Fien Troch over Holly: ‘Ik heb me even afgevraagd of de film een soort Carrie moest worden’

Holly heet ze, het Vlaamse tienermeisje dat op de dag van een vernietigende schoolbrand zichzelf soort van ziek heeft gemeld. ‘Het voelt gewoon niet goed’, zei ze die ochtend aan de telefoon. Een paar uur later komen meerdere klasgenoten bij de ramp om het leven, en blijft een groot deel van de plaatselijke gemeenschap getraumatiseerd achter.

Terug op school wordt het meisje ‘Holly de heks’ genoemd. En ze was al zo’n buitenbeentje. Bart, een jongen met autisme, is haar enige en allerbeste vriend. Holly is te zacht, te verlegen – met niet genoeg geld voor nieuwe kleding en een moeder die niet goed voor haar zorgt. Misschien springt ze daarom juist in het oog bij docent Anne, die wel een wondertje kan gebruiken. Zou dat gewone meisje, dat zo’n ongewoon telefoontje pleegde, niet juist heel bijzonder zijn? Iemand met een voorspellende gave, of zelf siemand die met een aanraking haar pijn, en die van andere getraumatiseerde mensen uit de buurt, kan wegnemen?

Holly de film is, net als Holly het meisje, ongrijpbaar. We horen synthesizers op de soundtrack, zien veelzeggende shots van oranje luchten en wuivende takken, en in de ogen van de 17-jarige hoofdrolspeler Cathalina Geeraerts kan je zien wat je wil zien. Maar wat het ene moment kraakhelder lijkt (er is heus niets bijzonders aan Holly), wordt het volgende moment alweer in twijfel getrokken. Regisseur Fien Troch, wiens werk sowieso moeilijk in een hokje is te plaatsen, flirt zo een klein beetje met het horrorgenre, zonder het helemaal door te zetten. Zoals altijd staan haar personages en hun belevingswereld centraal – naast Anne en Holly, leren we ook Bart (Felix Heremans) en Anne’s echtgenoot iets beter kennen. Troch: ‘Uiteindelijk vond ik dat het moest gaan over de ontnuchtering. Over de vraag: hoe komt het dat je in iets gelooft? Is dat perceptie, omdat iemand je het vertelt of omdat je heel graag wíl geloven?’

Je film heeft iets weg van oude horrorfilms, maar het is geen echte horror. Het is subtiel. 

‘Tijdens het schrijfproces was ik aan het flirten met het genre en vroeg me toen af of het duidelijker moest zijn. Of het een soort Carrie moest worden, bij wijze van spreken. Ik ben toen wat gaan proberen en ben meer in de richting van horror gegaan, maar ik voelde dat dat niet mijn terrein was. Ik had zoiets van: ik heb dit allemaal al eens gezien, maar dan beter. Maar het was een goeie oefening.’

‘De genre-elementen die er uiteindelijk wel in zijn gebleven, zorgen voor een constante spanning. Zoals de muziek, al heb ik niet specifiek bij Johnny Jewel [die de soundtrack heeft gemaakt, red.] om dit soort muziek gevraagd. Ik wilde dat het iets lieflijks had, maar ook iets unheimlichs. Johny is beïnvloed door alles wat hij eerder gezien en gehoord heeft, daar ontkom je niet aan, en hij is een synthesizerspecialist. Dan kom je al snel in de buurt van iets dat je kent uit horrorfilms. Het ging er uiteindelijk niet om dat spannende muziek de film spannender moest maken, maar dat het logisch voelde. Het moest passen.’

Je ziet gewoon allemaal tienermeisjes. Ze gaven geen licht

Je bent de kijker heel erg aan het bestelen. Het ene moment geloof je dat er iets bijzonders gaande is, het volgende al niet meer. Is er een versie van je film – in je hoofd, of misschien op de montagevloer – waarin het mysterie nog groter is?

‘Omdat er zoveel lagen in de film zitten, was het steeds de vraag waarop we ons zouden focussen. Regisseur Luc Dardenne, aan wie ik een vroege versie liet zien, zei: het gaat gewoon over twee outcasts, en hun vriendschap. Dat was waar. Echt waar, waar, waar. Daar zijn we ons toen meer op gaan concentreren. Maar daardoor werd het mystieke plots niet zo belangrijk meer, en dat wilden we eigenlijk ook niet. Dus het was constant zoeken naar de juiste balans. Het enige wat we niet konden doen, was het veel mysterieuzer maken dan het al was. Daar hadden we het materiaal niet voor. Tijdens het schrijven heb ik kort nagedacht over een moment – het was echt een heel slecht idee voor een scène – waarop Holly in de bus zit en roept ‘stop! stop!’, en dat dan blijkt dat ze daardoor een groot ongeluk voorkomt. Toen ik in die zone kwam, dacht ik: aaah! Nee dit wil ik niet!’

Net als je vorige film Home, uit 2016, gaat Holly grotendeels over het leven van een tiener. Over Home schreven we bij Cineville destijds hoe goed je de taal van een nieuwe generatie wist te spreken. Hoe was dat nu?

‘Bij Home wilde ik de leefwereld van jongeren laten zien. Ik heb toen heel veel van m’n cast geleerd. Soms filmden we de acteurs terwijl ze aan het ontspannen waren. We draaiden zeg maar al voordat we officieel aan het draaien waren. De leefwerelden liepen in elkaar over. Bij Holly had ik die bagage al. Daarnaast creëerde ik dit keer zelf een wereld. Het is mijn verhaal, waarin het belangrijkste personage toevallig – nou ja, niet toevallig – een tiener is. Dit keer moest ik echt tegen mijn acteurs zeggen: je bent nú het personage.’

Waren er nog meer grote verschillen?

‘De ontwikkeling die bij Home al gaande was, qua sociale media, is in een rotvaart verder gegaan. Dat zie ik ook bij mijn eigen kinderen. Die korte aandachtspanne! Iets dat vijf minuten duurt, voelt voor hen als een volwaardige film. Het viel me ook op op de set. De intensiteit die je voelde tijdens een take was direct na weg na de cut. Dan waren ze in één keer helemaal terug bij zichzelf of ging het van: hé, gezellig, wat heb jij gisteren gedaan? Die switch was echt onwaarschijnlijk.’

Het viel me op dat in de film sociale media geen rol van betekenis spelen.

‘Telefoons deromantiseren je hele vertelling. Het wordt iets waar je iets mee moet. Als iemand een bijzondere gave heeft, dan is er Tiktok, is er Youtube, om dat te vast te leggen en te verspreiden. Als ik daar in moest duiken, dan werd dat een scenario op zich. Maar dat was niet het verhaal dat ik wilde vertellen. Dus dan doe je een beetje hocus-pocus, en zeg je: bon, het is er gewoon niet. Ik heb het eruit gefilterd.’

Dit is de eerste filmrol van Cathalina Geeraerts. Op het filmfestival van Venetië won ze direct de prijs voor beste actrice. Kan je dat verklaren?  

‘Het is iets heel puurs, als eerste rol. Het is geen typische acteerprestatie. Ze speelt het heel klein, en tegelijkertijd heel groot. De film gaat er natuurlijk over dat Holly iets uitstraalt waardoor veel mensen zich met haar verbonden voelen. Misschien heeft Cathalina dat effect ook op het publiek in de zaal.’

‘Bij het zoeken naar een hoofdrolspeler, had ik een beetje de verwachting dat ik haar direct zou herkennen als ze binnen zou lopen. Ze zou bij wijze van spreken licht kunnen geven, met een aureooltje boven haar hoofd. Mijn coproducent zei: je gaat het zien, zodra het er is. Maar wat dat betreft was de casting nogal ontnuchterend. Je ziet gewoon allemaal tienermeisjes. Ze gaven helemaal geen licht. Bij Cathalina herkende ik wel meteen dat ze een goede actrice was. Ze was anders dan de anderen, maar ook een heel gewoon tienermeisje. Dat ze zo gewoon was, maakte het juist zo interessant. Aan de ene kant kant kan ze wegvallen in een foto, aan de andere kan je haar er ook uitlichten, zonder dat het heel vanzelfsprekend is.’

Felix werd mijn grote held. Ik heb nog nooit met iemand zo professioneel, relaxed en oké gewerkt als met hem

Op Letterboxd schreef iemand: deze film had eigenlijk Bart moeten heten. Hij steelt de show. Hoe hebben jullie de acteur, Felix Heremans, gevonden? 

‘We hebben voor die rol een aparte oproep gedaan. Ik weet niet meer wat de juiste bewoording precies was, maar je kan moeilijk zeggen ‘mensen met een stoornis’. Dat klinkt nogal dramatisch. Het was een oproep voor iedereen die zichzelf zag als niet passend op de lijn van wat normaal is, of wat wij als maatschappij zien als normaal. Er stond ook iets bij van ‘neurodivers’. Er zijn zoveel benamingen, het is echt iets delicaats.’ 

‘We hebben uiteindelijk superveel mensen gezien. Mensen met hele zware vormen van autisme, maar ook mensen met dyslectie. Er zaten een boel goede acteurs bij. Maar Felix werd mijn grote held. Ik heb nog nooit met iemand zo professioneel, relaxed en oké gewerkt als met hem. Voordat we begonnen was dat nog wel de vraag: hoe moeilijk gaat dit zijn? Maar die angst was niet nodig.’

‘Ik wil niet betuttelend klinken, maar hij is heel puur, hij heeft geen hidden agenda. Dat geeft hem iets ontwapenends. Dat merkten we op de set, maar ook tijdens de montage. We wilden gewoon meer van hem zien. We hadden nog een extra draaidag, voor tussenshots, of dingen die we gemist hadden, maar uiteindelijk hebben we die dag twee hele scènes met hem bijgedraaid. Want we misten Felix. De scène dat hij naar de gang wordt gestuurd hebben we extra gedraaid. Uiteindelijk was dat een van de leukste scènes in de film.’