Novecento - deel 2

Een halve eeuw Italiaanse geschiedenis terugbrengen tot ruim vijf uur film, dat was wat Bernardo Bertolucci in 1976 met Novecento beoogde. 42 jaar later blijkt Bertolucci's epos - in 2006 gerestaureerd - nog even imposant als bij uitbreng.

Het tweedelige epische meesterwerk Novecento (1976) is Bernardo Bertolucci’s romantische kijk op de klassenstrijd tussen de Italiaanse boeren en 'padrones'. Alfredo Berlinghieri (Robert De Niro) en Olmo Dalco (Gérard Depardieu) worden allebei op de sterfdag van componist Verdi in 1901 geboren. De eerste is de erfgenaam van een rijke landheer (Burt Lancaster), de tweede de kleinzoon van een van Berlinghieri’s arme pachtboeren (Sterling Hayden). Ondanks het klassenverschil raken de jongens hecht bevriend.

Als beiden ongeschonden uit de Eerste Wereldoorlog terugkeren, volgt Alfredo zijn tirannieke vader op. Olmo is in de ban van het opkomende communisme, dat hij beschouwt als de uitweg uit het slavenbestaan van landarbeiders. Het antwoord op het communisme komt van Mussolini's fascistische knokploegen; de wrede fascistische leider Attila (Donald Sutherland) werkt voor Alfredo en houdt zich fanatiek bezig met de vervolging van communisten (waaronder Olmo). Alfredo en Olmo groeien steeds verder uit elkaar, totdat na de Tweede Wereldoorlog de rekeningen vereffend moeten worden.

De productie
Bertolucci karakteriseerde Novecento als 'een filmisch testament' en 'een fusie tussen poëzie en politiek'. Hij liet zich onder andere inspireren door Italiaanse opera's en Russische films uit de revolutiejaren. Zo citeert hij regelmatig uit Sergej Eisensteins Stachka (1925) en putte hij uit het oeuvre van zijn leermeester Pier Paolo Pasolini.

Novecento wordt gedragen door een internationale sterrencast en door het camerawerk van de Italiaanse meester Vittorio Storaro (Apocalypse Now). Ennio Morricone componeerde de begeleidende muziek. In 1976 gold Novecento als het langste, duurste en meest ambitieuze filmproject in de Italiaanse filmgeschiedenis. De film werd geproduceerd met het geld van drie verschillende Amerikaanse productiemaatschappijen. Toen hij eenmaal gereed was ontstond ruzie over de lengte en de inhoud: met name Paramount vond de film te links. Bertolucci maakte uiteindelijk een kortere versie van vier uur en vijftien minuten, waaruit de meest aanstootgevende scènes werden geschrapt. EYE vertoont de originele, niet ingekorte versie.