Gezellig, bellen met Andrew Haigh. ‘Het menselijk bestaan is eenzaam,’ zegt hij aan de lijn vanuit Londen. ‘Ik heb zelf als tiener misschien geen verschrikkelijke dingen meegemaakt, maar ik weet heel goed hoe het is om je als 15-jarige alleen op de wereld te voelen. Al mijn films gaan over eenzaamheid, in welk milieu ze zich ook afspelen.’
Gezellig? Ja, dat is het wel echt. Want hoe zwaar het ook klinkt, Haigh vertelt het allemaal op een opgeruimde toon, alsof hij het over de bloemen in zijn tuin heeft. Kortom: onderkoeld op z’n Brits. We kennen Haigh van de moderne gay-klassieker Weekend en senioren-huwelijksdrama 45 Years. Subtiele films die aankomen omdat ze door en door authentiek voelen, door en door Brits dus ook.
Diezelfde Haigh heeft nu een film gemaakt over een jongen en zijn paard op de wijdse vlaktes van het Amerikaanse noordwesten. Een western? Juist niet, maar daarover later meer. Lean on Pete, zo heet de film en zo heet het paard. Een racepaard dat te oud is om te racen en dus geslacht zal worden. Dat wil Charley, zijn 15-jarige verzorger, niet laten gebeuren. Want naast Lean on Pete heeft hij eigenlijk niemand meer. Dus neemt hij het paard mee, op zoek naar een tante die hij ooit heeft gekend en die hem misschien kan helpen. Lopen.
Hoe vertel je zo’n Amerikaans verhaal als Britse filmer, die het ook nog eens van authenticiteit moet hebben? Haigh maakte zich daar niet eens zoveel zorgen om. ‘Voor mij is de authenticiteit van de personages het voornaamste,’ zegt hij. ‘Je moet hun waarheid vinden, daarvoor hoef je hun leven niet geleefd te hebben.’
Toch bereidde hij zich voor met een maandenlange reis door het gebied. De eerste versie van het script schreef hij in motels en campers. Hij voerde talloze gesprekken met mensen die hij tegenkwam bij paardenraces. Gewone Amerikanen. De verkiezingen moesten nog komen, maar Haigh vermoedt dat velen van hen op Trump hebben gestemd. Het zette hem aan het denken, over verschillen en overeenkomsten, over verlatenheid en de Amerikaanse droom.
Wat heb je op reis geleerd dat je niet verwachtte?
‘Ik weet niet of ik echt voor verrassingen ben komen te staan. Waar je ook komt, of het nou in de VS is of Engeland, ontmoet je mensen die met dezelfde dingen worstelen. Overal bestaat armoede en economische ongelijkheid. Overal willen mensen dezelfde dingen en hebben ze aan hetzelfde gebrek. Ik denk dat we dat vaak vergeten, dat er veel meer is dat ons bindt dan dat ons scheidt. In de kern zijn we op zoek naar hetzelfde.’
Mensen stemmen niet op Trump omdat ze idioten zijn
Toch hebben we op het moment de neiging om Amerikanen als doorgeslagen leeghoofden te zien.
‘Er is veel haat ten opzichte van de VS. En ik haat Trump net zoveel als iedereen. Maar als je naar de gebieden gaat waar veel Trump-stemmers wonen, dan zie je dat het mensen zijn die in de steek gelaten zijn, door mondialisering en door de rest van de samenleving, en daar erg boos over zijn. Ze hebben weinig en ze worstelen. Het is belangrijk om dat te onthouden: mensen stemmen niet op Trump omdat ze idioten zijn, maar omdat hun levens erg moeilijk zijn en ze een uitweg zoeken. Ze verdienen onze sympathie, niet onze veroordeling.’
De film laat zien hoe moeilijk het kan zijn om die uitweg te vinden. Je hebt steeds het gevoel dat het goed met Charley kan aflopen, maar net zo makkelijk helemaal verkeerd. Hij is een vechter, maar hij heeft ook dom geluk nodig.
‘Het leven kan absoluut heel snel een wending nemen, zeker als er niemand is om je te helpen. Dan kan er in een seconde genoeg gebeuren om je in een vicieuze cirkel te storten. Daar zit voor mij een simpele waarheid in: er zijn veel dingen die we willen in ons leven, maar als we geen basale steun om ons heen hebben, is het heel moeilijk om iets te bereiken.’
De Amerikaanse droom zegt: werk hard genoeg en je komt er vanzelf.
‘Ik vind de Amerikaanse droom als concept heel interessant. Zoveel mensen zijn bedrogen door die droom, want je kúnt het niet in je eentje doen. Tegelijkertijd fascineert het me hoe mensen kracht vinden in de hoop die inherent is aan de droom. Charley blijft koppig hopen dat hij zal vinden wat hij wil. Als Europeaan vind ik dat interessant, want wij hebben minder van dat optimisme in onze nationale filosofieën.’
Zet een jongen met een paard in dat landschap, en je ziet een western. Maar Lean on Pete is iets heel anders.
‘Mijn film is bijna de anti-western. De Amerikaanse identiteit is gebouwd op het idee dat je naar het westen reist om vrijheid te vinden. En hier hebben we een jongen die in de tegengestelde richting reist om stabiliteit te vinden. Het wijdse landschap opent zich, maar waar dat landschap in westerns vrijheid symboliseert, accentueert het hier Charleys isolement en eenzaamheid. Voor mij, als iemand die ergens vandaan komt waar je zulke landschappen niet hebt, geven die ook eerder een gevoel van verlatenheid dan van vrijheid.’
Charlie kijkt op een heel andere manier naar het paard dan iedereen om hem heen
Nog een frappant verschil met de western: Charley legt grote afstanden af met het paard, maar weigert hem te berijden.
‘Charley kijkt op een heel andere manier naar het paard dan iedereen om hem heen. Hij ziet Lean on Pete niet als iets om te gebruiken of om op welke manier dan ook geld mee te verdienen. Hij wil voor het paard zorgen zoals er eigenlijk voor hem gezorgd moet worden. Hij praat met het paard omdat hij niemand anders heeft om mee te praten. Het komt niet eens in hem op om het paard te bestijgen en te berijden.’
Hoe is het nu met het paard? Ik maak me zorgen over wat er met hem gebeurt als hij ouder wordt en er niet genoeg paardenrollen meer voor hem zijn.
‘Haha, het gaat heel goed met hem. Hij leeft op een mooi veld in Oregon, met lieve verzorgers die veel van hem houden. Een beter leven kun je niet hebben.’
