Een portret van Leos Carax, regisseur van Annette: schaamteloze style over substance

‘De film is simpel, als je accepteert dat je niet weet waar je naartoe gaat,’ sprak de enigmatische regisseur Leos Carax (1960) in een interview over zijn voorlaatste film Holy Motors. Toepasselijke woorden voor al zijn films, en zeker ook voor An****nette, een doldwaze musical zoals je die nooit eerder zag.

Leos Carax blinkt al zijn hele carrière lang uit in het verrassen van zijn publiek, al liggen zijn verhalen stiekem altijd dicht tegen zijn eigen leven aan. Hij maakte al in de jaren tachtig naam als enfant terrible van een nieuwe lichting filmmakers. Zijn faam verwierf hij niet alleen, maar samen met zijn geliefde, de toen nog amper doorgebroken actrice Juliette Binoche. Met z’n tweeën maakten ze twee prachtfilms: Mauvais sang (1986) en Les a**mants du Pont Neuf (1991). En ook Carax' andere muze is onlosmakelijk met zijn werk verbonden: zijn vriend Denis Lavant vertolkt de mannelijke hoofdrol in het grootse deel van zijn oeuvre.

Niet alleen de carrières van de mensen om hem heen zijn met zijn films vervlochten, ook zijn eigen leven druppelt telkens weer zijn films binnen. Als regisseur met een artiestennaam (Leos Carax is een anagram van zijn voornaam Alex en ‘Oscar’, naar de filmprijs), die de hoofdpersonages in zijn eerste drie films zijn eigen voornaam gaf, kun je uiteraard een portie egocentrisme verwachten.

Zijn handelsmerk: schaamteloze style over substance. Carax zet zijn handtekening met een felgekleurde markeerstift. Films met een smoel, geïnspireerd door de nouvelle vague-klassiekers zoals Jean-Luc Godard die maakte, vol kettingrokende mannen die het grootste deel van hun tijd met óf een asbak óf hun geliefde in bed doorbrengen. En het gaat altijd over die liefde, en net als in het echte leven is die altijd onstuimig.

Ciné**ma du look, zo werden Carax films wel eens genoemd, al zou je het ook best cinéma du sound kunnen noemen. Kijk bijvoorbeeld naar Mauvais sang, over Alex (Denis Lavant), die de ene geliefde (Julie Delpy) verlaat, om er met een ander (Juliette Binoche) vandoor te gaan. Wie die film heeft gezien, zal zich misschien niet meer herinneren waar die precies over ging, maar één scene brandt zich voorgoed vast op je net- én trommelvlies. Die waarin Denis Lavant op de tonen van David Bowie's Modern Love vanuit het niets begint te rennen en licht als een veertje over straat zwiert.

Bij Carax draait het allemaal om amour fou. Zijn personages dansen de liefde tegemoet, en soms begint het letterlijk te knallen. In Les amants du Pont Neuf valt de blinde Michèle (Binoche) voor de vuurspuwende clochard Alex (Lavant). Een onmogelijke liefde, maar als op quatorze juillet muziek uit de Parijse straten klinkt, danst het tweetal over de brug, onder een door vuurwerk gekleurde hemel.

Frappant detail: de film liep hier even over in het echte leven. Binoche maakte het voor de opnames uit met Carax, omdat ze in het oorspronkelijke scenario het einde van de film niet zou halen, en dat vond ze maar niks. Ze vond hem maar een sadist: Carax liet Binoche tussen de daklozen slapen om beter in haar rol te komen.

Na Les amants du Pont Neuf volgt in 1999 het ambitieuze Pola X, een verfilming van een onverfilmbaar geachte roman van Herman Melville, met Guillaume Depardieu en Carax’ nieuwe liefde Yekaterina Golubeva in de hoofdrollen. Muzikant Scott Walker maakte de duistere, avant-gardistische soundtrack, die af en toe live in de film wordt vertolkt. Stiekem is de film best bescheiden voor een Carax, maar de critici en het publiek wisten er geen raad mee. Twaalf jaar lang kreeg Carax vervolgens geen film meer van de grond.

Op persoonlijk vlak maakte Carax een tragedie door: Golubeva maakte in 2011 een einde aan haar leven. Hij bleef alleen achter met hun dochtertje Nastya. Toch was daar in 2012 plotseling een glorieuze comback met Holy**Motors. Een knotsgek avontuur waarin hij alle ideeën lijkt te hebben gepropt uit de twaalf filmloze jaren: pratende limousines, een kannibalistische Denis Lavant én een glansrol voor Kylie Minogue, die vast een voorbode geeft van de musical die hij acht jaar later zou maken.

Het verhaal en de muziek van Annettewerden misschien geschreven door het theatrale synthpopduo Sparks, maar ook dit bittere liefdesverhaal lijkt Carax eigen leven te spiegelen. We belanden in de stormachtige relatie tussen een komiek (Adam Driver) en een operazangeres (Marion Cotillard) en deinen op en neer op de pieken en dalen van hun relatie, tot hun liefdesbaby geboren wordt: Annette. Carax kondigt de film zelf aan in de openingsscène, samen met zijn eigen dochter. Hun boodschap: ga zitten, hou je mond, so may we start!