt haar laatste verhaal een open einde. Yūsuke heeft het moeilijk met Oto’s dood en stort in op het toneel, midden in een opvoering van Anton Tsjechovs toneelstuk Oom Vanja. Daarvoor repeteert hij eindeloos in zijn Saab, waar door de luidsprekers Oto’s stem blijft klinken. Zij sprak Oom Vanja voor hem in, zodat hij zijn teksten kon oefenen.
In de aanloop naar de première van het stuk krijgt Yūsuke een chauffeur toegewezen, de stille maar vaardige Misaki (Tōko Miura). Zo zijn ze gedwongen om samen vele uren naar Oom Vanja te luisteren. Misaki rijdt Yūsuke rond door Hiroshima, een stad die je niet kan noemen zonder dat het gruwelijke verleden ervan wordt opgeroepen. Hun spaarzame gesprekken voert ze langs die geschiedenis, terwijl hun levensverhalen met elkaar verweven en de Saab over de weg zoeft. Of er nou gesproken wordt of niet; ook in stilte wordt hier een nieuw hoofdstuk aan hun verhaal toegevoegd.
In Drive My Car zijn taal, spreken en zwijgen verbonden met liefde, rouw en ontrouw. Binnen Yūsuke’s adaptatie van Oom Vanja keren die thema’s terug: hij maakt er een Babylonisch project van, waarin de acteurs verschillende talen spreken. Een deel van de acteurs spreekt Japans, één actrice is Chinees en een andere moet het met gebarentaal doen. En om het nog ingewikkelder te maken, cast Yūsuke acteur Kōji Takatsuki (Masaki Okada) voor de hoofdrol, van wie hij vermoedt dat hij Oto’s minnaar was en ook haar verhalen aanhoorde.
Individuele levens bestaan uit de talloze verhalen die elkaar kort aanraken
Op een gegeven moment merkt Yūsuke op: ‘Tsjechov is verschrikkelijk. Als je zijn teksten uitspreekt, komt je echte ik naar boven.’ Yūsuke lijkt zelf bang zijn echte ik te tonen en de waarheid onder ogen te komen. Als hij uiteindelijk toch op de planken staat in de weergaloze slotscène van Vanja, lijken de rollen van de filmpersonages samen te smelten met hun rollen op het toneel. Dit is het moment waarop hun ‘echte ik’ even van het scherm spat.
Drive My Car gaat over menselijke relaties en lijkt daar iets over te willen zeggen: hoe dicht we ook bij elkaar staan, uiteindelijk zijn we niet in staat elkaars levensverhalen volledig te doorgronden. Los misschien van een paar vluchtige momenten waarin we we elkaar écht even zien. Individuele levens bestaan uit de talloze verhalen die elkaar kort aanraken, waaronder die uit film, theater en muziek, zoals Tsjechov en The Beatles. En kijk je naar Drive My Car, dan laat je Murakami en Hamaguchi aan jouw verhaal meeschrijven.
