Regisseurs Raha Amirfazli en Alireza Ghasemi over In the Land of Brothers: ‘We hebben echt de jackpot gewonnen met deze cast.’

In the Land of Brothers van debuterend filmmakersduo Raha Amirfazli en Alireza Ghasemi vertelt het verhaal van gevluchte Afghanen in Iran. Sommige van hen wonen er al hun hele leven, maar ‘thuis’ zijn ze, volgens de Iraanse autoriteiten, niet. De film volgt drie leden van een Afghaanse familie door de jaren heen: in 2001 wordt scholier Mohammed gedwongen om het vuile werk van Iraanse politieagenten op te knappen. Tien jaar later, in 2011, werkt Leila voor een rijk Iraans gezin als schoonmaker. Wanneer Leila vlak voor het Perzische nieuwjaarsfeest haar man levenloos in een kamer treft, zet ze alles op alles om dat geheim te houden; één misstap en ze moet waarschijnlijk het land uit. In 2021 heeft Qasem slecht nieuws voor zijn vrouw, maar na jarenlange ellende besluit hij om erover liegen. De leugen vergroot zijn kans om staatsburger te worden, maar waar gaat dat allemaal ten koste van?

Zo portretteert In the Land of Brothers de decennialange strijd van Afghaanse vluchtelingen die maar één ding willen: een thuis. Ontsnapt aan de Taliban, komen de Afghanen terecht in een toevluchtsoord dat ze de rug toe keert; een broederland met open grenzen en gesloten armen. Het is een realiteit voor miljoenen Afghaanse vluchtelingen in Iran en een groot probleem dat in de Westerse wereld vrijwel onbekend is.

Vanwege die onbekendheid besloten Amirfazli en Ghasemi vlak na het einde van hun studie de handen ineen te slaan om over juist dít onderwerp een film te maken. De politiek verandert en technologie verbetert, maar de discriminatie tegen Afghaanse vluchtelingen blijft hetzelfde. Via Zoom spreken we de twee filmmakers, die bij elke vraag op dezelfde lijn zitten, op elkaar afgestemd als ware ze broer en zus.

De Iraanse samenleving heeft een clichématig beeld van de situatie

Jullie hebben deze film samen geregisseerd, hoe is dat zo gekomen?

Alireza Ghasemi: ‘We hebben aan dezelfde universiteit gestudeerd en werkten samen aan verschillende korte films. Ik heb geacteerd in de film van Raha, en zij in de mijne. We ontdekten dat we elkaar goed aanvullen.’

‘Aan het begin van de coronapandemie kregen we het idee om het verhaal van Afghaanse vluchtelingen in Iran te vertellen. De aanloop naar deze lange film voelde als een marathonwedstrijd. Als je van een korte naar een lange film gaat, moet je je tempo aanpassen en energie sparen. Als coregisseurs lopen we de marathon samen en wisselen elkaar af.’

Raha Amirfazli: ‘We zijn gewend dat de pre-productie heel lang duurt, maar met z’n tweeën ging het sneller. We hadden los van elkaar één-op-één meetings en voegden dan onze ideeën samen. Ik denk dat wat je uiteindelijk ziet in In The Land of Brothers het beste is van wat Ali en ik allebei hebben bedacht. Hij corrigeerde mijn ideeën, ik de zijne.’

Jullie hebben de film ook samen geschreven. Hoe deden jullie dat?

RA: ‘We bespraken eerst onze ideeën en daarna verdeelden we alle taken. Zodra de ene bijna klaar was, sprong de ander bij. Zo hadden we genoeg rust en konden we verwerken wat er geschreven was. Je hebt die verwerkingstijd hard nodig om een writer's block te voorkomen. Het helpt dan enorm om een collega te hebben die dezelfde visie en dezelfde passies heeft als jij. Het was een geweldige ervaring.’

AG: ‘Ik luisterde podcasts en keek documentaires over Afghanen in Iran, en Raha deed in die fase juist wat anders. Iemand schreef de dialogen, de ander herschreef ze weer, enzovoort. Het schrijfproces was een soort één-doel-twee-personen ding.’

Waarom kozen jullie voor een film over Afghaanse vluchtelingen in Iran?

AG: ‘We hebben allebei veel Afghaanse vrienden in Iran, die hier geboren en getogen zijn. Zij worden geacht Iraans te zijn, maar worden nog steeds beschouwd als buitenstaanders, omdat de overheid hen het staatsburgerschap niet geeft. Op de basisschool merkte ik al dat er kinderen waren die dezelfde taal spraken en zich hetzelfde gedroegen als ik, maar veel dingen niet mocht doen, alleen omdat ze Afghaans waren. In In the Land of Brothers vertellen we dat er vijf miljoen Afghaanse vluchtelingen in Iran zijn, maar het zijn er nu al ongeveer zeven miljoen. Al deze mensen hebben verhalen die ze zelf niet kunnen vertellen omdat veel ervan gecensureerd wordt. Deze mensen een platform geven, was onze grootste motivatie om de film te maken.’

RA: ‘We groeien op met Afghaanse vrienden die je als gelijke ziet, en opeens als je ouder wordt, voel je maatschappelijke grenzen vormen tussen jou en hen. De maatschappij creëert een verschil tussen ons. Plotseling besef je je dat je meer bevoorrecht bent. In de Iraanse cinema wordt niet veel aandacht besteed aan Afghanen. Ze worden ofwel geportretteerd in low-level komedies of ze worden getoond als slachtoffers van hun maatschappelijke status.’

Ik heb het idee dat we in Nederland, en in Europa, niet goed op de hoogte zijn van wat er in Iran gebeurt. Zoals over deze vluchtelingencrisis.

AG: ‘We willen het bewustzijn rondom deze kwestie vergroten voor zowel ons land als de rest van de wereld. De mensen buiten Iran zijn zich niet bewust van de situatie rond de vluchtelingen. Ook Afghaanse expats praten er niet graag over. Er zijn op dit moment veel uitdagingen in de Iraanse samenleving, wat betekent dat als je met mensen praat, je het meestal over andere dingen hebt. Wij vinden dat we over alles moeten praten. De beste manier voor ons om onze steun te betuigen, is door deze verhalen te vertellen.’

Elke Iraanse filmmaker zal je dezelfde dingen vertellen, over hoe ze erin slagen om de censuur te ontwijken

RA: ‘De Iraanse samenleving heeft een clichématig beeld van de situatie, dus dit was ook een manier om het verhaal menselijker te maken. We hopen echt dat de film ooit in Iran te zien zal zijn.’

Want de film is nog niet vertoond in Iran. Welke rol speelt de Iraanse censuur daarbij?

AG: ‘De grootste invloed van de Iraanse censuur is dat je jezelf begint te censureren. Je bent je té bewust van wat er kan gebeuren. Het was onze grootste uitdaging om niet bang te zijn en onszelf en het verhaal niet te censureren.’

‘Als je een film maakt in Iran, moet je drie keer langs de Iraanse censuur voor een licentie: voor het script, voor de opnames en voor de festivals. Het script hebben we, daar waar nodig, aangepast. Voor het filmen gebruikten we een licentie die eigenlijk bedoeld is voor een korte film. Dit deden we omdat daar minder toezicht op is. Dit soort omzeilingen hebben we niet zelf uitgevonden. Elke Iraanse filmmaker zal je dezelfde dingen vertellen, over hoe ze erin slagen om de censuur te ontwijken. De licentie voor festivals hebben we niet eens aangevraagd omdat we het land al uit waren. (Na het voltooien van hun film vertrok Alireza naar Parijs en Raha naar New York, red.)’

RA: ‘We waren op zich wel bang voor de gevolgen, maar ik denk dat, omdat we zijn opgegroeid in een generatie van filmmakers die durven, dat we niet wilden accepteren dat iemand onze ideeën – de waarheid – censureert.’

We volgen drie Afghaanse vluchtelingen: in 2001, 2011 en 2021. Waarom kozen jullie voor een verhaal in drie verschillende decennia.

AG: ‘Het verhaal van de Afghaanse vluchtelingen in Iran begon al vóór de Iraanse Revolutie, toen de Sovjet-Unie Afghanistan binnenviel. Eerst kwamen de communisten, toen de Taliban, de Amerikaanse invasie, de terugtrekking, opnieuw de machtsovername door de Taliban – het is een oorlog verspreid over meerdere generaties. En binnen al deze generaties is er sprake van vluchtelingen en discriminatie.’

RA: ‘Helaas wordt de discriminatie van Afghanen niet minder. Het wordt zelfs erger. De herhaling in de verhalen van alle personages was een manier om te benadrukken dat dit al vele jaren, en tot op de dag vandaag, gebeurt.’

De Afghaanse vluchtelingen in de film werken als onzichtbare personages, ze worden door niemand gezien en moeten liegen om te overleven.

AG: ‘Onzichtbare personages zijn in de Iraanse cinema een bekend concept. Wetten en regels zouden er moeten zijn om burgers te ondersteunen en te beschermen, maar als wetten oneerlijk en discriminerend zijn, dwingen ze je om, net als de personages in de film, iets te verbergen. Dat geldt voor de Afghaanse vluchtelingen, maar ook voor de Iraniërs zelf, omdat de meeste van ons in iets anders geloven dan de regering. Dat het regime iedereen waarden oplegt waar het volk het niet mee eens is, zorgt ervoor dat mensen zich verstoppen.’

Op de filmposter zie je het contrast tussen de Afghanen en Iraniërs: Leila staat boven alleen in een kamer, terwijl de Iraniërs beneden Noroez, het Perzisch nieuwjaarsfeest, aan het vieren zijn.

AG: ‘Het is niet zwart-wit: het gaat ons om het begrip van deze klassenstrijd tussen Iraniërs en Afghanen. De poster en de scène laten andere sociale klassen in hetzelfde gebouw zien: de personages zitten in verschillende kamers, leiden verschillende levens en hebben verschillende bestemmingen.’

We deelden liefdesverhalen, levensverhalen, alles. We waren als een familie

Mohammed, Leila en Qasim zijn allemaal van Afghaanse afkomst. Hoe was de samenwerking met de cast?

RA: ‘Toen we begonnen met de casting kwamen we in contact met een ondergronds theatergezelschap dat samenwerkte met een groep Hazaren [een etnische groep uit Afghanistan dat vanwege hun onderscheidende uiterlijk extra herkenbaar zijn in Iran, red.]. Ze kwamen in het weekend bij elkaar om toneelstukken op te voeren en samen films te kijken. De acteurs stelden ons voor aan familieleden, vrienden en buren. We deelden het script met hen en zij deelden hun levensverhalen met ons. Zo lukte het ons om onze hoofdrolspelers te vinden. We werkten vervolgens heel nauw met hen samen: we vroegen ze naar hun mening over het script en naar dingen uit hun persoonlijke leven. We hebben echt de jackpot gewonnen met deze cast.’

AG: ‘Hoewel het moeilijk was om acteurs uit de Afghaanse gemeenschap te vinden, kozen we toch voor die route. We zijn blij dat we die keuze hebben gemaakt en ik denk dat ze ons veel hebben geholpen om hun leven beter te begrijpen. Je kan informatie krijgen uit podcasts en documentaires, maar de informatie die je van de mensen zelf kunt krijgen is waardevoller. Het is zóveel meer gedetailleerd. We deelden liefdesverhalen, levensverhalen, alles. Dat bracht het script op een ander niveau. Toen voelden de acteurs zich echt verbonden, waardoor de kwaliteit van het acteren toenam. We waren als een familie.’

RA: ‘Dat gevoel van familie zijn heeft ons erg geholpen. Werken met nieuwe acteurs is moeilijk, vooral omdat het ook onze eerste keer was, als regisseurs van een speelfilm. Je moet vertrouwen hebben in de acteurs, en zij moeten jou vertrouwen.’

En wat komt er nu? Gaan jullie samen op zoek naar een ander project of gaan jullie ieder je eigen weg?

AG: ‘Onze samenwerking gaat verder dan alleen co-regisseurs zijn. We kunnen apart van elkaar werken, maar we zullen altijd op zoek gaan naar een andere mogelijkheid om samen te werken. Dus ook als we onze eigen weg gaan, zullen we elkaar helpen.’

RA: ‘Als we een nieuw project vinden waar we net zo gepassioneerd over zijn, dan zou ik dat graag samen willen doen.’