Ho eens even, hier is niks over afgesproken, dacht ik, toen ik in de wachtruimte voor CARNE y ARENA gevraagd werd mijn schoenen uit te doen. Verpletterend zou het worden, levensveranderend, maar niemand had gezegd dat dat blootvoets zou moeten. Ik trek mijn schoenen liever niet uit – door het selecte gezelschap dat mijn voeten weleens bloot heeft gezien, worden ze wel beschreven als naakte molratjes of gemuteerde gemberknollen. Mooie schoenen verlenen mij toch een zekere waardigheid. Maar goed, de letters op het bordje zeiden ‘remove’, en niet ‘remove, als je zin hebt, kijk maar even.’
In de wachtruimte lagen nog meer schoenen die ongepland van hun eigenaar waren gescheiden. Ze horen bij de installatie: laarzen met omgekrulde zolen, eenlingen zonder veters in de gaten, een paar leren slippertjes. Schoeisel dat is verloren tijdens de illegale oversteek tussen Mexico en Amerika, die jaarlijks tienduizenden mensen proberen te maken. In CARNE y ARENA bevind je je middenin de woestijn in een groepje van die vluchtelingen, dat wordt onderschept door de grenspolitie.
In de kledingkast van the American dream is de schoen het ultieme, onderscheidende statussymbool.
Ik zat alleen in de wachtruimte en dacht ineens aan de schoenen van Melania Trump. Preciezer, de Manolo Blahnik-naaldhakken die ze droeg toen ze in augustus 2017 in Texas de plek bezocht waar orkaan Harvey huis had gehouden. De ophef die ontstond was onnodig, volgens haar woordvoerder, het waren toch maar schoenen? Deze week verwarde Melania de pers opnieuw door kindvluchtelingen in het grensgebied met Mexico te bezoeken in haar ‘I really don’t care’-jas van Zara. Ook deze jas zei volgens haar woordvoerder niets, ondanks dat-ie iets (maar ja, wat?) uitschreeuwde.
Verwarrend. In de kledingkast van the American dream is de schoen toch zo’n beetje het ultieme, onderscheidende statussymbool. Schoenen gelden daar als spiegel van de ziel. Denk aan het gedweep met Manolo’s in Sex and the City, of het schier eindeloze aantal lijstjes waarop je aan de hand van ‘zijn schoenkeuze’ kunt aflezen wat voor vlees je in de kuip hebt. Draagt hij Vans? High maintenance-man. Sneakers? Dan houdt hij niet van beffen. Er is zelfs een (nogal shady) onderzoek van de Universiteit van Kansas, dat uit zou wijzen dat je écht persoonlijkheidskenmerken kunt aflezen aan de schoen (Laarzen? Agressieve man!) In een wereld waarin zoveel status aan de schoen wordt toegekend, kan een schoen niet níets zeggen; het is een communicatiemiddel bij uitstek. En van alle duizenden soorten schoenen die Melania had kunnen kiezen, koos ze de schoen die het allerhardst van allemaal schreeuwt: ik ben rijk, machtig, ik hoef niet te lopen, al helemaal niet door de modderstroom van een orkaan. Of het zand van een woestijn.
Zo klakte Melania nog voor het was begonnen mijn ervaring van Carne y Arena binnen, en ik raakte deze fata morgana niet meer kwijt; Melania, die op Manolo’s door de woestijn strompelt. Een klein stukje maar, anders zou het wreed zijn. Deze immigrant heeft wél op de juiste schoenen the American dream bereikt. Ik begreep ineens waarom mijn schoenen uit moesten en maakte mijn veters los.
---
CARNE y ARENA (Virtually Present, Physically Invisible) is van 15 juni t/m 26 augustus 2018 te zien in Casco, Asterweg 22, Amsterdam-Noord, en van oktober tot en met IFFR in de Fenixloods in Rotterdam. Kaarten kosten €19,29 per persoon (er kan maar 1 iemand per tijdsslot naar binnen) en worden getrapt verkocht. Check voor meer info de site van EYE.
