Veel borsten, een verhaal over seks en macht, en hier en daar een scheet: het historische spektakelstuk Benedetta is vintage Paul Verhoeven. In zijn film over de Italiaanse non Benedetta Carlini, die eind 17e eeuw werd veroordeeld voor haar seksuele relatie met een mede-zuster, mixt de inmiddels 83-jarige Nederlandse regisseur beelden van Jezus, Maria en hooggeplaatste gelovigen met martelwerktuigen, vrouwelijk naakt, de pest en een seksspeeltje – het is het evangelie van Verhoeven. En dat was smullen natuurlijk, voor de internationale filmpers die bij de première op het filmfestival van Cannes woorden te kort kwam om de film aan te vallen of te verdedigen.
Het hoort erbij, weet Verhoeven. ‘Ik heb van Arnold Schwarzenegger geleerd dat er twee dingen belangrijk zijn: dat je plezier hebt in het maken van een film en dat je daarna in gesprek gaat met de pers.’ Het is twee dagen na de première van Benedetta en de regisseur heeft er al meer dan 70 interviews opzitten. Dit keer schuift hij aan bij een klein groepje Nederlandstalige journalisten. Die hebben wel gekkere dingen gezien. Heeft het hem verbaasd dat er zoveel ophef is over de seks en zo weinig over het geweld? ‘De ergste scène uit de hele film is die met de pear of anguish [een martelwerktuig dat vaginaal wordt ingebracht, red.], maar niemand praat daarover. Dat heeft mij wel verbaasd ja. Hoe actrice Daphne Patakia dat speelt, hoe ze gillend onderuitglijdt op die tafel, hoe haar hele lichaam eigenlijk bezoedeld wordt, dat heb ik allemaal gebaseerd op een boekje over de inquisitie. Zo ging het echt.’
Voor het belangrijkste deel van hun scenario putten Verhoeven en co-scenarist David Birke (Elle) uit een onderzoek van de Amerikaanse historicus Judith C. Brown (Immodest Acts: The Life of a Lesbian Nunin Renaissance Italy). De visioenen van Benedetta en haar seksuele relatie met zuster Bartolomea zijn in de Middeleeuwen uitgebreid gedocumenteerd, waardoor Verhoeven een stok heeft om zijn critici mee te slaan: hij heeft al die gekkigheid echt niet verzonnen.
Ik denk dan: waar is mijn male gaze?
Verhoeven: ‘Ik heb het boekje gewoon gelezen. Ik kreeg het van Gerard Soeteman, met wie ik ook begonnen ben het script te schrijven. Maar toen werden we het met elkaar oneens. Gerard zag het meer als een verhaal over iemand die macht wil, zoals politici dat willen, of Alexander de Grote. Ik vond dat het genuanceerd moest worden in de zin dat Benedetta die macht alleen maar wilde hebben om te doen wat ze wilde met Bartolomea.’
Dat zijn film een typisch voorbeeld is van het verschil tussen de male en female gaze (dit jaar een het hangijzer in Cannes), daar wil Verhoeven niets van weten. Het boek dat de basis vormt van zijn film is geschreven door een vrouw, die zich weer baseerde op getuigenissen van twee vrouwen, Benedetta en Bartolomea. Daarnaast was een vrouw, Jeanne Lapoirie (8 femmes, 120 BPM), verantwoordelijk voor de cinematografie. ‘Ik denk dan: waar is mijn male gaze? Het is een female gaze!’
We zien háár Jezus, niet die van mij
Iets anders nog: Jezus. Al jaren spreekt Verhoeven over zijn droom om een film te maken over Jezus. Niet Jezus de zoon van God, maar Jezus de Joodse opstandeling in het rijk der Romeinen. Hij las meer dan 1000 boeken over de historische figuur en schreef zelfs zijn eigen boek, maar van een filmproductie is het nooit gekomen. Hoe was het om – via de visioenen van Benedetta – eindelijk een paar scènes te kunnen draaien met Jezus in de hoofdrol? ‘Dat is háár Jezus, niet die van mij. Ik zie hem anders. Benedetta ziet Jezus eerst als haar echtgenoot. Later creëert ze een Jezus die tegen haar zegt: doe je kleren maar uit. Daarin heb ik het boekje van Judith Brown gevolgd. Mijn visie zit er misschien onder, heel diep. Ik vond het vooral belangrijk dat ik Benedetta’s visioenen kon begrijpen en daarop verder bouwen.’
Een van de dingen die Benedetta uit naam van Jezus belooft, is dat ze haar stad op magische wijze zal beschermen tegen de oprukkende pest, de Zwarte Dood. In werkelijkheid geeft ze haar soldaten stiekem de opdracht de poort dicht te gooien. Ze kiest, als het ware, voor een lockdown. Een opmerkelijk plotpunt, als je weet dat Verhoeven de opnames van zijn film al in 2019 afrondde. Verhoeven: ‘Je kan het profetisch noemen, maar dat is godslastering geloof ik.’
---
Bendetta is vanaf 14 oktober te zien in Cineville
