Regisseur Justin Anderson over Swimming Home: ‘We hebben pretentie nodig om ergens te komen. Ik wil nooit in de veilige zone zitten.’

In Swimming Home treft een Amerikaans gezin de voor hun onbekende Kitti (Ariane Labed) drijvend en bloot in het zwembad van hun Griekse vakantievilla. Wanneer moeder Isabel (Mackenzie Davis) haar daarna onverwachts uitnodigt om te blijven, worden alle relaties in het gezin op scherp gezet. Vader Joe (Christopher Abbott) laat zich verleiden, net als tienerdochter Nina (Freya Hannan-Mills). En Isabel bezoekt ondertussen iedere avond een vreemde erotische dansclub.

In het idyllische Griekse plaatsje waar dit zich allemaal afspeelt, worden de naaktstranden bezet door behaarde mannen, beweegt iedereen dierlijk en wringt die ene onbekende vrouw uit het zwembad zich als een giftige plant langs de muren van het vakantiehuis.

De 57-jarige filmmaker Justin Anderson, hiervoor vooral succesvol als regisseur voor korte films en commercials voor modeontwerpers als Jonathan Saunders en modehuizen als Armani, haalt alles wat hij weet over mode, dans en kunst uit de kast en maakte van Swimming Home zijn eigen kunstwerk.

Op het internet is hij bijna onvindbaar: naast wat oude foto’s en een paar nieuwe interviews is er weinig van hem is zien. Maar hij bestaat echt en zit na de première van zijn film op IFFR in levende lijve aan een tafeltje, klaar voor het gesprek. Met tattoos op zijn knokkels en een ontzettende cool dad vibe. Ietsjes verderop zit acteur Ariane Labed aan de bar – waar Anderson later vol lof over spreekt. ‘Ik ontmoette Ariane jaren geleden, omdat we samen aan een reclamespot werkten. We zijn sindsdien goede vrienden. Ze is een héél slim en knap persoon.’

Kauwgom kauwen

In 2014 maakte Anderson kortfilm Jumper voor ontwerper Jonathan Saunders, die toen lovend werd ontvangen door mode- en kunstbladen. Een journalist benaderde Anderson en vertelde hem over het boek Swimming Home van Deborah Levy. Anderson: ‘Ik begon met lezen en het verhaal leek ontzettend veel op dat van Jumper. Het voelde alsof iemand anders precies hetzelfde idee had als ik. Toen ik het boek had uitgelezen, heb ik Levy gelijk gemaild met mijn filmidee en zijn we samen gaan lunchen.’

‘We kwamen er tijdens de lunch achter dat we allebei bij het hetzelfde concert van Hole zijn geweest, de band van Courtney Love. Nadat Kurt Cobain zelfmoord had gepleegd [Love en Cobain waren getrouwd en hadden samen een kind], maakte Love een geweldig album en ging ze op tour met haar band. Blijkbaar gingen Levy en ik op precies dezelfde avond naar haar kijken, nét na de dood van haar man. We hadden allebei zoiets van: op de een of andere manier heeft zijn dood haar sexy en opwindender gemaakt. Daarom zijn we gegaan. Dat we dat, los van elkaar, aan onszelf hebben toegegeven, dat schepte een band.’  

Ik had genoeg levenservaring, maar als filmmaker wist ik niets

‘Blossom Films, het productiebedrijf van Nicole Kidman, had de rechten voor het boek maar na de lunchafspraak zei Levy: oké, jij mag het hebben. Ik had toen nog geen idee hoe of wat. Ik had genoeg levenservaring – ik was gescheiden en mijn tweede vrouw was overleden aan kanker – maar als filmmaker wist ik niets. Jarenlang heb ik abstract geschilderd, als conceptueel kunstenaar. Ik maakte vooral rare performance art, over iets als kauwgom kauwen op live televisie. Nog nooit heb ik een echt verhaal gemaakt. Als je een obscure filmmaker bent, worden mensen bang. Het was Yorgos Lanthimos die mij voorstelde aan een producent. Pas vanaf dat moment kwam het proces in een stroomversnelling.’

Justin Anderson op IFFR. Foto: Vera Cornel

Vleeskeuring

‘De acteurs hoefden van mij het boek niet te lezen. Sommigen hebben het gedaan en sommigen niet. Tijdens de repetities heb ik het vaak gehad over filosoof Carl Jung. Zijn theorieën gebruikten we als een manier om dingen te voelen. Toen ik een keer mijn koffer aan het inpakken was, vond ik een duikbril van mijn zoon en voelde ik tranen opkomen omdat ik hem zo miste. Dit heb ik beschreven aan de acteurs: het idee van vakantie en nostalgie. Dat is een universeel gevoel. Zo’n door zandkorrels bedekte duikbril doet mij denken aan liefde, samenzijn en welzijn.’

‘Ik ben stomverbaasd over het niveau van de acteurs die we hebben kunnen krijgen. Casting is iets heel vreemds omdat het geen exacte wetenschap is. Het draait om geluk, intuïtie en simpelweg beschikbaarheid. Ariane Labed kende ik al van onze samenwerking voor Armani. Ze werd me toen ‘gegeven’ en we kunnen het goed met elkaar vinden. Zij kwam als eerst aan boord, en ik schreef haar rol, Kitti, om haar heen. Ik wist van haar rol werk in de film Attenberg wat ze kon en hoe ze haar lichaam gebruikt om een soort dier te zijn. Met Ariane sprak ik over Kitti als vlees: niet op een seksuele manier, maar op een dierlijke manier.’

Het draait niet om de gast, dat is het punt

Ariane Labed speelt de Griekse Kitti, die (on)uitgenodigd de gezinsvilla betreedt en het huis op stelten zet. ‘Kitti moest functioneren als een gast. Soms als er een gast komt, kunnen ze ontzettend aardig tegen je ouders zijn en een enorme klootzak tegen jou. Haar personage is deels geïnspireerd op een personage uit Pasolini’s klassieker Teorema, die gaat over een man die met iedereen in het gezin naar bed gaat en dan vertrekt. Dat gebeurt allemaal in de eerste twintig minuten en de rest van de film gaat over hoe het gezin uiteenvalt. Het draait niet om de gast, dat is het punt.’

Erotisch en queer

In de badplaats waar Swimming Home zich afspeelt lopen veel blote mensen rond. Daarnaast lijkt Kitti geobsedeerd met het seksuele en wordt iedereen de hele tijd verleid. Maar is Andersons film ook erotisch? ‘Veel mensen lijken dat te denken. Variety noemde mijn film erotische cinema. Mijn vrouw zei dat dat iets goeds was. Persoonlijk vind ik het geen erotische film. We hadden wel plezier met de jongens op de rotsen, dat is duidelijk erotisch.’

De jongens op de rotsen zien we een paar keer terugkomen. Ze zijn naakt, behaard en Grieks. Het heeft allemaal wel iets queers. ‘De film heeft zeker queer invloeden. Ik ben erg fan van het vroege werk van David Hockney. Ik heb ooit Mackenzie [Davis, red.], die Isabel speelt, vertelt over hoe geweldig ik één van Hockney’s kunstwerken vind: We Two Boys Fucking. Toen Mackenzie thuis kwam, belde ze me, en zei ze dat ze hele andere dingen te zien kreeg toen ze het schilderij probeerde op te zoeken. Het werk bleek We Two Boys Kissing te heten.’ [Maar ook dat blijkt niet te kloppen, het kunstwerk heet We Two Boys Together Clinging, red.].

‘Ergens in mijn hoofd heb ik het allemaal door elkaar gehaald en het schilderij een andere naam gegeven. Maar ik herinner me dat Hockney in documentaires vertelde over LA, en sexy jongens in witte sokken die daar rondlopen. Ik vond dat fantastisch om te horen als heteroseksuele man. Ik groeide op in de jaren 80. Iedereen was toen flamboyant en glad, dat was juist interessant. Samen met andere kunststudenten ging ik vaak naar homoclubs, daar gebeurden altijd de leuke dingen. Als kunstenaar heeft dat invloed gehad op hoe ik mezelf wil uitdrukken. En als ik denk aan alle kunstenaars die ik bewonder: zo veel zijn er queer.’

‘Ik wilde echt dat Swimming Home ongrijpbaar zou zijn. Als man van middelbare leeftijd die een film maakt over een vrouw die vaak naakt is, bevind je je in een wereld waar dat soort dingen snel problematisch kunnen zijn. Gelukkig heb ik een hele goede relatie met Ariane, dus daar hebben we het veel over gehad. En ik wil niet bang zijn voor verlangen en fantasie. Het is belangrijk dat we in die ruimte blijven spelen.’

Vreemde dansjes

Eén van de meest opvallende dingen in Swimming Home, is de choreografie. De personages dansen wijd en zijd: in nachtclubs, op stranden en in de straten. Maar het is niet zomaar dansen. Ze bewegen op dierlijke manieren op een soundtrack met insect-achtige geluiden, waardoor het soms lijkt alsof we op een buitenaardse vakantiebestemming zijn. Andersons ogen glinsteren als hij vol adoratie vertelt over de choreograaf van de film, Candela Capitan. ‘Ze is fantastisch, hard en stoer. Toen ik haar voor het eerst ontmoette, vertelde ze me dat haar werk over seks en insecten gaat en ik had zoiets van: oké cool.’

We hebben pretentie nodig om ergens te komen. Ik wil nooit in de veilige zone zitten

‘De choreografie is een belangrijk onderdeel van de film. Dans kan vaak serieus zijn, maar Candela stopt er juist veel humor in. Ik vind grappigheid aantrekkelijk. Humor gaat over het observeren van mensen in hun vreemde gedrag. We zijn allemaal raar. Vakantiebestemmingen hebben vaak veel vreemde plekjes, meestal de lokale nachtclubs. Van die rare bars die nep voelen. Ik wilde zo’n vreemde vakantiewereld tot leven wekken.’

Pretentie

‘Gisteravond las ik voor het eerst een recensie die heel negatief was. De recensent vond het niet leuk dat er een scène was waarin een naakte man een fakkel omhoog hield, en ik had zoiets van: kom op, denk je dat ik geen fun heb? Waarom neemt hij dat zo serieus? Reageert hij ook zo als hij naar New York gaat en het Vrijheidsbeeld ziet staan? Juist toen we die scène met de naakte man schoten, vond ik het geweldig. Het hele team was aan het juichen. We keken elkaar aan en dachten what the fuck? Het is speels.’

‘Gisteravond [op IFFR, red.] was de eerste avond dat we de film keken samen met een publiek, in een grote bioscoopzaal. Ik voelde de mensen reageren. Na afloop kwamen er veel mensen naar me toe. Eerst ben je bang dat ze je gaan vertellen hoe slecht ze het vonden, maar er was een oprecht gevoel van nieuwsgierigheid. Dat is wat ik wilde.’

‘Ik ben zelf ook ongelofelijk veroordelend, wij allemaal. Ik hou van het gezegde check yourself before you wreck yourself. Mensen zullen altijd een mening hebben en dan maak ik ook nog een film die in zekere zin gewaagd is. Dan Fox, een prachtige kunstenaar, schrijft over pretentie en hij zegt altijd dat we zonder pretentie niets zouden hebben. Ik vind dat een belangrijk idee, het is iets waar ik me toe aangetrokken voel. We hebben pretentie nodig om ergens te komen. Ik wil nooit in de veilige zone zitten.’