Naar de film met Jelle Brandt Corstius

In The Trip maken Britse comedians Steve Coogan en Rob Brydon een roadtrip langs de beste restaurants van Noord-Engeland. Ondertussen maken ze elkaar gek met oeverloze discussies en eindeloze imitaties van Michael Caine, Sean Connery en Woody Allen. Wat vond je ervan?

'Ik vond de film een beetje tegenvallen. Ik kende Steve Coogan al van zijn typetje Alan Partridge, en toen vond ik hem erg leuk. The Trip was minder grappig dan ik had verwacht. Toch had de film ook wel leuke kanten: het ging over reizen en daar kan ik altijd naar kijken. Het moet echt wel heel slecht zijn, als ik een reisfilm niet leuk vind. Verder was het bijzonder om te zien wat er gebeurt als je mannen op reis stuurt zonder vrouwen erbij. Bepaalde situaties waren erg herkenbaar, bijvoorbeeld de scène waarin Coogan en Brydon gaan proberen wie van hen het beste het geluid van een sonar kan nadoen.'

Wat herken je daar in?

'Ik heb een vriend met wie ik vaak op reis ga. Je zit dan urenlang naast elkaar in een auto of een trein en raakt in een soort meditatieve staat van gezwets. Je hebt toch niets anders te doen, dus je gaat gewoon maar in de ruimte lullen. Dat is niet speciaal leuk voor een film, maar wel origineel om een keer terug te zien.'

Ga je vaak naar de film?

'Sinds ik een Cinevillepas heb, probeer ik elke week naar de bioscoop te gaan. En met mijn pas neem ik ook meer risico's in mijn keuzes. Ik ga niet zo snel naar films over existentialistische vraagstukken, of films die zo arty zijn dat het eigenlijk kunst is. Het gaat het mij er niet om dat alles er mooi uitziet, maar om het verhaal. Bij Franse films zit ik wat dat betreft bijna altijd goed. Ik vind dat een verhaal op zichzelf moet staan. Ik vind niet iets goed omdat er metaforen in worden gebruikt, of omdat een bepaalde scene iets heel anders kan betekenen. Nee, het verhaal zelf moet kracht hebben.'

Wanneer is dat het geval?

'Je moet in het verhaal meegezogen worden en niet denken 'o ja, de berg staat symbool voor het gemis van zijn vader'. Je ziet ook vaak dat in een goed verhaal, zowel in films als in boeken, er op tweederde een crisis voorkomt. Blijkbaar heeft de kijker of lezer dat nodig om geinteresseerd te blijven. Daarom vond ik The Trip een matige film: de crisis bleef uit. Het was interessanter geweest als ze ruzie hadden gekregen of iemand van een berg was gevallen tijdens het wandelen. Dat is een wetmatigheid die je nodig hebt. Nu konden ze net zo goed nog tien uur verder rijden, en nog meer imitaties doen.'

Je noemde daarnet al jouw liefde voor reizen. Waar komt die vandaan?

'We reisden vroeger met mijn familie nooit in de zomervakantie, want dan vond mijn vader het al warm genoeg in Nederland. In de winter gingen we wel weg, naar warme plekken als Miami, Marokko, Curaçao of Zuid-Frankrijk. Toen ik net op mezelf woonde, maar nog niet zoveel geld had, ging ik met zo'n vreselijke busreis naar Rimini. Het jaar daarop ben ik min of meer toevallig met een vriend naar Oekraïne gereisd. Eigenlijk zou ik met mijn vriendin naar Italië, maar het ging uit en die vriend had nog geen plannen voor de zomer. Samen besloten we naar Odessa te gaan, al had ik geen idee waar dat lag, en zo belandden we in Oekraïne. Het was een krankzinnige reis; ik sprak toen nog geen Russisch, dus we begrepen niets van de taal, de borden of menu's in restaurants. Het was het begin van mijn liefde voor Rusland. De jaren daarna ben ik vaak naar Rusland gereisd, en vanaf 2005 tot vorig jaar heb ik er gewoond.'

Wat maakt Rusland zo bijzonder?

'Het is alsof je op een andere planeet belandt. Ik ben bijvoorbeeld ook wel eens in Indonesië geweest, en daar vind je nog wel wat dingen die Nederlanders en Indonesiërs gemeen hebben, maar in Rusland had ik dat totaal niet. Ik kwam daar eens in een computerzaak waar ze de nieuwste spullen verkochten. Alles was state of the art, maar toen ik ging afrekenen hadden ze een telraam als kassa! Dat soort dingen gebeurde me in Rusland de hele dag door, alsof ik in een absurde film belandde. Dat gevoel heeft mij nooit meer verlaten. Andere correspondenten zeggen ook weleens: Rusland geeft je het gevoel alsof je in een film zit. Het leven overkomt je daar.'

Is dat fijn?

'Het betekent dat je je leven uit handen geeft en geen controle meer hebt. Veel mensen vinden dat vervelend. Ik heb veel vrienden die niet Rusland-proof zijn en binnen twee dagen Moskou hun ticket omboekten om terug naar Nederland te gaan. Het is ook geen land dat je snel kan leren kennen door een plein of een park te bezoeken. Je leert het kennen aan de hand van situaties, en dat vind ik altijd interessant. Zo'n plein zal me worst wezen en een mooi uitzicht praat niet terug. De mensen die je tegenkomt en waar je mee praat, die gaan het verschil maken en dat zijn de verhalen die je nog aan je kleinkinderen gaat vertellen.'

Je hebt lange tijd in Rusland gewoond, maar bent weer terug verhuisd naar Nederland. Wil je ooit weer in Rusland wonen?

'Als je me dat een jaar geleden had gevraagd, had ik nee gezegd. Toen had ik het helemaal gehad met Rusland. Voor de serie hadden we een aflevering gefilmd over het Russische leger in Moermansk, en dat materiaal is toen vernietigd door de Russische geheime dienst. Die zijn onze hotelkamer binnengekomen. Ik dacht: zak er maar in stelletje klote Russen. Nu ben ik daar van teruggekomen. Ik begin Rusland weer te missen.'

'Ik heb niet een heel realistisch beeld van de toekomst: ik wil een paar huizen hebben, waarvan een in Abchazië, de mooiste plek in Rusland. Het hoeven geen grote huizen te zijn, maar het lijkt me heel fijn om daar een eigen plek te hebben.'

Rusland staat niet echt goed bekend als het gaat om zaken als censuur en corruptie....

'Dit is wat ik nu in Nederland vervelend vind: hier kan je om vijf over zes een winkel niet meer in die om zes uur sluit. In Rusland zal je dat niet overkomen, als je maar uitlegt wat er aan de hand is. Ik was een keer in het Yuri Gagarin-museum en de museumwinkel was al ruim een half uur dicht. Ik heb toen verzonnen dat ik een student sterrenkunde was en speciaal naar Moskou was gekomen voor een doosje Yuri Gagarin-lucifers. Toen heeft de vrouw van het museum de winkeleigenaresse gebeld en die is toen speciaal terug gekomen met de sleutel, zodat ik mijn lucifers kon kopen. Dat zou in Nederland nooit gebeuren.'

Dat is een charmant verhaal, maar wat nou als je die vrouw honderd euro had moeten betalen om nog in de museumwinkel in te komen?

'Dan is het in ieder geval mogelijk om in de winkel te komen. Je hebt het zelf in de hand. Het eerste jaar in Rusland liep ik tegen de beperkingen aan die er zijn, maar later zag ik alle mogelijkheden. In Rusland is niets vanzelfsprekend, maar alles is mogelijk. Dat vind ik een hele mooie combinatie. In Nederland is juist alles vanzelfsprekend, maar niets is mogelijk. Dat is ook wel heel rustig, want je weet precies hoe je dag zal lopen. In Rusland weet je nooit wat je kan verwachten, maar misschien gaat je wel iets heel bijzonders overkomen. In Rusland was The Trip misschien nooit begonnen, of misschien was de voorstelling halverwege afgebroken, misschien was er wel een dronkelap geweest die het scherm naar beneden had getrokken. Die gekke situaties mis ik nu wel. Maar goed, toen ik in Moskou woonde miste ik juist de Nederlandse voorspelbaarheid. Eigenlijk ben ik het meest gelukkig als ik onderweg ben. Het gevoel van onderweg zijn is het allerfijnst omdat je nog niet weet wat je te wachten staat, maar je daar wel een voorstelling van kan maken. Ik ben pas gelukkig in Nederland als ik een ticket heb geboekt voor een nieuwe reis. Ik heb het hier naar mijn zin, maar wel met het idee dat ik weer vertrek.'

Je hebt nu een ticket om dit najaar naar India te gaan. Fijn gevoel?

'Ja, en ik heb zelfs nog een eerder ticket voor in augustus. Ik ga tussen dan tussen twee Zomergasten door even op en neer naar mijn familie. Het is een krankzinnig plan, maar mijn vader wordt 76 en we vieren dat met z’n allen in Portugal.'

'Naar India ga ik voor mijn werk. De VPRO wilde graag dat ik een nieuwe serie zou maken, en we kwamen al snel op India: een groot land, waar niet zo veel bekend over is in Nederland. Ik ben er dit voorjaar al op vakantie geweest om het land te leren kennen. Het was een soort van ontgroening, want ik was nog nooit in India geweest. Ik vond het heel interessant, ook journalistiek gezien: er is veel aan de gang en het land verandert heel snel. Het is ook heel divers. Ik zat in Zuid-India in de bus naast een man uit Noord-India en voor hem was alles even nieuw als voor mij. Hij kende de taal die ze daar spreken ook niet, en wist ook niet waar onze bus naar toe ging. Dat ken ik niet uit Rusland en vind ik erg bijzonder. Dit najaar ga ik er een paar maanden naar toe om beter Hindi te leren, en volgend voorjaar beginnen de opnames.'

Voor het zover is, ga eerst je voor de tweede keer Zomergasten presenteren. Weet je nu beter wat je moet verwachten?

'Ik had de presentatie van Zomergasten vorig jaar onderschat. Ik dacht dat het wel goed zou komen omdat het met mijn serie in Rusland zo goed was gegaan, maar Zomergasten was natuurlijk een heel ander verhaal: het duurt drie uur, is live en wordt opgenomen in een studio. Ik had dus niets aan de ervaring die ik in Rusland had opgedaan. Ik heb wat domme beslissingen genomen: zo wilde ik vorig jaar niet van te voren de fragmenten zien die gasten hadden uitgekozen, zodat ik ze net als de kijker pas voor het eerst zou zien in de uitzending. Nu weet ik dat die fragmenten voor mij juist een moment zijn om even op adem te komen. Niemand kan drie uur lang geconcentreerd blijven. Ik heb geen spijt van die beslissingen, want ik heb er veel van geleerd. Dit jaar ga ik sommige dingen dus anders aanpakken.'

Vorig jaar heb je in de weken waarin Zomergasten werd opgenomen niet getwitterd en geen recensies gelezen. Is dat nu ook weer je plan?

'De weken waarin Zomergasten wordt uitgezonden, zijn een doorlopend proces. Het is niet handig om dan tijdens zo'n proces allerlei kritieken te lezen. Afgelopen jaar, toen ik in India op vakantie was, werd ik toch wel benieuwd en heb ik advies gevraagd aan Mees van HardHoofd. Dit jaar ga ik het weer precies hetzelfde doen. Ik wil liever niet beïnvloed worden door wat andere mensen denken of schrijven. Ik vind het heel belangrijk dat mijn ideeën echt van mij zijn. Daar ben ik best obsessief in: toen ik in Rusland correspondent was, las ik niets van andere correspondenten voor Nederlandse kranten. Nu ik een column voor het Parool schrijf, lees ik nooit de column van mijn zus Aaf in de Volkskrant. Met Zomergasten heb ik er bewust voor gekozen om niet met vorige presentatoren te praten. Er zijn zoveel ideeën en mogelijkheden, waarom zou je iets doen wat anderen ook al hebben gedaan?'

Eerst Zomergasten, dan India. Wat zijn je plannen als die twee projecten zijn afgerond?

'Ik vind het al heel wat dat ik weet wat ik dit jaar ga doen... In de toekomst wil ik in ieder geval blijven reizen, maar of ik dan ook series blijf maken op televisie of blijf schrijven voor een krant? Misschien bestaat over een tijdje de hele publieke omroep niet meer en worden kranten niet meer gedrukt. Zolang er mensen zijn die willen blijven horen of zien wat ik meemaak op mijn reizen, komt het met mij wel goed. Het medium dat ik dan gebruik om hen te bereiken is eigenlijk maar een doorgeefluikje.'

Tekst: Julie de Graaf
Fotografie: Martijn Savenije

Ook in deze serie: Hadassah de Boer, Perquisite, Fanny van de Reijt, Mei Li Vos, Teun Luijkx, Nadja Hüpscher, Marcel Musters, Alma Mathijsen, Paulien Cornelisse, Pien Feith, Hannah Bervoets, Lucky Fonz III en Renske de Greef.