Wil je een film voor me spoilen? Graag!

Het is voor velen een zegen dat ik nooit Game of Thrones heb gekeken, want ik spoil álles. Sorry alvast. Misschien lees je (jij dus, beste lezer) nu nooit meer mijn column, maar dat risico neem ik. Overdreven reacties op spoilers, alsof ze het ultieme kwaad van de cinema-cultuur belichamen, vind ik namelijk vermoeiend. En ook een beetje vreemd.

Met een paar vrienden had ik het onlangs over de film Disobedience. Eén iemand had ‘m nog niet gezien. Toen we het einde bespraken, zei hij semi-verontwaardigd: ‘spoiler alert!’ Maar: een spoilerwaarschuwing voor Disobedience? Is dat echt nodig?

Disobedience is een dramafilm die zich afspeelt binnen een Joods-orthodox milieu, waarin twee vrouwen (Rachel Weisz en Rachel McAdams) een relatie met elkaar hebben. Er is geen plot twist aan het einde, één van de hoofdpersonen blijkt niet eigenlijk al die tijd al dood/mentaal niet in orde te zijn, en deze film is niet gemaakt door M. Night Shyamalan. Disobedience is een film die, ook al zou je het plot al in zijn geheel kennen, interessant is om te kijken. Het gáát namelijk niet om het plot. Het gaat om de grijze sfeer van regenachtig Londen, de (innerlijke) strijd van de twee hoofdpersonages, hoe zij de intense relatie tot elkaar en hun queerness beleven en welke rol hun repressieve en achterdochtige omgeving daarin speelt. Wat er exact gebeurt in termen van plot maakt niet heel veel uit; hoe Rachel & Rachel met zichzelf en hun omgeving omgaan wél.

Wat is een spoiler, tegenwoordig? Dat je überhaupt íets weet over een film?

De opmerking van mijn vriend deed me afvragen: wat is een spoiler, tegenwoordig? Dat je überhaupt íets weet over een film? Een spoilerwaarschuwing gaat er vanuit dat iedere film dezelfde narratieve structuur kent, namelijk een structuur die gebaseerd is op een spanningsopbouw die pas aan het eind wordt ingelost. Maar dat is helemaal niet het enige type verhaal dat in films wordt verteld.

Oké, The Others, Shutter Island, The Sixth Sense: daarvan zal ik het einde niet verklappen. Als de plot twist een cruciaal deel is van de filmervaring, zal ‘ie intact blijven, óók in deze column. Beloofd. Maar de meeste films hebben geen Shyamalan-achtige ontknopingen. De meeste films hebben een ándere verhaalstructuur, waarin iets bekendmaken over het plot eerlijk gezegd totaal niets uitmaakt. Als je het genre van een film een beetje kent, ken je vaak ook de afloop. Als Harry Potter met Voldemort duelleert heb je door dat het vrijwel onmogelijk is dat de held verliest, maar het blijft spannend; in Titanic weet je allang dat het schip zinkt. En tóch hoop je dat het niet gebeurt. Dat is wat een goede film, een goed boek, of een goed toneelstuk doet: je wordt deelgenoot gemaakt van een verhaal, op zo’n manier dat het – eigenlijk ironisch genoeg – niet zo veel uitmaakt wát er precies in gebeurt, en of je dat al van tevoren weet.

In Titanic weet je allang dat het schip zinkt, en tóch hoop je dat het niet gebeurt

Wat mij betreft wordt een film er alleen maar leuker op als ik er van tevoren al iets over heb gelezen of gezien. Ik kan trailers die de hele film samenvatten daarom ook enorm waarderen. Ik heb bijvoorbeeld uitzonderlijk veel zin in A Star Is Born. In de eerste plaats omdat Lady Gaga erin speelt (vanzelfsprekend), maar óók omdat ik het plot eigenlijk al ken: de trailer vertelt het complete verhaal, de titel doet dat ook, én het is een remake. Driedubbele winst.

Ik denk dat je juist door een verhaal al te kennen, ruimte creëert om te kijken naar andere aspecten: naar hóe dat verhaal wordt verteld, of hoe een rol wordt vormgegeven. Want bij het kijken van een film (of het lezen van een boek, of het zien van een toneelstuk) gaat het echt niet alleen om die verrassende momenten. Het gaat om een blik op een andere wereld, een ander perspectief, een ander leven. Het gaat om het erváren van een verhaal, niet alleen het kennen ervan. Zoals Jenna Wortham in haar artikel Letter of Recommendation: Spoilers in de New York Times zegt: ‘Truly interesting stories can’t be ruined.’