Het gaat snel met Hanna van Niekerk, de 26-jarige regisseuse van If the Sun Explodes. Zo snel, dat ze er zelf soms ook van schrikt. 'Ik las laatst voor het eerst de woorden 'Hanna van Niekerks speelfilmdebuut' en ik dacht: dat klopt niet, o, jawel, shit, mijn eerste speelfilm, trek hem terug, ik wil dit nog niet! Heel grappig, een soort verlate paniek.'
Het is nogal uit de hand gelopen, zegt ze. Twee jaar geleden vertrok Van Niekerk naar Litouwen met een kleine crew, twee acteurs (Egbert-Jan Weber en Wies Fest) en de grote lijnen van een plot. Het plan was om te improviseren. Bij terugkomst zouden ze kijken wat ze van het gefilmde materiaal konden maken. Dat bleek opeens een speelfilm te zijn, die vervolgens door een distributeur werd opgepikt en nu door het hele land te zien is. Het voelt stiekem wel als een lange neus naar haar docenten van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, geeft Van Niekerk toe.
Je hoort de hele tijd: neem niet te veel risico, doe niet raar
'Mijn eindexamen in 2014 was heel zuur,' vertelt ze. 'Ik wilde graag afstuderen met een sciencefictionfilm van drie kwartier, maar mijn docenten zagen er helemaal niets in. Ik voelde dat ze dachten: wie denk je wel niet dat je bent? Er hangt zo'n angstig sfeertje, je hoort de hele tijd: hou het nou klein en kort, neem niet te veel risico, doe niet te raar. Dat zie je terug in het Nederlandse filmlandschap. Ik dacht: verdomme, ik ben hier toch ook omdat ik dat wil veranderen. Dus ik heb die scifi-film toch gemaakt. Daar waren mijn docenten niet zo blij mee. Ik kreeg met de hakken over de sloot mijn diploma.'
'De eerste maanden na mijn afstuderen dacht ik wel: oei, shit, ben ik te eigenwijs geweest? Ik ging niet eens naar de uitreiking van de Filmfonds Wildcard, de stimuleringsprijs voor de beste Nederlandse eindexamenfilm. Toen werd ik gebeld door een vriendin die in de zaal zat. 'Je hebt gewonnen, je moet nu een speech geven.' Ik heb geloof ik gezegd: 'Dankjewel, ik kom net van de wc.' Verschrikkelijk. Maar opeens had ik 80.000 euro om twee jaar in alle vrijheid te werken.'
Philippe staat voor de kant van mij die pretendeert een rebel te zijn
Wist je gelijk wat voor film je wilde maken?
'Ik had een aantal karaktereigenschappen van mezelf waar ik me aan ergerde. Het leek me leuk om die eigenschappen naar twee geliefden te vertalen en die met elkaar op reis te sturen. Yara raakt net als ik makkelijk geïntimideerd tussen stoere mannen. Philippe staat voor de kant van mij die pretendeert een rebel te zijn, maar daar eigenlijk de intellectuele drijfveren voor mist. Ik heb ook zo'n standaard-halfjaar vrijwilligerswerk in India gedaan en voelde me daar zo overbodig. Maar thuis ging ik er weer heel erg over preken. Daar wilde ik een liefdevolle, maar ook kritische reflectie op geven.'
Ik vond het best even wennen als mensen zeiden: wat is Philippe een lul!
Het kan als kijker een beetje zoeken zijn: moet je die twee nou leuk vinden?
'Sommige mensen denken dat de film de hoofdpersonages wil verheerlijken, maar ons uitgangspunt was juist heel erg dat we Yara en Philippe niet sympathiek wilden neerzetten en niet wilden sparen. Tegelijkertijd kijk ik ook met liefde naar ze: ik vind het ontroerend, hoe Philippe naar diepgang zoekt, maar dat zo mist. Ik vond het in het begin best wennen als mensen zeiden: wat is die Philippe een lul!'
Ben je dan beledigd, als je zoveel van jezelf in een personage hebt gestopt?
'Ik wist voor mezelf al dat ik niet blij was met die eigenschappen. Maar ook de acteurs hebben veel van zichzelf in hun personages gelegd, omdat we met improvisatie werkten. Met veel van wat Philippe zegt, is Egbert het helemaal eens. Hij is ook het type dat in Litouwen plastic flessen gaat oprapen in het bos. Dat Philippe over Illuminati begint, dat is Egbert. Als er dan kritiek wordt geleverd op de personages, wordt het wel wat persoonlijker. Maar daar kan Egbert heel goed mee omgaan. Het blijft een uitvergroting.'
