Zou je liever een beer tegenkomen in de wildernis, of een man? In 2024, wanneer regisseur India Donaldson met haar debuut Good One langs de internationale filmfestivals trekt, hoort ze de TikTok-vraag bij elke Q&A. ‘Eerst snapte ik ‘m niet. De meme stond niet op mijn radar. Maar het is een heel onthullende vraag.’
Good One is volgens Donaldson het indie-film-argument voor ‘waarom de beer misschien wel beter is dan de man’. Tiener Sam (Lily Collias) gaat een weekend backpacken in het bos met haar vader Chris en zijn beste vriend Matt, inclusief al hun emotionele bagage. Matt is net gescheiden en heeft (natuurlijk) ruzie met zijn puberzoon, dus die wil niet meer mee. Geeft niks. Sam kan goed overweg met haar vader en Matt is best grappig. Het is een en al sereniteit in de Catskill Mountains en dus houdt iedereen zich koest, maar onder het oppervlak borrelt van alles.
Terwijl de mannen vooral met zichzelf bezig zijn, zie je in het lijf en de ogen van Sam een hoop gebeuren. Tegenover een hongerige bruine beer zou ze zich wel kunnen redden – daar heeft ze alle survival skills allang voor geleerd. Wat ze met deze mannen, hun midlifecrises en Matts net iets te amicale opmerkingen aan moet, is een lastigere vraag.
‘Ik probeerde iets te vangen wat ik zelf voelde als tiener’, vertelt Donaldson als ik haar spreek op het Leiden International Film Festival. ‘Als je 17 bent wil je niks liever dan dat mensen je zien en behandelen als een volwassene. Je wil serieus genomen worden. Er waren zoveel momenten in mijn leven dat ik dacht ‘wauw, iemand ziet mij als een gelijke’, om vervolgens te merken dat dat gevoel je net zo snel weer ontnomen kan worden. Dan realiseerde ik me dat diegene misschien iets anders in me zag, of een idee op me projecteerde dat niet klopte met wie ik echt was.’
Het gezicht van Sam spreekt boekdelen in je film. Was dat altijd al de bedoeling, of bleef de camera gewoon vanzelf op Lily’s gezicht hangen?
‘Een beetje van beide, denk ik. Veel van de gesprekken vinden buiten beeld plaats. In plaats van precies te volgen wat er besproken wordt, draaide het om begrijpen hoe alles Sam beïnvloedt. Ze is een scherpe luisteraar. Ze voelt de nuances van wat gezegd wordt beter dan degene die het zegt. Ze ziet meer lagen in een gesprek dan die twee gasten misschien zien.’
Ik probeerde iets te vangen wat ik zelf voelde als tiener
‘Tijdens het casten bleek dat Lily zo’n subtiel expressief gezicht heeft. Dat was te zien in haar auditie, maar des te meer toen we begonnen met draaien. Daar zijn we meer mee gaan doen dan gepland. We filmden hele scènes alleen op haar. Minutenlange takes waarin ze één zin zegt, maar we ook haar reactie op andere momenten vangen. Toen we het materiaal gingen bekijken en haar performance zagen werd duidelijk dat Lily de focus moest worden.’
Je noemt Sam een scherpe luisteraar. Maken de mannen op het tripje daar makkelijk misbruik van?
‘Ik denk dat Matt bepaalde kwaliteiten in haar ziet. Sam is empathisch en gevoelig. Ze luistert. En dus noemt hij haar wijs. Daarin heeft ‘ie geen ongelijk, maar in de context van dat moment ligt het ingewikkelder. Hij ziet kwaliteiten van Sam waar hij van kan profiteren. Hij slaat aan op aspecten van haar persoonlijkheid vanuit zijn zijn eigen behoeften. Haar empathie maakt dat hij zich kwetsbaar opstelt. Het zorgt ervoor dat hij zich veilig en comfortabel voelt. Dat is iets moois, maar uiteindelijk neemt het een andere wending. Het type gevoeligheid dat Sam heeft, kan door anderen misbruikt worden.’
Zijn je dialogen ook uit het leven gegrepen? Gesprekken als ‘I’ve never been a vegetarian, dad.’ ‘Well, you seem like one.’ voelen zó echt dat ik bijna het gevoel kreeg dat ik ze zelf met mijn vader had gevoerd.
‘Er zit een groter thema in de film over het beeld dat we van onszelf hebben, en hoe je eigen verhaal over wie je bent kan verschillen van het verhaal dat een ouder, of de maatschappij, voor je construeert. Ik zocht naar de humor in de afstand tussen die verschillende verhalen. Die scène is daar een voorbeeld van. Matt en Chris plagen haar, maar het is ook: oké, hoe zien zij ‘de vegetariër’ en hoe strookt dat met wie zij denken dat Sam is, en met wie ze écht is? Er zijn veel van dat soort momenten. Sommige zijn gewoon compleet gejat van gesprekken die ik met mijn vader heb gehad.’
Ik vroeg me ook af of Sam echt van hiken houdt, of dat ze meegaat om de band met haar vader te behouden. Is kampeer-fan-Sam ook een verhaal dat Chris heeft geconstrueerd, net als vegetariër-Sam?
‘Als kind koos ik ook hobby’s omdat mijn vader ze leuk vond. Kamperen was één van die dingen, net als fotografie en roadtrippen. Ik deed het om close met hem te worden en tijd met hem door te brengen. In mijn geval vertaalde zich dat wel naar een oprechte waardering voor die dingen, als volwassene. Ik denk ergens dat Sam dit soort dingen later nog steeds doet, maar dan met vrienden of een vriendinnetje. Dus dat ze er een nieuwe relatie mee kan vormen, los van de betekenis van de tripjes met haar vader. Ze voelt zich echt op haar gemak in de natuur.’
Heb je naast het echte leven nog op andere plekken inspiratie voor je film gevonden?
‘Ik dacht veel aan de filmmakers wiens werk ik zelf heel mooi vind, films die drama vinden in de details van het leven en dat verheffen tot cinema. Ik kan er heel veel noemen, maar ik houd bijvoorbeeld heel erg van Joanna Hogg. Toen ik haar films ontdekte was ik totaal gevloerd door hoe spannend ze hele simpele, dagelijkse situaties kon maken. Haar film Archipelago gaat gewoon over een familie op vakantie, maar het is grappig en spannend en nog allerlei andere dingen.’
Als je 17 bent wil je niks liever dan dat mensen je zien en behandelen als een volwassene
‘Je ziet elke keer weer iets nieuws. Het is zo subtiel. Haar films draaien ook heel erg om het acteerwerk. Het verhaal is perfect geconstrueerd, maar er is ook veel ruimte voor de bijdrage van de acteurs. Ik vind het heel boeiend als een acteur de kans krijgt om echt een performance te geven.’
Het viel me op dat Sam, ondanks de goede band die ze met haar vader heeft, de hele film lang wordt opgezadeld met alle emotional labour van zo’n wandeltocht.
‘Het is ironisch dat Chris haar heeft geleerd om zelfredzaam te zijn. Ze kent alle regels van het woud, hij heeft haar getraind. Maar hijzelf… Er is een backpacker-gezegde, ik weet niet of het ook in het Nederlands bestaat: you pack your fears. Je kan je angsten terugzien in hoe je je rugzak inpakt.’
‘Chris is bang dat anderen hem belasten. Hij heeft een ingewikkelde relatie met de vrouwen in zijn leven. Hij behandelt ze als een last, terwijl zij degenen zijn die hem overeind houden. Dus alles in zijn rugzak moet lichtgewicht en perfect georganiseerd zijn. Maar zelf is ‘ie een zootje. Hetzelfde geldt voor Matt, die spijkerbroeken en alcohol en kaas meeneemt. Hij is zijn gevoel van rust kwijt. Zijn familie valt uiteen en dus zoekt hij naar dingen die hem het gevoel geven dat zijn zelfbeeld in die rugzak zit.’
‘Voor Sam is het dubbel: aan de ene kant is ze direct en indirect getraind om heel zelfredzaam te zijn, maar dat betekent ook dat ze constant aan andere mensen denkt en voor anderen zorgt. Daarmee verliest ze een stukje van zichzelf. Pas wanneer dat onhoudbaar wordt knapt ze en weet ze zichzelf weer te vinden. Ik weet niet of dat alléén met gender te maken heeft, maar wel deels. Die neiging om te verzorgen, ook al is dat een hele mooie kwaliteit, kan ook een last zijn voor je zelfvertrouwen. Het is een bekend gevoel voor mij, en ik denk voor veel vrouwen, maar ik had het nog nooit echt teruggezien in film. Misschien wel in oudere personages, maar zelden in tienerdochters.’
Als kind koos ik ook hobby’s omdat mijn vader ze leuk vond
En dat gevoel wordt nog zoveel sterker als je ouders scheiden.
‘Zéker als je ouders scheiden en er niet een andere vrouw is om die rol te vervullen. Het is geen toeval dat Sams stiefmoeder niet mee gaat. Sam moet invallen. We vangen een glimp op van de stiefmoeder aan het begin, wanneer ze Chris helpt inpakken en hij een puinhoop is. Dat snapshot vertelt je al: oké, dit zou zijn ding moeten zijn en hij is iedereen aan het vertellen hoe het moet, maar hij kan het zelf niet eens.’
Chris en Matt hebben niet alleen slecht ingepakt, ze gaan ook veel slechter met hun emotionele bagage om dan Sam. Is dat een generatieverschil, of heeft het ook met gender te maken?
‘Een beetje van allebei. Ik heb empathie voor mensen, mannen in het bijzonder misschien, die zijn opgegroeid in een tijd waarin kwetsbaarheid niet als kracht gezien werd. Ik heb een zoontje van drie en ik hoop dat dat anders is als hij ouder wordt. Chris en Matt hebben een vastgeroest idee over wat succes is, wat mannelijkheid is – en dat belast ze. Daardoor krijgen ze het gevoel dat ze hun ego in de strijd moeten gooien, dat ze moeten concurreren met het groepje jongens dat ze tegenkomen. Het is een beetje triest dat ze niet open en nieuwsgierig kunnen zijn. Ik heb medelijden met ze. Ik probeer er ook de humor van in te zien. Ze dagen elkaar uit met een tienermeisje als getuige. Dat legt de absurditeit van hun gedrag bloot.’
‘Voor Chris is dit weekend een kans om de dingen anders te zien, door de ogen van zijn dochter. Dat vind ik interessant. Hij wordt gedwongen om te reflecteren. Dat is een geschenk dat je kind je kan geven.’
---
Foto India Donaldson: Max Knight
