Cambodjaanse popmuziek - Don't Think I've Forgotten

Het was opmerkelijk dat een van de genomineerden in de categorie beste niet-Engelstalige film bij de Oscars vorige maand een documentaire was. Maar The Missing Picture is sowieso bijzonder. De Cambodjaanse regisseur Rithy Panh maakte een film over de periode in de jaren zeventig dat de Rode Khmer zijn land volledig op zijn kop zette. Miljoenen mensen vonden daarbij de dood, waaronder Panhs complete familie.

Behalve een hoop revolutionair propagandamateriaal, zijn daar vrijwel geen beelden van, vandaar de titel The Missing Picture. Panh ving het probleem op door het grootste deel van zijn verhaal te filmen met behulp van talloze beschilderde kleipoppetjes, neergezet in prachtig gemaakte decors. Als je de feiten leest over wat de Rode Khmer in Cambodja heeft aangericht, zijn ze nauwelijks te bevatten. Regisseur Panh was 11 jaar oud toen de communistische garde onder leiding van partijleider Pol Pot de hoofdstad Phnom Penh liet ontruimen. Hij werd gescheiden van zijn ouders, broer en zusjes en kwam in een werkkamp terecht.

In navolging van zijn grote voorbeeld, de Chinese leider Mao, voerde Pol Pot tussen 1975 en 1979 een krankzinnige landbouwhervorming door waarbij zo'n kwart van de bevolking omkwam door hongersnood, zware strafarbeid en massa-executies. The Missing Picture maakt het een beetje invoelbaar, omdat Panh alles zelf heeft meegemaakt en voor zijn nieuwste, meest succesvolle film een vorm heeft gevonden die je er middenin plaatst. Halverwege zit hij – het poppetje dat de hoofdrol heeft in deze visuele autobiografie – eventjes onder een boom op de rijstplantage waar hij aan het werk is gezet. Zonder naam, zonder familie, zonder hoop, zoals hij zelf zegt. Een vliegtuig, hoog boven in de lucht, doet hem terugdenken aan die andere wereld waar hij vandaan komt.

De jonge Rithy mijmert over zijn broer, die gitaar speelde in een band en bij de ontruiming in 1975 meteen verdween. 'De Rode Khmer moet niet van hem gediend zijn geweest. Niet van zijn glimlach, niet van zijn tienerkapsel, niet van zijn songs.' Terwijl 'Kom Yoam' van Sinn Sisamouth klinkt, zien we een flashback naar Phnom Penh in betere tijden. Een straatfeest, een band speelt buiten.

Je hoeft geen Cambodjaans te verstaan, of een kenner te zijn van de locale popmuziek, om het liedje meteen te herkennen. 'Kom Yoam' is een cover van 'In the Midnight Hour', de soulklassieker van Wilson Pickett uit 1965. Het wordt gezongen door Sinn Sisamouth, de grootste ster van de Cambodjaanse popmuziek vóór de machtsovername van de Rode Khmer. In 1976 werd de zanger, op 43-jarige leeftijd, door het regime omgebracht.

Die Cambodjaanse popmuziek staat tegenwoordig in hoog aanzien. Compilaties als Cambodian Rocks Vol. 1-4 (2003-2005) en vooral Dengue Fever Presents Electric Cambodia (2009) hebben vele oren in het westen geopend. Er is zelfs een speciale documentaire over gemaakt, die hopelijk binnenkort te zien is: Don't Think I've Forgotten: Cambodia's Lost Rock & Roll. De trailer ziet er goed uit:

Terwijl Rithy Panh denkt aan zijn verdwenen broer en zijn verdwenen jeugd, stijgt hij op en vliegt hij even mee met dat vliegtuig hoog boven in de lucht. Even is hij niet meer aan werk op de plantage, en scheert hij zelfs even langs de maan. Ik versta niet wat Sinn Sisamouth ervan gemaakt heeft in het Khmer, maar Wilson Picket zong: 'I'm gonna wait 'till the midnight hour, that's when my love begins to shine.' Ik heb nog steeds een menselijk hart, vertelt Panh zichzelf in de scène. Uiteindelijk weet hij te vluchten, te overleven, en de ontbrekende beelden indringend te reconstrueren.

Je ziet The Missing Picture in o.a. EYE, Rialto, Filmhuis Den Haag en 't Hoogt. 

Meer filmmuziek? Check de Spotify Cineville Playlist van Job: