Halverwege ons gesprek kijkt Sean Baker naar buiten, door het grote raam op de achtste verdieping van het Rotterdamse hotel waar hij vandaag weer een dag vol interviews heeft - zo’n dag waaruit zijn leven geheel lijkt te bestaan sinds zijn film The Florida Project vorig jaar in Cannes aan een wereldwijde triomftocht begon. Zijn ogen beginnen te glimmen. ‘Weet je,’ vertelt hij, ‘toen ik een jaar of 11, 12 was, kwam ik met klasgenoten voor het eerst in Nederland. We fietsten het hele land door en haalden van alles uit. Zo hard mogelijk schreeuwen in tunnels, meisjes proberen te versieren, dat soort dingen. We sliepen in hostels en daar zetten we de boel volledig op zijn kop. Dat zijn mijn favoriete jeugdherinneringen: van toen mijn vriendjes en ik ons misdroegen.’
Als je nu tegenover de 46-jarige Baker zit, kun je je dat onruststokertje nog moeilijk voorstellen. Hij heeft een zacht gezicht, praat bescheiden en kiest zijn woorden zorgvuldig. Beschaafder kan bijna niet. Aan het einde van ons gesprek geeft hij me zelfs een cadeautje - een blu-ray van een van zijn eerste films. Dat heb ik als filmjournalist nog nooit meegemaakt. Maar als je zijn werk ziet, dan begrijp je meteen dat er in hem nog steeds die rebel schuilt die het liefst het hotel uit zou rennen, op zoek naar chaos en opwinding.
Ik wilde dat je het gevoel zou hebben dat je een vriendje van Moonee was
The Florida Project gaat over een serieus onderwerp. De 6-jarige Moonee is één van de vijftien miljoen kinderen die in de VS opgroeien onder de armoedegrens. Ze woont met haar moeder Halley in een goedkoop motel in Orlando, Florida, schrijnend genoeg vlak naast het peperdure luilekkerland Disney World. De geldproblemen van haar moeder beletten Moonee niet om lol te maken: fikkies stoken, vieze woorden roepen, verlaten gebouwen verkennen. ‘Ik wilde dat je als kijker het gevoel zou hebben dat je als een van haar vriendjes een zomer met Moonee doorbracht,’ zegt Baker. ‘Als je voor het perspectief van de kinderen kiest, krijg je vanzelf een bepaalde lichtheid, want de kinderen krijgen veel van de zorgen van de volwassenen helemaal niet mee.’ Toch botst Moonee’s fantasiewereld uiteindelijk onvermijdelijk met de harde realiteit.
Brutale underdogs als Moonee, die zich bewegen op het randje van irritant en om verliefd op te worden, zijn Bakers handelsmerk. The Florida Project is zijn zesde film, maar zijn eerste met een (alsnog zeer bescheiden) miljoenenbudget, een volwaardige crew en een steracteur in de persoon van Willem Dafoe, die voor zijn rol als vaderlijke motelmanager voor een Oscar is genomineerd. Zijn vorige film Tangerine draaide hij op iPhones, met een budget van drie blikjes cola en een roze koek. Ondanks zijn grotere budget besloot Baker bij The Florida Project opnieuw om vooral amateur-acteurs te casten, zoals hij al zijn hele carrière gewend is. Hij koos voor Bria Vinaite en Brooklynn Prince als moeder en dochter. Ze betaalden zijn vertrouwen terug met charismatisch, levensecht spel.
Ik kwam Bria tegen op Instagram. Het was nooit haar droom om actrice te worden
In interviews vertelt Baker voortdurend hoeveel geluk hij bij zijn films heeft gehad met de casting. Ook vandaag zegt hij dat weer. Ik vraag me af: is dat wel geluk? Of komt het doordat Baker, afkomstig uit de wereld van het microbudget en geïnteresseerd in de marges van de samenleving, naar talent zoekt waar anderen niet kijken? Is het niet gewoon zo dat er een enorme vijver van talent is waar de meeste filmmakers niet in vissen?
‘Dat is denk ik wel zo. Veel mensen hebben de neiging om zich aan de conventionele gang van zaken aan te passen zodra ze in de machinerie van de filmindustrie terechtkomen. Maar er zijn zoveel andere mogelijkheden. Je hoeft je niet te beperken tot het kleine groepje mensen op aarde dat zegt: ik wil acteur worden, ik verhuis naar California, ik neem een agent en ik ga headshots rondsturen. Je kunt op straat en op sociale media mensen vinden die ook talent hebben, maar zichzelf niet op die manier zien. Ik kwam Bria tegen op Instagram. Het was nooit haar droom om actrice te worden. Maar dat werd het wél, anders was het ook niet gelukt.’
Je hebt voor die rol ook naar grote namen gekeken. Wat bracht Bria dat bekendere actrices niet konden brengen?
‘Je hebt natuurlijk de Gary Oldmans van deze wereld, die volledig transformeren in hun personage. Maar de meeste acteurs nemen iets van zichzelf mee. Ik vond meteen dat Bria een geweldige look had, niet gepolijst op z’n Hollywoods - ze is heel mooi, maar ze heeft een eigen stijl en esthetiek die je in Hollywood niet tegenkomt. Die tattoos zijn bijvoorbeeld van haarzelf. En daar kwam bij: het is een heftige rol, haar personage worstelt en gaat heel ver om haar kind te kunnen onderhouden. Als je Selena Gomez dat ziet doen, is het als kijker heel moeilijk om te vergeten dat je naar Selena Gomez zit te kijken.’
We gaven ze microofoontjes en stuurden ze het parkeerterrein op: zie maar of je die parfum weet te slijten
Wat wilde je nog meer meenemen uit de microbudgetwereld?
‘Heel veel! Eigenlijk alles. Maar het was moeilijk om vast te houden aan de guerilla-technieken die we gewend waren. Je zou denken: hoe meer geld je hebt, hoe meer controle je kunt kopen, maar je verliest juist een deel van de controle. Het was een voortdurende strijd. Je krijgt bijvoorbeeld te maken met vakbondregels die je verplichten om haarstylisten en visagisten in te huren, ook als je die helemaal niet nodig hebt. En die staan daar dan op de set. Voor je het weet heb je 40 man om je heen, van wie een deel zich zit te vervelen. En dat terwijl het met meer dan 5 mensen al heel lastig is om intimiteit en spontaniteit te behouden. Als je, zoals ik, graag documentaire-technieken gebruikt, kan een bescheiden setbezetting al teveel zijn.’
Wat deed je om daar omheen te werken?
‘Het dichtstbij dat we kwamen, was de scène dat Halley en Moonee parfum verkopen op een parkeerterrein bij Disney World. We gaven ze microfoontjes en stuurden ze het parkeerterrein op: spreek de mensen maar aan die hier rondlopen en zie of je die parfum weet te slijten. Maar als die mensen even opkeken, zagen ze aan de andere kant van de parkeerplaats 40 man staan. Ha, we hebben zoveel takes verloren doordat mensen opeens zeiden: waarom word ik gefilmd? Dat was heel frustrerend, want normaal zou ik zo’n scène in mijn eentje draaien met alleen een geluidsman.’
Je moet zorgen dat de echte wereld obstakels voor je voeten gooit, want die verzin je niet
Zijn alle locaties in de film echt?
‘Allemaal. Je hebt rond Disney World een hele industrie van bedrijfjes die aan de toeristen verdienen. Het Magic Castle, waar Halley en Moonee wonen, is een bestaand motel en bleef gewoon in functie terwijl we daar draaiden. Dat was heel belangrijk voor mij. Om terug te komen op je vraag: dát was de belangrijkste manier waarop ik het guerilla-gevoel probeerde te behouden. Je moet zorgen dat de echte wereld obstakels voor je voeten gooit, want die kun je niet verzinnen of namaken. Op de parkeerplaats reed bijvoorbeeld een truck met veel gepiep achteruit terwijl we aan het draaien waren. Ik ging op dat moment helemaal door het lint. Maar later bedacht ik me: waarom zou ik dat willen controleren? Het geeft leven aan de film.’
Er is dat commerciële droomland van Disney World, en vlak daarnaast de harde realiteit van mensen die geen woning kunnen betalen. Dat contrast roept de klassieke vraag op of films escapisme of realisme moeten brengen.
‘Of allebei!’
Precies, jouw film laat zien dat je allebei tegelijk kunt doen.
‘Dat was absoluut iets waar ik voortdurend over nadacht. Film is uiteindelijk een escapistisch medium. Mensen geven hun zuurverdiende geld uit om twee uur lang aan de werkelijkheid te ontsnappen. Als filmmaker wil ik een boodschap overbrengen, maar niet vergeten om mijn publiek te vermaken.’
