Pedro Almodóvar over Strange Way of Life: ‘Na een orgastische seksscène wil ik twee mannen het bed zien opmaken’

In de openingsscène van Strange Way of Life zien we cowboy Silva (Pedro Pascal), in een jaloersmakend goed groen jasje, op zijn trouwe ros door de zonovergoten Mexicaanse woestijn draven. Het is pure Almodóvar: de zon, de outfit, de hete lichamen. In de nieuwe korte film van de Spaanse regisseur weet je meteen waar je aan toe bent, zelfs in een genre – de western – waar hij zich nog niet eerder aan waagde. Silva is op weg naar Jake (Ethan Hawke als cowboy nummer 2), een sheriff en oude vriend die hij al vijfentwintig jaar niet heeft gezien. Destijds waren ze jonge goden met de wereld aan hun voeten, nu zijn het grijze mannen die elkaar misschien minder goed kennen dan ze zouden willen. Die avond, in het huis van de sheriff, gaan ze voor het eerst in een kwart eeuw met elkaar aan tafel, en naar bed. The morning after wil Silva nog wel een beschuitje eten, maar daar denkt Jake anders over.

De western is een genre dat echt nog in leven is

Via een videocall praten we met Pedro Almodóvar over zijn western, een short die hij ziet als zijn antwoord op Ang Lee’s Brokeback Mountain (2006). De regisseur heeft met afstand de beste Zoom-achtergrond van iedereen: in de boekenkast achter hem staan een Oscar, een BAFTA en een Gouden Leeuw naast elkaar op een plankje gepropt. Hij vertelt over hoe het is om films te maken in Amerika, over de inherente queerness van de western en waarom een close-up van een onderbroekenla zoveel sexier is dan een seksscène. 

Strange Way of Life begon als een kladje, een scène die Almodóvar puur voor de lol schreef, zonder duidelijk doel voor ogen. Pas later bedacht hij dat het interessant zou zijn om er een western van te maken. Almodóvar: ‘Het eerste script was een gesprek tussen twee mannen, na een wilde nacht met veel drank. Ik zag het als een kort theaterstuk, iets wat je zou zien in een zaal met een paar honderd mensen. Het is een heel kwetsbaar soort dialoog, dat je niet vaak in een western hoort.’ Als kind keek Almodóvar geen westerns. ‘Ik speelde geen cowboytje. Ik ontdekte pas dat de western een major genre is toen ik volwassen werd. Het gaat over tijdloze thema’s: familie, zorg voor de aarde, haat, gerechtigheid. Dingen die je in Griekse tragedies tegenkomt.’ 

De korte dialoog werd een korte film toen Anthony Vaccarello, de creatief directeur van Saint Laurent, bij Almodóvar aanklopte: of het modehuis een van zijn films mocht produceren. ‘Dit script kwam meteen in me op. Het was een heel organisch proces. Het is niet alsof ik al jaren een western wilde maken, alles viel gewoon precies op z’n plek. Het is een genre dat echt nog in leven is. Ik wilde mannelijk verlangen onderzoeken, omdat dat een onderwerp is waar het genre z’n vingers nog niet echt aan heeft gebrand.’ 

Almodóvars kortje is na Gaspar Noé’s Lux Æterna en French Water van Jim Jarmusch de derde film uit de koker van Saint Laurent. Net als Prada, dat meerdere keren met Wes Anderson samenwerkte, maken ze films die balanceren op de grens tussen auteursfilm en reclame, een koorddans waar ook Almodóvar zich bewust van was. ‘Als je personages alleen maar kleding of sieraden van het merk mogen dragen, wordt het een soort dramatische advertentie. Maar Vaccarello en zijn team hebben mij nooit dat gevoel gegeven. Ik heb er niks op tegen, trouwens – als een regisseur met een merk wil samenwerken en het wordt een reclame, is dat prima. Dat is aan hun. Maar dat is niet wat ik wil doen. Eerlijk gezegd ben ik allang blij als er iemand geld voor een film over heeft. We hebben producenten nodig.’

Ik ben dan wel de regisseur, maar de camera’s zijn de film. Die hebben geen oriëntatie

De ‘eerste’ queer western

Almodóvars western is misschien geen Griekse tragedie, maar vult haar 31 minuten wel met net zulke klassieke thema’s: het is een verhaal over (on)mogelijke liefde, over mannelijkheid, over goed en kwaad, over jong zijn en ouder worden. Almodóvar heeft dan ook liever niet dat je zijn film in een hokje plaatst. Hij neemt stellig afstand van het idee dat hij ‘de eerste queer western’ zou hebben gemaakt, een label dat op het filmfestival van Cannes al gauw op Strange Way of Life werd geplakt. ‘Dat is een statement van de media, niet van mij. Camera’s en lenzen hebben geen gender. Ze zijn niet mannelijk of vrouwelijk. Ik heb er niks op tegen, maar ik zou zelf nooit zeggen dat dit een queer western is. Ik ben dan wel de regisseur, maar de camera’s zijn de film. Die hebben geen oriëntatie.’

‘Toen ik mijn films voor het eerst in de VS uitbracht, mid jaren tachtig, werd ik ‘the gay director’ genoemd. Daar werd ik boos van. Ik weet nog dat ik journalisten vroeg: als je over Bill Clinton schrijft, heb je het dan ook over ‘de heteroseksuele president van de Verenigde Staten’? Ik ben regisseur. That’s it. In Spanje las ik nooit ‘Pedro Almodóvar, the gay director’. Ik ben gay, dat was ik toen ook, dus dat boeide me niet – ik heb nooit iets verborgen. Maar het is een manier van praten die je verrast, als je uit Madrid komt.’ Hij herinnert zich een interview met The Village Voice, een cultureel blad uit New York, waarin een journalist hem vroeg hoe zijn vriendje destijds heette. ‘Ik zei: waar héb je het over? Jij kent mij niet. Waarom vraag je me dit? En hij interpreteerde dat alsof ik niet durfde te zeggen dat ik een relatie met een jongen had, maar dat was het probleem niet. Het is een kwestie van respect. In Europa hoef je dat niet aan een journalist uit te leggen, in New York wel.’

Inmiddels heeft Almodóvar een lange internationale carrière achter zich, maar echt anders zijn de interviews niet geworden. ‘Amerikanen zijn heel erg bezig met andermans seksualiteit. Je moet het opbiechten. Ik heb geen zin om te biechten. Ik ben niet gelovig, ik ben atheïst.’ 

Amerikanen zijn heel erg bezig met andermans seksualiteit

Waarom dan toch een film over Amerika maken, met Amerikaanse acteurs en een Engelstalig script? ‘In dit geval, omdat de western een Amerikaans genre is. Hollywood heeft het gecreëerd om verhalen te vertellen over de verovering van het Amerikaanse Westen. En deels ben ik aan het oefenen, zodat ik een speelfilm in het Engels kan maken. Het is een repetitie.’

Een genre dat leeft

Westerns zoals we ze kennen uit het oude Hollywood – die met ruige Amerikaanse landschappen en ultra-mannelijke acteurs als John Wayne op een trouw paard – worden nauwelijks meer gemaakt. Na de opkomst van televisieseries als The Lone Ranger en Little House on the Prairie en Europese spaghettiwesterns, lieten filmstudio’s het genre steeds vaker links liggen. Toch praat Almodóvar over een genre dat leeft: ‘En dan bedoel ik júist films met een andere blik. Films als The Power of the Dog van Jane Campion, of First Cow van Kelly Reichardt – dat zijn óók westerns. Films die leven, die interessant en origineel zijn. Toevallig zijn de films waar ik nu aan denk – ook The Rider van Chloé Zhao – door vrouwen geregisseerd. Het is een nieuwe manier van kijken, zo houd je het in leven.’ Zelf had hij dan ook geen zin om een ‘klassieke’ western te maken. ‘Uiteindelijk heb ik het genre naar mij toe getrokken. Ik wilde mijn eigen western maken, zonder me bezig te houden met het Amerikaanse publiek. Ik had geen zin om te luisteren naar mensen die vinden dat iets niet in een western thuishoort. Sony Pictures [het bedrijf dat Strange Way of Life in de VS uitbrengt, red.] ziet het als een echte western. Anders, maar wel een western.’

(Naast cowboys heeft deze western overigens ook echte paarden. Almodóvar: ‘Aan de ene kant zijn het beeldschone, imposante, krachtige dieren, maar aan de andere kant schrikken ze van elk geluid en elke beweging. Het was alsof ik peuters moest regisseren. Dus heel eerlijk, het was nogal een nachtmerrie om met paarden te werken – ook al ben ik het ermee eens dat ze heel mooi en spectaculair zijn om naar te kijken.’) 

Als je Almodóvar naar de inspiratiebronnen achter zijn western vraagt, voel je meteen hoeveel liefde en respect hij voor het genre heeft. Hij ratelt filmtitels af in een tempo dat zelfs voor zijn tolk lastig bij te houden is: Bend of the River (en dan vooral het groene jasje van Jimmy Stewart), Last Train from Gun Hill, Gunfight at the O.K. Corral, Vera Cruz, Duel in the Sun, Johnny Guitar, en zo gaat het nog wel even door. ‘Ik houd heel erg van de films van Sergio Leone. Maar ik wilde geen spaghettiwestern maken. Mijn favorieten zijn Red River van Howard Hawks, en The Searchers van John Ford. Als ik mijn meesters zou moeten kiezen, zijn zij het.’

Brokeback Mountain à la Almodóvar

Ang Lee heeft écht de grenzen van Hollywood opgezocht

Er is nog een, nogal overduidelijke, filmlink die Strange Way of Life middenin de western-geschiedenis plaatst: Ang Lee’s Brokeback Mountain, een net-niet-western (Almodóvar rekent ‘m zelf niet tot het genre, omdat de twee hoofdpersonages herders zijn, geen cowboys) met Jake Gyllenhaal en Heath Ledger in de hoofdrollen. Strange Way of Life is Almodóvars ‘antwoord’ op de film van Lee, die hij bijna zelf had geregisseerd. ‘Ik heb Brokeback Mountain geweigerd te maken. Larry McMurty, de scenarist, heeft me destijds het script gestuurd en gevraagd of ik het wilde regisseren.’ Almodóvar zei nee, deels omdat hij er nog niet klaar voor was om een speelfilm te maken in een taal die hem vreemd was, en deels omdat hij zich niet kon vinden in het script van McMurty. ‘Ik kende het korte verhaal van Annie Proulx [waar Brokeback Mountain op is gebaseerd, red.], dat vond ik fantastisch. Maar ik zag het verhaal anders dan hoe het in het script was verwerkt. Uiteindelijk heeft Lee er een prachtige film van gemaakt – hij heeft wat homoseksualiteit betreft écht de grenzen van Hollywood opgezocht. Maar in het verhaal van Annie is de relatie tussen de twee hoofdpersonages zoveel fysieker, het is bijna dierlijk. Ze leven op een berg, het is er ijskoud, ze proberen warm te blijven. Ik miste dat in het script, ik miste de seksscènes. Het verhaal gaat niet over een relatie, ze hebben geen besef van hun eigen homoseksualiteit. Ze reageren op de omgeving, op de kou, op het warm willen houden van de ander.’

Brokeback Mountain werd geen Almodóvar-film, maar leeft nu toch een beetje door in Strange Way of Life. De short beantwoordt een vraag die Gyllenhaals personage aan dat van Ledger stelt: ‘What would two men do in the West, working on a ranch?’ Almodóvar: ‘Strange Way of Life is een soort multiversum, waar je twintig jaar later een antwoord krijgt op die vraag. Westerns zijn verhalen over mannen die samen eten, samen slapen, samen rond een vuurtje zitten. In veel klassieke westerns zit iets gays. Het zit niet verstopt, het is er gewoon. Niet alleen tussen de cowboys, ook tussen de Native Americans.’ Toch wordt queer subtekst, ook anno 2023, zelden meer dan dat. ‘Het is bijna alsof Hollywood weigert erover te praten, of überhaupt weigert te erkennen dat seksualiteit een breed spectrum is. De western is een Hetero Mannen Genre, met hoofdletters. Je ziet een stel mannen met elkaar rondhangen en niemand heeft het ooit over homoseksualiteit. De klassieke western zegt ook niks over de wereld van vrouwen. En als ik denk aan de mainstream westerns van nu, los van de voorbeelden die ik net noemde, denk ik ook aan Yellowstone, met Kevin Costner. Dat speelt zich af in 2020, maar het kán bijna niet patriarchaler. Het houdt zich nog steeds aan alle conservatieve richtlijnen die de western altijd al gehad heeft. Het is één grote groep samenlevende mannen, en níémand is gay?’

Het is alsof Hollywood weigert te erkennen dat seksualiteit een breed spectrum is

Sexy dialogen en een onderbroekenla

‘Iets gays’ is in Strange Way of Life trouwens niet de expliciete seksscènes die Almodóvar miste in het script van Brokeback Mountain. Opvallend zijn juist de kleine, huiselijke, bijna saaie momenten: twee mannen aan een eettafel, twee mannen die zich aankleden. De dingen die je samen doet, als je met z’n tweeën op een ranch leeft. ‘Ik vind het een heel sexy idee dat we ze geen seks zien hebben. Dat ze zich zo dicht bij elkaar aankleden is fysiek net zo intens. De dialogen in die scène, die zo expliciet over verlangen gaan, zijn geen gesprekken die cowboys normaliter voeren. Dat zie je niet in westerns. Maar na een orgastische seksscène wil ik twee mannen het bed zien opmaken. Ergens is het in mijn voordeel dat we dat soort dingen nooit eerder hebben gezien. Ik wilde die intieme momenten juist wel tonen. De sensualiteit tussen Jake en Silva kan je beter blootleggen in hun gesprekken, dan met hun lichamen.’ Of, zoals in Strange Way of Life het geval is, met een close-up van en onderbroekenla. ‘Je ziet ook nooit onderbroeken in een western.’ 

Bijna net zo zeldzaam als onderbroeken in een western, zijn acteurs van middelbare leeftijd in een liefdesverhaal met een hoog libido. ‘Mannen en vrouwen van die leeftijd hebben ook verlangens. Mensen blijven liefhebben, ook als ze vijftig, zestig of zeventig zijn. Ze hebben seks, dat kunnen we laten zien, en dat hoeft niet grotesk te zijn. Dat kan ook mooi zijn.’ De titel van de film, naar een nummer van fado-zangeres Amália Rodrigues, slaat voor Almodóvar ook op het erkennen van die verlangens. ‘Het is wat mij betreft de beste manier om de kijker te vertellen wat voor film dit is. Een strange way of life betekent voor mij een leven waarin je wegloopt voor je verlangens. Dat vind ik een hele rare manier van leven.’