De filmwereld binnen- en buitenshuis in 2021

Openingsbeeld: Petite maman

Het was een gek jaar voor filmliefhebbers, met lange tijd dichte theaters en zalen met 1,5 meter afstand tussen de bezoekers (al verlangde ik er later stiekem naar terug). Wie hield er een jaar geleden rekening mee dat we nu wéér tot onze thuisbioscoopjes veroordeeld zouden worden? 

Mijn jaar begon met de huiskamerversie van het International Film Festival Rotterdam, waar onder andere El perro que no calla te zien was. Vrij vertaald: De hond die niet stil wilde zijn. Ik herinner me er niet veel van, behalve dat de hond geen prominente rol speelde, en er halverwege iets gebeurde dat even aan het leven buiten deed denken. Midden in het verhaal duikt er vanuit het niets een gevaar op: plotseling valt iedereen die zich 1,2 meter boven de grond begeeft, plat op de grond. De film gaat vervolgens vrolijk verder, maar de personages lopen vanaf dat moment rond met een vissenkom op hun kop. 

Het is net de echte wereld, waar het verhaal na een bizarre plottwist ook rustig verdergaat

Eigenlijk net de echte wereld, waar het verhaal ondanks een bizarre plottwist ook gewoon rustig verdergaat. Film is natuurlijk een ultiem coping mechanisme, dat je een paar uur aan de deprimerende werkelijkheid laat ontsnappen.

(El perro que no calla is nu te zien op Vitamine Cineville.)

Dat huiskamers benauwende ruimtes kunnen zijn, bewees Guido Hendrickx met zijn documentaire A Man and a Camera (dat overigens pre-corona werd opgenomen). Gewapend met camera en een gezond talent om te zwijgen, belde hij aan bij talloze voordeuren. Soms met chagrijnige of zelfs vijandige blikken tot gevolg, soms met een jaloersmakende hartelijkheid. Maar zelfs als hij met open armen ontvangen wordt, was het toch vreemd om tijdens je bioscoopuitje wéér in een huiskamer terecht te komen.

(A Man and a Camera is nu te zien op Vitamine Cineville.)

Het was veel fijner om aan die vier muren te ontsnappen. Je kan daarvoor natuurlijk een duik nemen in het drankschap van je lokale supermarkt. Kijk maar naar Druk, met onder anderen Mads Mikkelsen als zelfbewust drankorgel, die je een wijze levensles meegeeft: houd je alcoholpromillage op exact 0,5‰ en je leven wordt een stuk leuker. Mocht je ook je best je alcoholpromillage tijdens de pandemie een beetje op niveau te houden, dan weet je na Druk dat je niet alleen staat, al loop je natuurlijk kans plotseling in het rond te gaan dansen. (Of met je gezicht op de vloer te belanden.)

Zulk vluchtgedrag is natuurlijk niet voorbehouden aan pandemiejaren: zevenhonderd jaar terug waren verhalen ook al een manier om even te ontsnappen aan middeleeuwse sores. Kijk maar naar The Green Knight, een verfilming van een stokoude Arthurroman, met Dev Patel als jonkheer die het veilige Camelot verlaat om een spannende queeste aan te gaan. Of zoek het nog verder van huis, met Timothy Chalamet die zijn thuisbasis inruilt voor duinplaneet Arakis, in de (eindelijk een keer geslaagde) Dune-verfilming van regisseur Denis Villeneuve. 

Af en toe wordt de realiteit gewoon een stukje waanzinniger gemaakt, en is daar helemaal niet veel voor nodig. Neem een liefdesverhaal, voeg daar drie uur zang en muziek aan toe en een houten baby met een gouden strotje, en je hebt Annette. Of neem een verstoorde vader-dochter-relatie en rij een seksueel actieve auto de film binnen, en je krijgt Titane. Dus pomp wat motorolie je bloedbaan in en timmer je eigen ‘baby Annette’, en je sluit dit filmjaar zingend af.

(Titane is nu te zien op Vitamine Cineville.)

Hoe gek je het ook maakt, beter dan de fantasie van een kind wordt het nooit. Dat wist Céline Sciamma maar al te goed, die met Petite maman misschien wel de mooiste film van het jaar maakte. Een klein drama dat een piepklein loopje met de werkelijkheid neemt. In de film komt de kleine Nelly een ander meisje tegen, dat een jonge versie van haar eigen moeder blijkt te zijn. Een klein magisch moment, dat de grote volwassenenproblemen die spelen geruisloos naar de achtergrond verplaatsen. 

Zo onbevangen aan de werkelijkheid ontsnappen als een kind, dat doen we misschien wel veel te weinig, en als we het doen hebben we daar misschien wel film voor nodig. ‘Is escapism a bad thing?’ is een van de eerste zoekopdrachten die opduikt als je ernaar (‘escapism’) googelt. Wat mij betreft niet: film laat je niet alleen ontsnappen aan de realiteit, maar verrijkt die ook weer. Laat je inspireren door de mannen uit Druk: pak dagelijks een vast promillage film en je wordt een veel betere versie van jezelf.