Is dat nou een vlieg in je oog of ben je verdrietig? Peter Buurman over de bitterzoete droom Lazzaro Felice

Voor mij was het slechts een klein ongemak, maar voor het vliegje dat in mijn oog vloog een fataal ongeluk. Hij was waarschijnlijk al dood toen ik ‘m uit mijn oog probeerde te wrijven. En anders was ‘ie dat wel toen ik maar bleef wrijven, en hem zo alleen maar dieper naar binnen duwde. Ik fietste langs het IJ, onderweg naar Eye, en gaandeweg raakte ik kwijt waar het vliegje zich precies in mijn oog bevond. Mijn oog jeukte en traande - het was van een klein ongemak naar een iets minder klein ongemak gegaan.

Toen ik bij de kassa een kaartje voor Lazzaro Felice kocht was dat nog steeds niet verholpen, en toen ik even later in de zaal zat en de lichten dimden nog steeds niet.

Lazarro Felice is de derde grote film van Alice Rohrwacher. Haar vorige, Le meraviglie uit 2014, ging over vier dochters in een imkersfamilie op het Italiaanse platteland, en bleef door de zonovergoten beelden en het liefdevolle verhaal nog tijden in mijn hoofd hangen, evenals de Italiaanse jaren-negentig-hit die onder de credits werd afgespeeld: T’appartengo van Ambra.

Maar dat was alweer ruim vier jaar geleden. Mijn herinneringen aan Le meraviglie waren ver weggezakt, en kwamen eigenlijk alleen maar terug naar boven omdat er eindelijk een nieuwe film van Rohrwacher was. Ik had er naar uitgekeken, maar ik kon er slechts met één oog naar kijken, in de andere zat een vlieg.

Lazzaro Felice speelt zich ook af op het Italiaanse platteland. Een boerenfamilie werkt op een tabaksplantage onder een zekere markiezin De Luna. Dat doen ze als deelpachters, denkt de familie zelf, waardoor het lang onduidelijk blijft in welke tijd het verhaal zich precies afspeelt, maar als er meer contact komt met de buitenwereld wordt duidelijk dat de tijd veel moderner is dan ze doorhadden, en dat de markiezin de familie uitbuit. Iedereen buit elkaar uit, is haar verdediging, en ze wijst naar de familieleden zelf, die veel van het werk overlaten aan één jongen: Lazzaro. 

De vraag die Rohrwacher lijkt te stellen is hoe erg dat precies is. Zoals de titel doet vermoeden is Lazzaro namelijk niet ongelukkig. Het blijft in het midden hoe goed hij zijn situatie in kan schatten, maar zoals de familie hun rol als deelpachters accepteert omdat ze niet beter weten, zo is Lazzaro gelukkig omdat hij zich niet kan voorstellen dat anderen het slecht met hem voor hebben. Het wordt pas echt spannend wanneer die illusie wordt doorbroken. 

Ik keek naar Lazzaro met zijn grote ogen en gunde hem met heel mijn hart dat hij zijn dromen in leven zou houden

Het is hartverwarmend om naar Lazzaro te kijken. Net als in Le meraviglie tilt Rohrwacher ook hier een nineties-hit naar een hoger niveau: Dreams van het Nederlandse Eurodance-duo 2 Brothers on the 4th Floor. ‘Come on dream on, boy’, zong zangeres Des’Ray, en voor het eerst in mijn leven voelde ik de ware betekenis van dat lied. Ik keek naar Lazzaro met zijn grote ogen en gunde hem met heel mijn hart dat hij zijn dromen in leven zou houden.

Er is in Lazzaro Felice nog steeds wel wat over van de kinderlijke onschuld uit Le meraviglie, maar het zoet van de imkersfamilie werd ingeruild voor een meer bitterzoete smaak. Lazzaro straalt een en al onschuld en goedheid uit, maar het is hartverscheurend om te zien hoe zijn omgeving daar misbruik van maakt.

Als ik nou moet huilen, dacht ik, dan huil ik dat vliegje er misschien uit. Maar dat lukte niet. Er kwam alleen een brok in mijn keel, die ik daar vervolgens ook niet meer weg kreeg.