‘Wat een paradijs is voor de één, kan de hel zijn voor een ander.’ Gaspar Noé over Climax

‘Ik heb mijn Amerikaanse perstour afgezegd. Die lopen te flippen over hoe Climax ‘a total maaaasterpiece’ is, dat hoef ik niet zo nodig. Amerika is voor mij zó van zijn voetstuk gevallen. Laat ze maar met me Skypen, kijken wat ze daarna nog van de film vinden.’ Dames en heren: Gaspar Noé. De enige regisseur - oké, afgezien van Lars von Trier - die teleurgesteld is als er te weinig mensen weglopen bij z'n premiere in Cannes. Had ‘ie net van die recalcitrante posters laten drukken, vindt iedereen opeens dat hij iets geniaals gemaakt heeft. Wat is dít nou?

Van Gaspar Noé hoeft kunst niet te verenigen. Polariseren mag ook. Vrijwel geen enkel huisje is de Argentijnse regisseur heilig. Een film die achterstevoren begint, met een vijf minuten durende verkrachtingsscène in het midden? Doet 'ie gewoon. Een drugsdealer die na een gewelddadige dood nog anderhalf uur door een neonverlicht Tokio zweeft? Geen probleem. Of misschien een ejaculatie in extreme close-up én 3D? Hoppa!

In het universum van Noé kan álles. Nou ja, bijna alles. Want na een lange persdag op filmfestival IFFR wil hij liever niet praten over waarom hij juist in 2018 de horrordanstrip Climax maakte, of waarom er zo’n levensgrote glinsterende Franse vlag hangt in een film met zo’n multiculturele cast. Daar mogen filmjournalisten zelf hun hoofd over breken. Liever rookt hij samen een zenuwachtig sigaretje voor zijn hotel, waar hij losbarst over de situatie in Venezuela, Trump, de Russen en Von Trier (‘ik vind The House That Jack Built zo speels!’). Hij blijft maar één nachtje in Rotterdam, zegt hij, omdat hij anders sowieso twee nachten zou gaan feesten en hij teveel moet doen om brak te zijn.

Feesten, dat doet Noé ook - graag, en veel. Het nachtleven, dans, drugs en de dunne scheidslijn tussen onze degelijke en dierlijke kanten staan centraal in Climax, zijn eigen versie van een clubfiasco. Denk aan die keer dat je met een hoofd vol zwarte gaten wakker werd op het toilet, of die keer dat je van je fiets viel na een dronken ruzie met je beste vriend - maar dan keer twintig.

Een groep hiphoppers, elektrodansers en voguers komt samen in een verlaten schoolgebouw voor een repetitie, maar de sangria die ze bij de afterparty drinken blijkt tjokvol lsd te zitten. Al snel verandert de vriendelijke borrel in een pervers en hitsig Sodom en Gomorrah. Iemand plast op de vloer, op de achtergrond wringt een danser zich in onmogelijke houdingen, iedereen schreeuw en loopt eindeloos rondjes. Zie je daar nou echt een sekspartij op de dansvloer? Staat daar iemand in de fik? En wat doet dat kindje daar?? Een misselijkmakende maar ook opwindende trip in lange, kleurrijke shots, op de duistere beats van Doppler Effect, Cerrone en Aphex Twin.

Zelfs de liefste mensen kunnen onder invloed dom en gemeen worden

De energie van Climax zit hem niet alleen in de hallucinerende beelden (die Noé zelf draaide!) en de soundtrack, maar is vooral te danken aan de dansers die hij castte. Een krumper uit Parijs, een stuntvrouw uit Saint-Etienne, een slangenmens uit Congo. ‘Ik vind dansen leuk, maar vergeleken met die mónsters bak ik er niets van,’ zegt Noé. ‘Ik heb ze ontmoet tijdens een vogue battle waar Lea Vlamos, die ook in de film zit, me heen had gesleept. Tot dat moment had ik alleen de eerste helft van Paris Is Burning gezien, en de krumping-documentaire Rize van David LaChappelle. Na Rize was ik wel compleet geobsedeerd door de staat waar die dansers in komen. Net een trance. Die vogue-avond was geweldig. Het zat er vol met suburban kids, super divers, super gay, alles door elkaar. De sfeer was zó goed. Mensen waren aan het gillen en lachen, ze sprongen om elkaar heen. En allemaal broodje nuchter. Daarna nam ik me voor dat ik iets met deze mensen ging doen. Als je een goeie film wil maken moet je echt van het onderwerp houden.’

Bij die vogue battle waren ze nuchter, maar in Climax zijn ze dat niet. Daar worden ze juist onder invloed helemaal gek.‘We hadden maar twee weken, dus tijdens het draaien was iedereen super clean en scherp, maar ik had een video-compilatie voor ze gemaakt. Anderhalf uur internetbeelden van mensen die compleet door het lint gaan, telefoonfilmpjes van afterparties, hippies aan de lsd, mensen in inrichtingen, mensen aan de flakka - dat spul is echt bizar. Dat liet ik ze zien, en toen heb ik ze gevraagd om daar hun karakters in de tweede helft van de film op te baseren. Het grappige was dat ze na een paar dagen choreo draaien maar bleven vragen of we alsjeblieft met de bad trip konden beginnen. Ze konden niet wachten om los te gaan.’

Toch open je niet met een dansscène, maar met een bloedend meisje in de sneeuw.‘Die epiloog hebben we spontaan opgenomen. Het sneeuwde opeens in Parijs, en ik vroeg aan die danseres - Souheila Jacoub - of ze voor me in de sneeuw wilde kruipen. Ze dacht dat ik gek geworden was, maar ze deed het wel, twee keer voordat het te koud werd. Het is een beetje als de openingsscène van Titanic, waar ze het gezonken wrak in duiken. Je weet dat het niet goed afloopt, dat er iets verschrikkelijks gaat gebeuren.’

Ik vond Climax intens omdat je echt het idee hebt dat je onder invloed bent. Dat camerawerk van jou draagt daar aan bij, en de muziek. Denk je dat het helpt als je zelf wel eens in zo’n situatie bent beland?‘Ik zat met de camera middenin die chaos. Ik hield dat ding de hele tijd ondersteboven, of schuin. Voor de muziek hebben we expres de donkerste technotracks voor het eind bewaard. Dat soort dingen geven je het gevoel dat je er bij bent, maar ik denk dat iedereen ook wel eens echt zo’n omslagpunt heeft meegemaakt en weet hoe het voelt. Ik ben vaak genoeg met vrienden op een feestje geweest waar het leuk was, let’s party, maar dat mensen opeens te lam of gaar werden. Wat eerst gezellig en sexy is wordt dan opeens gewelddadig en naar. Dan zie je je beste vriend een glas kapotslaan op het hoofd van iemand die hem in de zeik nam. Zelfs de liefste mensen kunnen onder invloed van alcohol of drugs dom en gemeen worden.’

Sommige mensen zijn op zoek naar iets extreems. Die vinden het ook leuk om drie dagen achter elkaar naar de Berghain te gaan

Denk je dat dat is wie we diep van binnen zijn?‘Het is gewoon een ander deel van ons, een ander deel van je hersenen. Als je één deel platlegt dan moet je het doen met wat er overblijft. En van paranoia worden mensen super agressief. Als iemand je vertelt dat ‘ie iets in je drankje heeft gedaan, zelfs als dat niet zo is, dan flip je hem waarschijnlijk. Als je bang bent om de controle kwijt te raken probeer je overal grip op te krijgen en dat werkt niet.’

Climax schijnt gebaseerd te zijn op een waargebeurd verhaal van een dansgroep in de jaren 90, die ook gedrogeerd waren. Je vraagt je af waarom iemand andere mensen zo’n ervaring zou willen geven.‘Dat feest is op een nachtmerrie uitgelopen. Maar goed, sommige mensen zijn juist op zoek naar zoiets extreems. Sommige mensen vinden het leuk om drie dagen achter elkaar naar de Berghain te gaan. Wat een paradijs is voor de één, is de hel voor een ander, en vice versa.’

Wat vind je zo interessant aan iets potentieel moois dat langzaam lelijk wordt?‘Ik hou van catastrofes, van projecten die mislukken. Iets dat opgebouwd wordt en dan instort. Een functionele maatschappij die disfunctioneel wordt. Of zoiets als de Toren van Babel. De meeste stelletjes zijn ook zo, trouwens.’ 

Je vorige film Love ging daar eigenlijk ook over.‘Precies! Een enorme liefde die helemaal aan gort gaat. Je ziet het ook in de dingen waar ik me voor Climax door heb laten inspireren. (In een boekenkast aan het begin van de film zie je onder andere videobanden van Suspiria, Saló, Un Chien Andalou en Possession, red.). Allemaal rampenfilms, films waarin er iets kapot gaat. Er mist nog wel één titel - Shivers, het debuut van David Cronenberg. Die gaat over rijke mensen die in een zogenaamd veilige omgeving worden geïnfecteerd met een virus dat ze gek maakt. Dawn of the Dead is ook een rampenfilm. Ik heb voor Climax heel veel horror gekeken.’

Ik hoorde dat je niet wist wat je aan moest met het succes van Climax. Kan je verklaren waarom juist deze film het zo goed doet?‘Nee joh, ik ben natuurlijk blij dat de film omarmd wordt. Ik ben alleen stomverbaasd. Mijn vorige films werden steeds minder goed ontvangen. Het ging van 50/50 voor Irréversible naar 60/40 voor Enter the Void, en bij Love vond iets van 80% het compleet verschrikkelijk. Dus ik ging dit keer voor de 90%! En ik heb wéér title cards tussen de scènes geplakt, en weer iets met een zwangere vrouw erin gestopt, en weer zo'n tunnelshot… maar op de een of andere manier slaat dit beter aan. Ik denk dat het met de personages te maken heeft. De mensen in mijn vorige films waren losers. Deze personages zijn minder beschadigd. Als je ze zo ziet dansen wil je vrienden met ze worden, deel uitmaken van hun community. Of je nou huilend of lachend de zaal uitkomt, je vindt ze nog steeds aardig, zelfs al werden sommigen even heel monsterlijk.’

De personages in mijn vorige films waren losers

Misschien heeft het ook te maken met het feit dat veel mensen zoiets als Climax in meer of mindere mate hebben meegemaakt? Dat was met Irréversible niet zo.‘Ja, maar weet je wie het meest getraumatiseerd naar buiten komen bij deze film? Juíst mensen die het hebben meegemaakt. Veertigers die naar me toekomen met verhalen over die keer dat ze onder invloed nare dingen hebben gezegd tegen hun vrienden die ze nu nooit meer zien. De film herinnert ze aan die momenten. En ouders, die schrikken er ook van. Omdat er een kindje in de film zit. Als je een verantwoordelijke ouder bent word je natuurlijk doodsbang dat je zoontje ooit op zo’n feestje belandt en iemand hem sangria geeft.’

Wat ga je hierna doen? Iets waardoor de pers je weer gaat haten?‘Misschien. Ik heb nu vier films gemaakt met middle class Westerse twintigers. Het lijkt me cool om iets met jonge kinderen uit Oekraïne te doen, of met super oude mensen. Er zijn minder films over dat soort personages omdat ze kwetsbaarder zijn, en je je sneller aan ze gaat hechten. Maar ik hou van het feit dat jonge kinderen bezig zijn met volwassenen te worden, en dat oude mensen langzaam uit elkaar vallen.’

Meer Climax? Check hier onze fotoserie en interviews met de dansers!