Regisseur Bertrand Bonello over The Beast: ‘Ik ben erachter gekomen dat iedereen iets anders denkt over wat Het Beest is.’

Wat een romantisch idee: in welke era je ook bent, die ene soulmate kom je keer op keer gewoon weer tegen. Toen, nu en straks.

Parijs, 1910: het is de belle époque en de gehuwde pianist Gabrielle (Léa Seydoux) treft de mysterieuze Engelsman Louis (George MacKay) aan op een feestje. Zij bang, hij verliefd. Los Angeles, 2014: Gabrielle emigreert uit Frankrijk voor de American Dream en komt terecht in een glazen huis, met stalker Louis die haar van een afstandje in het vizier heeft. Zij is opnieuw bang voor iets, hij is waar ze bang voor moet zijn. Parijs, 2044: kunstmatige intelligentie is de baas en Gabrielle is in een kil gebouw om haar DNA te laten ‘zuiveren’. Louis heeft hetzelfde idee. Zo hoeven zij en hij nooit meer iets te voelen.

Terwijl Louis en Gabrielle elkaars wegen kruisen, doe je als kijker hetzelfde, maar dan met genres. Want is film The Beast een kostuumdrama, slasherfilm of dystopische scifi? Volgens regisseur Bertrand Bonello moet je niet bij hem zijn voor een antwoord. Hij heeft namelijk zelf ook geen idee. ‘Om die vraag te kunnen beantwoorden lees ik de recensies van mijn films’, grapt Bonello. The Beast ging in première op het filmfestival van Venetië en was te zien op IFFR, waar Bonello last minute helaas niet bij kon zijn. Een paar maanden later spreken we hem via zoom over zijn genre bender. Wat betekenen al die enge poppen die we zien, betekent de opkomst van AI het einde van de filmwereld en wie – of wat – is Het Beest?

Aan het begin van ons gesprek vraag ik Bonello over de scène waarin een schilderij voorbij komt met daarop een man die lijkt op Gaspard Ulliel, de Franse acteur die in 2021 overleed na een skiongeluk. ‘Ja inderdaad, dat is Gaspard. The Beast is aan hem opgedragen, omdat hij de mannelijke hoofdrol zou spelen en hij een dierbare vriend was. Zijn geest is in zekere zin door de hele film te voelen.’ Bonello vond dat Ulliel onvervangbaar was en besloot zijn film aan te passen voor een niet-Franse acteur, George MacKay.

Ik kan me geen twee acteurs voorstellen die zo tegengesteld zijn als George en Léa

De regisseur baseerde zijn film op The Beast in the Jungle van Henry James, de romanschrijver die onder meer bekendstaat om zijn spookverhalen The Haunting of Bly Manor en The Innocents. The Beast in the Jungle (uit 1903) gaat over een man die ervan overtuigd is dat zijn leven zal worden bepaald door één rampzalige gebeurtenis, die op hem ligt te wachten als een beest in het oerwoud. Wat de ramp zal zijn, weet hij niet. Wat hij wel weet: liefde en angst zijn praktisch hetzelfde, dus wees altijd op je hoede.

Wat sprak je aan in het verhaal van Henry James?

‘Het is een roman die ik een paar keer heb gelezen en waar ik veel van houd, maar ik dacht er nooit aan om het te verfilmen. Toen ik de keuze had gemaakt om een melodrama te maken, bracht dat me ernaar terug. Ik kan me niets perfecters voorstellen als uitgangspunt.’

‘Ik ben het meest trouw geweest aan het boek in één stuk van de film, als Gabrielle en Louis in de balzaal zijn in 1910. En daarna juist helemaal niet meer. Ik heb alles opgeblazen en de periodes en tijden veranderd naar 2014 en 2044. Maar het idee is hetzelfde. Het draait allemaal om de mix van de twee sterkste gevoelens: liefde en angst. En natuurlijk Het Beest – dat onbekend en mysterieus is.’

In het boek is de hoofdpersoon een man, in jouw film is het een vrouw.

‘Ik heb dat omgewisseld omdat ik een film wilde maken met een sterke vrouwelijke hoofdrol. Dat had ik nog niet eerder gedaan. Ik heb films gemaakt met veel vrouwen, zoals L'Apollonide, maar ik heb nog nooit een film gemaakt waarin één vrouwelijk personage centraal stond.’

Waar kwam die wens vandaan?

‘Dit is mijn tiende film, en hoe langer je films maakt, hoe meer je vooruit gaat en hoe meer je op zoek bent naar iets anders. Iets nieuws.’

De film is tweetalig, Engels en Frans. Dat is ook nieuw voor je.

‘Ja klopt. Ik schreef de mannelijke hoofdrol in eerste instantie voor Gaspard Ulliel. Maar na de recasting met George MacKay moest ik het script aanpassen. Het deel in 1910 werd Engels en Frans, maar het deel in 2014, in Los Angeles, was altijd al bedoeld om Engels te zijn.’

Hoe was het om met George MacKay te werken? Sprak hij al Frans?

‘Nee, hij kon geen woord Frans. Dat heeft hij voor de film moeten leren. Vooral zodat hij ook beter in het Frans kon acteren. Dus om met het oor de taal te begrijpen, in plaats van zomaar zinnen te herhalen. Het was heel belangrijk voor hem. Hij heeft het goed gedaan. Frans is alles behalve makkelijk.’

Hoe was het voor hem en Léa Seydoux om niet één maar drie verschillende versies van henzelf te moeten spelen?

‘Om te beginnen zijn Léa en George verschillend in hun acteerwerk. Ik kan me geen twee acteurs voorstellen die zo tegengesteld zijn als zij. George bijvoorbeeld, die moest zich langer voorbereiden. Hij wilde alles over het scenario weten, elke regel en elke intentie begrijpen. Léa is het tegenovergestelde. Ze is bang om te rationeel te zijn en wil niet te veel weten. Zij kan pas een scène goed spelen, als ze het ter plekke doet, in plaats van met veel voorbereiding. Voordat we een scène opnamen, kwam Léa naar de set en vertelde ik haar wat we gingen doen en wat ik van haar verwachtte. En dan deed ze het.’

Gabrielle blijft gedurende de hele film trouw aan zichzelf, ook al zijn het verschillende versies. Louis is wel steeds anders.

‘Voor mij is Gabrielle hetzelfde als iemand die de jaargetijden doorkruist: ze is alleen anders omdat de periodes anders zijn. Louis verandert in elke periode. Hij is drie verschillende mensen. Ik vind het leuk dat er twee verschillende manieren van tijdreizigers zijn: één die trouw blijft aan zichzelf en de andere die blijft veranderen.’

Ik moest denken aan de video's van Elliott Rodger. Hij vermoordde vrouwen en maakte daarna video's van zichzelf

We kijken niet alleen naar andere tijdperken, de verschillende era's zijn ook anders gefilmd.

‘Het stuk in 1910 is gefilmd op 35mm, omdat ik die zachtheid en dat sensuele gevoel van celluloid wilde hebben. Voor 2014 en 2044 was iets scherpers nodig, dus daarvoor was digitaal perfect. In de film is 2044 het heden voor Gabrielle, dus dan is het frame kleiner en vierkant. Ik wilde laten zien dat de personages in hun heden geen beweegruimte meer hebben, dus gaan ze op zoek naar ruimte in het verleden.’

Is de opvallende aanwezigheid van green screen in de film jouw reactie op wat er speelt in de hedendaagse filmwereld?

‘Het gebruik van de green screen betekent voor mij dat – in deze tijd van filmmaken – alles virtueel is, en dat alles om je heen niet echt is. De scène waarin Gabrielle het moet doen met alleen een green screen, laat zien dat ze verloren is in groene wateren. Ze vecht tegen Het Beest. Gabrielle staat op dat moment voor het thema van de film. Zij is de liefde en de angst.’

Op een zeker moment neemt de film een wending. We belanden van een romantisch kostuumdrama in een slasher met een vloggende incel.

‘In 1910 heeft Gabrielle angst voor de liefde. Ik probeerde een manier te vinden om dat in 2014 om te draaien, zodat Louis degene is die bang is. Toen moest ik denken aan de video's van Elliott Rodger. Hij vermoordde vrouwen en maakte daarna video's van zichzelf. De manier waarop hij praatte, de taal, de zachtheid. Louis is gebaseerd op hem.’

‘Het idee van een vrouw helemaal alleen in een groot huis en een man die haar vanaf buiten stalkt vond ik leuk klinken. Ik was geobsedeerd met het vinden van een huis met veel ramen, zodat Gabrielle altijd alleen is en tegelijkertijd iedereen haar in de gaten kan houden. Het is iets eigentijds. Gabrielle zit constant achter haar laptop en denkt dat niemand haar kan zien, maar in feite weet iedereen wat ze aan het doen is.’

Dat is ook iets schrijnends in de film, de hoeveelheid schermen in het huis.

‘Laptops, camera's, televisies – ze maken deel uit van ons leven. Dus hoe kun je ze níét opnemen in films? Ze zijn te onmisbaar en belangrijk in ons leven.’

En waarom zijn de helderzienden zo belangrijk in de film?

‘Ik vind het geweldig om helderzienden in films te gebruiken, omdat zij iets zien wat de personages en het publiek niet kunnen zien. Het opent deuren naar een heleboel dingen.’

In de toekomst heeft AI de macht, en heeft iedereen een kleurloos leven. Is dat hoe jij onze toekomst ook ziet?

‘Ik ben bang voor de toekomst om veel verschillende redenen, en technologie is daar één van. Toen ik het script schreef, 4 of 5 jaar geleden, kon ik me niet bedenken dat in het jaar van de release AI al zo’n groot probleem zou zijn geworden. Voor mij is technologie een tool en de mens moet die tool beheersen. Als het gereedschap de baas wordt over de mens, wordt het gevaarlijk. En dat gebeurt nu al – het wordt steeds erger.’

‘In 2014 is Louis bijvoorbeeld volledig verbonden met zijn telefoon en is Gabrielle verbonden met haar laptop. Maar wat zie je eigenlijk? Twee eenzame mensen. Heel eenzaam. Ik zeg dus niet dat AI in de toekomst alle macht overneemt, maar misschien gebeurt het wel.’

Dit is niet mijn eerste film met poppen en waarschijnlijk ook niet mijn laatste

Dus AI is slecht?

‘Nee, dat zou ik niet zeggen. Er zitten ook veel goede aspecten aan, bijvoorbeeld voor de geneeskunde en ander wetenschappelijk onderzoek. Het is een krachtig instrument. Maar het hangt ervan af wat je ermee doet. Het is allemaal niet slecht, maar wel gevaarlijk.’

En wie of wat is nou eigenlijk Het Beest?

‘Het Beest is een mysterie. Ik heb veel Q&A's en interviews gedaan en ben er zo achter gekomen dat iedereen iets anders denkt over wat Het Beest is. Maar als je het aan mij vraagt, dan blijf ik bij het verhaal van Henry James: Het Beest is de angst voor liefde.’

Zie ik nou dé pop achter je, die uit de film?

‘Ah ja, haha. Poppen zijn filmische objecten. Ze hebben te maken met de kindertijd van mensen, met daaromheen soms een eng gevoel. Daarom vind je poppen in veel horrorfilms. Als je een pop filmt, weet je niet wat er achter het gezicht zit.’ 

‘Een van mijn favoriete scènes is die wanneer Gabrielle in 1910 bezig is met een pop. Eerst denk je dat het schattig is, maar dan denk je: wow, eigenlijk is die pop ook verdomd eng, omdat je niet weet wat er in haar hoofd omgaat. Dit is niet mijn eerste film met poppen en waarschijnlijk ook niet mijn laatste.’

‘Een van de uitdagingen bij het maken van deze film was om niet drie verschillende films te maken, maar juist één. Het moest een geheel worden. Je moet kleine dingen hebben die in alle tijdperken een belletje doen rinkelen bij de kijkers: dat is de rol van de poppen.’